همه چیز در باره حضانت فرزند بعد از طلاق
حضانت فرزند بعد از طلاق از جمله خواستههای زوجینی است که قصد جدایی از هم را دارند. اگرچه زن و شوهر پیش و پس از طلاق دچار مشکلات روانی و عاطفی متعددی میشوند که صدمات مهمی را به آنها وارد میکند، اما نباید از کودکان طلاق که هیچ نقشی در این مشکلات نداشتهاند غافل شد.
آنچه در این مطلب درباره حضانت فرزند خواهید خواند:
- ۱. حضانت به چه معناست
- ۲. وضعیت حضانت دختر بعد از طلاق والدین
- ۳. وضعیت حضانت پسر بعد از طلاق والدین
- ۴. نقش مصلحت طفل در تعیین وضعیت حضانت
- ۵. شرط حضانت طفل در شروط ضمن عقد
- ۶. شرایط به عهده گرفتن حضانت فرزندان بعد از طلاق
- ۷. وضعیت حضانت در صورت فوت والدین
- ۸. ملاقات طفل با والدی که حضانت بر عهده او نیست
- ۹. تأمین مخارج و نفقه کودک
- ۱۰. شرایط خروج فرزند از کشور
- ۱۱. قانون جدید شرایط حضانت فرزند چیست؟
- ۱۲. حضانت فرزند در طلاق توافقی
۱– حضانت به چه معناست؟
ابتدا باید توجه کرد که مفهوم حضانت با ولایت اشتباه گرفته نشود.
ولایت اداره امور طفل است که بر عهده پدر و پدربزرگ است و پس از فوت آنها به فردی سپرده میشود که آنها پیش از فوت معین کردهاند. بر مبنای همین اشتباه این تصور غلط پدید میآید که حضانت طفل در نبود پدر با پدربزرگ است. این مسئله مطلقاً صحیح نیست.
حضانت به معنای نگهداری و مراقبت جسمی، روحی، مادی و معنوی اطفال و تعلیم و تربیت آنها است. حضانت علاوه بر اینکه حق والدین است، تکلیف آنها هم به شمار میرود. به این معنا که اگر حضانت طفل به یکی از والدین سپرده شود نمیتواند از آن صرف نظر کند و ملزم به نگهداری از طفل است.
مجموعه دفتر وکالت حق گرا
پیشنهاد می گردد در صورتی که پرونده ای در دادگاه دارید و یا می خواهید با طلاق توافقی از همسرتان جدا شوید در هر کجای کشور و یا حتی خارج از کشور باشید و یا می خواهید حضانت فرزندتان را بگیرید ، می توانید با تماس با دفاتر گروه حق گرا کار را به وکلای پایه یک دادگستری حق گرا بسپارید و بدون نیاز به جلسات مشاوره و یا مراجعه به دادگاه، تمام مراحل را وکلای گروه برای شما انجام خواهند داد و در سریعترین زمان حکم را به شما تحویل خواهند داد
در تهران نیز می توانید به یکی از نزدیکترین دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا ، پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی ، حقوقی ، جزایی و…در کنار شما باشیم
۲– وضعیت حضانت دختر بعد از طلاق
پس از جدایی والدین و قبل از رسیدن دختر به ۹ سال (سن بلوغ) وضعیت حضانت را قانون مشخص میکند.
مطابق قانون تا زمان رسیدن کودک به ۷ سالگی اولویت حضانت فرزند بعد از طلاق با مادر است. یعنی اگر مانعی وجود نداشته باشد، دادگاه خانواده کودک را برای نگهداری به مادر میدهد.
پس از ۷ سالگی، پدر مسئول نگهداری از دختر میشود. این مسئله مطلق نیست و شرط استثنای آن مصلحت طفل است. زمانی که دختر به سن بلوغ برسد، حضانت او دیگر توسط قانون و دادگاه مشخص نمیشود و این خود دختر است که انتخاب میکند با کدام یک از والدین زندگی کند.
سوال: منظور از هفت سالگی، رسیدن به هفت سالگی است یا باید هفت سال پر شود. تا چه تاریخی حضانت بچه با من است و نیازی به مراجعه مجدد به دادگاه ندارد؟
با توجه به تفاسیر فقهی و قضایی ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، مراد رسیدن به سن ۷ سالگی است نه اتمام آن. بنابراین ۷سال و یک روز، مبدا شروع حضانت توسط پدر است. همچنین نیازی به مراجعه شما به دادگاه نمی باشد و اقدام در این زمینه بر عهده پدر است.
۳– وضعیت حضانت پسر بعد از طلاق
مطابق قانون سن بلوغ در پسرها ۱۵ سالگی می باشد و وضعیت حضانت را قبل از رسیدن پسر به سن بلوغ را قانون مشخص میکند.
مطابق قانون تا زمان رسیدن کودک به ۷ سالگی اولویت حضانت فرزند بعد از طلاق با مادر است. یعنی اگر مانعی وجود نداشته باشد، دادگاه خانواده کودک را برای نگهداری به مادر میدهد.
پس از رسیدن فرزند پسر به ۷ سالگی، پدر مسئول نگهداری از او میشود. این مسئله مطلق نیست و شرط استثنای آن مصلحت طفل است. زمانی که پسر به سن بلوغ برسد، حضانت او دیگر توسط قانون و دادگاه مشخص نمیشود و این خود پسر است که انتخاب میکند با کدام یک از والدین زندگی کند.
سوال: در چه صورتی مادر میتواند حضانت فرزند ۶ ساله خود را بعد از سپردن حضانت به پدر دوباره بگیرد؟
به موجب ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی ، الویت حضانت تا سن ۷ سالگی با مادر می باشد و پس از احراز صلاحیت توسط دادگاه، حق و تکلیف پدر است.
البته در مواردی پدر و مادر میتوانند به نفع یکدیگر از حق حضانت خود صرفنظر کنند. بنابراین قراردادهای بین والدین در مورد حق حضانت در صورتی که بر خلاف مصلحت طفل نباشد، معتبر و لازمالاجرا است.
لذا برای ابقای حضانت خویش در یک سال باقی مانده باید مدارک و شواهدی مستدل مبنی بر عدم صلاحیت پدر به دادگاه خانواده ارائه نمایید تا تصمیم مقتضی اتخاذ گردد.در هر حال تصمیم دادگاه مبتنی بر صلاح و غبطه فرزند خواهد بود.
سوال: من تصمیم دارم از زنم جدا شوم پسری ۵ ساله دارم
۱. در چه شرایطی میتوانم حضانت پسرم را خودم بگیرم؟
۲. اگه حضانت پسرم را دادگاه به زنم بدهد بعد از ۷ سالگی هم میتواند با بهانهها باز هم بگیرد؟
۳. اگه زن تو مدتی که حضانت بچه را دارد ازدواج کند آیا حضانت از ایشان سلب میشود؟
۴. در کل چکار کنم تا حضانت پسرم را خودم بگیرم قابل ذکر هست هیچ مدرک محکمه پسندی اعم از اخلاقی یا منکراتی در مورد زنم ندارم.
مطابق اصلاحیه ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی حضانت (به معنای نگهداری و پرورش مادی و معنوی نه سایر امور طفل مثل امور حقوقی او) فرزند چه پسر و دختر بعد از جدایی پدر و مادر تا سن هفت سالگی با مادر اوست.
بعد از این سن هم به پدر واگذار شده البته صلاحدید دادگاه با رعایت مصلحت طفل شرط لازم میباشد ولی ممکن است دادگاه بعد از آن هم فرزند را به پدر واگذار نکنند.
یعنی مادر از بدو تولد تا ۷ سالگی از پسر نگهداری میکند و از ۷ سال تا ۱۵ سالگی پدر میتواند در صورت موافقت و صلاحدید دادگاه چنانچه مصلحت طفل ایجاب کند حضانت او را برعهده گیرد.
اما سپردن حضانت به مادر مطلق و بدون استثنا نیست چرا که در صورت حدوث جنون یا ازدواج مادر این حضانت مطابق قانون ساقط خواهد شد یعنی پدر میتواند حضانت را از مادر پس بگیرد و ازدواج مجدد برای او به معنای تحویل فرزند به پدر است.
۴– نقش مصلحت طفل در تعیین وضعیت حضانت
سوال: من یک دختر ۳ ساله دارم که تا ۷ سالگی حضانتش با من هست. خیلی نگرانم بعد این هفت سال این جوری که شنیدم می گویند اگر فرزندت نخواهد برود پیش پدرش به اجبار نمیتوانند او را ببرند، میخواستم بدانم این حرف درست هست؟
پاسخ سعید نجات زادگان [ وکیل پایه یک دادگستری ] در رابطه به این سوال بخش پرسش و پاسخ حقوقی:
مطابق قانون جدید حمایت خانواده، اگر پس از رسیدن کودک به ۷ سالگی اختلافی در مورد حضانت وجود داشته باشد، دادگاه باید در مورد حضانت او با در نظر گرفتن مصلحت طفل تصمیم بگیرد. این مسئله به این معنی است که دادگاه خانواده باید با توجه به وضعیت کودک، وضعیت والدین او و وضعیت زندگی آنها، مناسبترین شرایط را برای زندگی کودک انتخاب کند.
بنابراین سپردن حضانت فرزندان بعد از طلاق به پدر پس از ۷ سالگی مطلق نیست و در هر صورت مصلحت او مهمترین مسئله است. اهمیت مصلحت کودک به حدی است که حتی اگر والدین توافقی در مورد نگهداری طفل داشته باشند و دادگاه خانواده آن را بر خلاف مصلحت او تشخیص دهد، میتواند حکمی به غیر از آنچه والدین توافق کردهاند بدهد.
مجازات جرم امتناع از تحویل فرزند
هرگاه یکی از زوجین که حضانت طفل را بر عهده دارد از تحویل طفل به همسر سابقش برای ملاقات طفل امتناع نماید، عملش مشمول مادۀ ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی می باشد و به مجازات از سه ماه تا شش ماه حبس یا به جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون ریال محکوم خواهد شد.
نمونه رأی دادگاه بدوی در خصوص امتناع از تحویل فرزند
درخصوص شکایت … علیه … دائر بر امتناع از تحویل فرزند ، توجهاً به محتویات و کیفرخواست صادره و شکایت شاکیه در مرحله دادسرا و اقرار متهم که بیان داشته قبول دارم فرزند مشترکمان نزد من بود که بنا به گزارش اصلاحی تحویل شاکیه دادم که دادگاه با توجه به مراتب و اقرار به عدم تحویل قبل از مشارکت در تحقق بزه و سایر قرائن و امارات موجود ، بزه انتسابی متهم را محرز و مسلم دانسته و مستنداً به ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی به پرداخت یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی در حق دولت محکوم و اعلام می نماید.
رأی صادره ظرف مـهلت بیست روز پس از ابـلاغ قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی می باشد.
رئیس شعبه … دادگاه عمومی جزائی تهران
نمونه رأی دادگاه تجدید نظر استان تهران در خصوص امتناع از تحویل فرزند
تجدیدنظرخواهی آقای … نسبت به دادنامه شماره … مورخ … شعبه … دادگاه عمومی جزائی تهران که به موجب آن نامبرده به اتهام امتناع از تحویل فرزند مشترک بین طرفین که حضانت وی با مادرش (شاکیه خصوصی همسر مطلقه اش) بوده به پرداخت مبلغ یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی به صندوق دولت محکوم شده است وارد نیست زیرا با توجه به محتویات پرونده و اوضاع و احوال منعکسه در آن از جمله دلائل و مبانی صدور رأی و مفاد کیفرخواست شماره … دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه … تهران صدور رأی مذکور مغایر مقررات مربوطه به نظر نمی رسد و نظر به اینکه از ناحیه تجدیدنظرخواه دلیلی که نقض رأی تجدیدنظرخواسته را ایجاب نماید اقامه نشده است لذا به جهات مذکوره مستنداً به مدلول بند الف ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری رأی تجدیدنظرخواسته را تأیید می نماید.
این رأی قطعی است.
رئیس شعبه … دادگاه تجدیدنظراستان تهران – مستشار دادگاه
برای اطلاعات بیشتر بخوانید: حضانت فرزندان در قانون جدید حمایت خانواده
سوال: حضانت پسر یازده سالهام چهار سال پیش زمان صدور حکم طلاق به پدرش داده شده، ولی طی این چهار سال با من زندگی کرده طبق خواسته فرزندم، میخواهم راجع به حکم رشد پسر اطلاعات بدهید که میتوانم حکم رشد برای حضانتش بگیرم ؟
پاسخ نگار پایدار اردکانی [کارشناس ارشد حقوق] در رابطه به این سوال بخش پرسش و پاسخ حقوقی :
نظر به ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند تا سن ۷ سالگی با مادر بوده و پس از آن حق و تکلیف پدر می باشد. لذا اخذ حکم رشد از دادگاه، تاثیری در تغییر قانونی حضانت از فرزند ندارد.
دختر پس از نه سالگی و پسر پس از ۱۵سالگی از سن حضانت خارج شده و به خواسته و صلاحدید خود انتخاب می کند با کدام یک از والدین زندگی کند.در صورت حدوث اختلاف در حضانت از فرزند پس از سن هفت سالگی،حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می باشد.
۵– شرط حضانت طفل در شروط ضمن عقد
سند نکاحیه یا همان عقدنامه های دفاتر ازدواج و طلاق، تکلیف بسیاری از مسائل مالی و غیرمالی بین زوجین را مشخص میکنند.
با این حال، عقدنامه های مزبور فضایی را در اختیار طرفین قرار میدهد که بتوانند شروط دیگری را نیز در آن گنجانده و تکلیف برخی امور مهم دیگر را از همان ابتدا مشخص کنند.
بر همین مبنا، اگر زوجین در سند نکاحیه وضعیت خاصی در مورد حضانت فرزند بعد از طلاق به عنوان شرط مطرح ضمن عقد مطرح کرده باشند، نیازی به تبعیت از قانون نیست و وضعیت نگهداری کودک بر مبنای شرط ضمن عقد تعیین می شود.
شرط حضانت فرزند در قباله ازدواج
۶– شرایط به عهده گرفتن حضانت فرزندان بعد از طلاق
شرایطی که قانون مدنی برای نگهداری طفل عنوان می کند:
- ۱. توانایی عملی
- ۲. شایستگی اخلاقی
- ۳. عقل
- ۴. اسلام
- ۵. عدم ازدواج مادر با شخص دیگر
علاوه بر این موارد، اگر زندگی با یکی از والدین، کودک را در خطر جسمی یا روحی قرار دهد مانند اینکه یکی از والدین بیماری خطرناک واگیردار داشته باشد، نمیتواند از کودک نگهداری کند.
اگر مادر مجدداً ازدواج کند، در صورتی که پدر فوت کرده باشد حق حضانت فرزند بعد از طلاق از او سلب نمیشود و کودک همچنان تحت نگهداری او باقی میماند.
موارد زیر میتواند از جمله شرایطی باشد که دادگاه حق حضانت را از یکی از والدین سلب کند:
- ۱. اعتیاد زیانآور به الکل، مواد مخدر، قمار
- ۲. اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا
- ۳. ابتلا به بیماری روانی به تشخیص پزشکی قانونی
- ۴. سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود به مشاغل ضداخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی گری، قاچاق
- ۵. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
مصادیق سلب حضانت فرزند بعد از طلاق تنها به همین موارد خلاصه نمیشود و همانطور که گفته شد در صورت احتمال هرگونه خطر جسمی، روحی و یا تربیتی، دادگاه میتواند حق حضانت را از والدین سلب کند.
سوال: من پدر دختری سه ساله هستم که حضانت به من واگذار شده است و همسر سابقم با پرونده سازی و شکایت کیفری با عنوان توهین بنده را به دادگاه کشانده و دادگاه بنده را به صد هزار تومان جریمه به صندوق دولت محکوم کرده است آیا با این محکومیت حضانت از من سلب میشود؟
پاسخ :
در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی بیان شده:
«هر گاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه میتواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند».
بنابراین اگر والدین فاقد صلاحیت لازم برای نگهداری اطفال باشند، این حق توسط قانونگذار ساقط خواهد شد.
در ادامه برخی از مصادیق عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین بیان شده است که بر اساس آن سلب حضانت از پدر و همچنین سلب حضانت از مادر امکانپذیر است :
- ۱. اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار
- ۲. اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
- ۳. ابتلای به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی
- ۴. سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق
- ۵. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
- و سایر مواردی از این قبیل که در صورت اثبات آن به دادگاه می توان حضانت را از پدر یا مادر سلب کرد. اما صرف فحاشی سلب حضانت نخواهد کرد.
سوال: حضانت فرزند پسر معلول را میتوانم از پدرش بگیرم؟
پاسخ:
حضانت کودک با پدر ایشان است اما اگر به سن ۷ سالگی نرسیده باشد میتوانید درخواست حضانت بدهید و اگر اثبات نمایید پدر ایشان صلاحیت نگهداری از ایشان را ندارد امکان گرفتن حضانت وجود دارد .
۷– وضعیت حضانت در صورت فوت والدین
در صورت فوت هریک از والدین، حضانت طفل با دیگری است. مثلاً پس از فوت پدر، حضانت کودک با مادر است.
همانطور که گفته شد پدربزرگ ولی طفل است و در صورت فوت پدر، حضانت طفل بر عهده او نیست. در صورتی که پدر و مادر هر دو فوت کنند، حضانت طفل بر عهده پدربزرگ پدری است. اگر پدربزرگ هم فوت کرده باشد حضانت طفل بر مبنای طبقات ارث است.
۸- ملاقات طفل با والدی که حضانت بر عهده او نیست
در قانون مدنی درباره ملاقات فرزند با والدین به این صورت آمده است:
هرکدام از والدین که طفل تحت حضانت او نیست، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان ومکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن، در صورت اختلاف بین والدین با محکمه است.
از آن جایی که طفل باید از حضور هر دو والد بهرهمند شود، هریک از والدین که دادگاه حضانت فرزند بعد از طلاق را به او واگذار نکرده است میتواند ساعاتی از هفته با فرزند خود ملاقات کند.
تعیین ساعات ملاقات در درجه اول با توافق والدین با یکدیگر انجام میشود. اما در صورتی که والدین در این مورد به توافق نرسند، دادگاه در این مورد تصمیم میگیرد.
هیچ مسئله ای، حتی فساد اخلاقی، نمیتواند مانع از ملاقات والدین با کودک شود، بلکه باید شرایطی تأمین گردد تا این دیدار در محیطی امن و با نظارت کافی انجام شود.
در صورتی که یکی از والدین مانع ملاقات فرزندش با دیگری شود، یا والدی که حضانت بر عهده او نیست از تحویل کودک خودداری کند، طرف دیگر میتواند با مراجعه به مراجع قضایی او را ملزم به تحویل طفل کند. در صورتی که ایجاد مانع برای ملاقات تکرار شود میتواند دلیلی برای سلب حضانت باشد.
۹– تأمین مخارج و نفقه کودک
در طول زندگی مشترک، پرداخت هزینه های زندگی زن و فرزندان بر عهده مرد است. پس از جدایی نیز بدون توجه به این مسئله که حضانت فرزند بعد از طلاق با کدام یک از والدین است، پدر مسئولیت دارد نیاز های مالی او را تأمین کند.
مبلغ نفقه کودک را دادگاه خانواده بر اساس وضعیت او از نظر موقعیت اجتماعی، شرایط سنی، نیاز های روزمره و غیره تعیین میکند.
بیشتر بدانیم : نحوه ارائه دادخواست نفقه در سامانه ثنا
اگر در شروط ضمن عقد گفته شده باشد که در صورت واگذاری حضانت طفل به مادر تأمین مخارج او با مادر است، پدر موظف به پرداخت نفقه طفل نیست.
اما اگر مادر به صورت داوطلبانه مدتی هزینه های زندگی فرزندش را تأمین کند به معنای وظیفه او نسبت به این عمل نیست و هر زمان که بخواهد میتواند پرداخت نفقه کودک را از پدرش درخواست کند.
در صورتی که پدر فوت کرده باشد حضانت کودک با مادر است اما پدربزرگ پدری وظیفه دارد مخارج زندگی کودک را تأمین کند.
سوال: زمانی که حضانت با مادر است به غیر از نفقهای که دادگاه مشخص کرده است میشود از پدر بابت هزینههای تحصیلی فرزند از پدر درخواست کرد؟
پاسخ به سوال:
در تعیین میزان نفقه فرزند، هزینه تحصیل هم در نظر گرفته شده و دریافت وجه جداگانه برای آن امکانپذیر نیست.
با وجود همه مطالب گفته شده، مهم ترین بحث در مسئله حضانت فرزندان بعد از طلاق، مصلحت و آسایش طفل است و دادگاه بیش از هرچیز این مورد را در نظر میگیرد بنابراین ممکن است با وجود احراز همه شرایط در یکی از والدین صرفاً به این دلیل که کودک تمایل ندارد با او زندگی کند، دادگاه حضانت فرزند بعد از طلاق را به او واگذار نکند.
۱۰– شرایط خروج فرزند از کشور
سوال: حدود ۱۰ سال پیش حکم حضانت فرزند را از دادگاه گرفتم، مادر فرزند هم درخواست تجدید نظر نکرد. الان برای سفارت میخواهم مدارک ارسال کنم. مشکل اینجاست که ذیل حکم نوشته ظرف ۲۰ روز قابل تجدید نظر خواهی است، در حالی که حکم قطعی شده است.
با توجه به اینکه رأی دارای تاریخ است و در ترجمه رسمی نیز تاریخ قید می شود، و واضح است که بیست روز تجدیدنظر سپری شده و این جمله مشکلی را ایجاد نمی کند.
سوالات متداول درباره حضانت فرزند
حضانت دختر تا چند سالگی با مادر هست؟
همانگونه که در این مقاله هم توضیح داده شده حضانت فرزند دختر تا ۷ سالگی با مادر می باشد.
آیا مادر میتواند بعد از ۷ سالگی حضانت دخترش را داشته باشد؟
پس از ۷ سالگی، پدر مسئول نگهداری از دختر میشود. این مسئله مطلق نیست و شرط استثنای آن مصلحت طفل است. زمانی که دختر به سن بلوغ برسد، حضانت او دیگر توسط قانون و دادگاه مشخص نمیشود و این خود دختر است که انتخاب میکند با کدام یک از والدین زندگی کند.
حضانت فرزند در طلاق توافقی چگونه است؟
زن و شوهر میتوانند درباره حضانت هم در هنگام طلاق، با یکدیگر توافقی کنند که خلاف متن قانون باشد، مثلا اگر مادر ازدواج هم کرد حضانت همچنان با وی باشد.
حضانت پسر بعد از طلاق چگونه است؟
حضانت فرزند پسر بعد از طلاق تا ۷ سالگی با مادر و بعد از آن تا ۱۵ سالگی پدر مسئول نگهداری از پسر میشود. این مسئله مطلق نیست و شرط استثنای آن مصلحت طفل است. زمانی که پسر به سن بلوغ برسد، حضانت او دیگر توسط قانون و دادگاه مشخص نمیشود و این خود پسر است که انتخاب میکند با کدام یک از والدین زندگی کند.
مبلغ نفقه فرزند بعد از طلاق در سال ۹۸ چقدر می باشد؟
مبلغ نفقه کودک را دادگاه خانواده بر اساس وضعیت او از نظر موقعیت اجتماعی، شرایط سنی، نیاز های روزمره و غیره تعیین میکند که مسئولیت پرداخت آن با پدر می باشد.
شرایط حضانت فرزند بعد از فوت والدین چگونه خواهد بود؟
بر طبق قانون در صورت فوت یکی از والدین، حضانت فرزند بر عهده والد زنده خواهد بود. یعنی در صورت فوت پدر، مادر حضانت طفل را بر عده خواهد گرفت. البته در صورتی که دادگاه پس از دادخواست ولی قهری، مادر را دارای صلاحیت لازم برای حضانت از فرزند نداند، حضانت از وی گرفته میشود.
در شرایطی که هر دو والدین کودک از دنیا رفته باشند، مسئولیت نگهداری از فرزند بر عهده جد پدری خواهد بود. در صورت فقدان جد پدری، نزدیکترین خویشان به ترتیب ارث این مسئولیت را بر عهده خواهند گرفت.
۱۱– قانون جدید شرایط حضانت فرزند چیست؟
بر طبق ماده ۱۱۶۹ مصوب در سال ۱۳۱۴ شمسی، محدوده سنی حضانت طفل پسر توسط مادر تا ۲ سال تعیین شده بود که با تغییراتی که در قانون حضانت فرزند در سال ۱۳۸۲ ایجاد شد، این محدوده سنی برای فرزندان دختر و پسر به ۷ سال رسید.
بیشتر بدانیم : طلاق توافقی و مراحل آن
۱۲– حضانت فرزند در طلاق توافقی
قانون حمایت از خانواده و قانون مدنی دادگاه در تعیین حضانت باید به مصلحت فرزند نظر داشته باشند و والده تایید شده را برای فرزند انتخاب نمایند اما حضانت فرزند در طلاق توافقی ، دادگاه به این موضوع توجهی نمی کند و در آن دخالتی ندارد زیرا که زوجین به صورت توافقی می توانند راجع به حضانت کودکان خود تصمیم بگیرند.
زوجین توجه داشته باشند که زمانیکه بصورت توافقی حضانت فرزندان را به یکدیگر واگذار کردند و بعد از گذشت مدتی متوجه شدند که آن طرف (پدر یا مادر) صلاحیت نگهداری فرزند را ندارد می تواند به دادگاه رفته و با اثبات این که والده که حضانت فرزندان به او سپرده شده فاقد شرایط نگهداری فرزند باشد از آن شخص سلب حضانت می کنند مثل آنکه معتاد یا دچار فساد اخلاقی شود یا طبق قانون مدنی در صورت ازدواج مادر سلب حضانت میشود.
البته این قانون قاعده امری نمی باشد و طرفین می توانند درخصوص آن با هم توافقی برخلاف قانون انجام دهند همچنین اگر پدر دچار فساد اخلاقی شده باشد حتی در صورت ازدواج مادر هم، حضانت از او سلب نمی شود اما:
حضانت در طلاق توافقی طبق ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده مصوب ۱/۱۲/۱۳۹۱ مقرر کرده است: «هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکلیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند درخصوص اموری از قبیل حضانت به دیگری، یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی صدور نظارت وی با رعایت مصلحت طفل آنچه از تمام مواد استنادی قانونی استنباط می شود خاصه مقررات جدیدتر ملاک در حضانت فرزند در طلاق توافقی چه بعد از طلاق چه قبل از آن مصلحت طفل است تشخیص آن با توجه به وضعیت زوجین و اوضاع و احوال، با دادگاه است و به صراحت نمی توان گفت که با ازدواج مجدد حضانت از او سلب خواهد شد یا خیر.
قانون گذار دست قاضی را با عبارت تشخیص مصلحت طفل حتی در صورت توافق قبلی زوجین (بر طبق ماده ۴۱ قانون خانواده) به درستی باز گذاشته است، تکلیف حضانت را با رعایت مصلحت طفل در اختیار دادگاه گذاشته است.
حضانت فرزند در طلاق توافقی به طور دائمی
در طلاق توافقی، زوجین می توانند به انتقال دائم حضانت فرزندشان توافق کنند، یعنی حضانت کلاً به مادر داده شود و پدر فقط حق ملاقات داشته باشد و یا بالعکس این موضوع از نظر قانونی منعی نداشته و به توافق طرفین مربوط میشود.
در کل موارد فوق الذکر باید در طلاق توافقی مشخص شود در صورتی که بین زوجین موارد دیگری باشد زوجین میتوانند در مورد آن در توافقات خود بیاورند و در صورت درخواست آنها دادگاه در حکم آن ذکر مینماید ولی الزامی نمیباشد اما در موارد بالا زوجین باید توافقات خود را در دادگاه اعلام نمایند.
نحوه ملاقات فرزندان در طلاق توافقی
نحوه ملاقات در طلاق توافقی در صورتیکه حضانت به هر یک از زوجین برسد حق ملاقات برای دیگری محفوظ است که باید ساعت و روز محل تحویل و محل دریافت آن توافقات مشخص شود.
در صورت اختلال و عدم پذیرفتن یکی از والدین دادگاه تعیین تکلیف خواهد کرد اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است در موقع مطالبه اشخاصی که قانوناً حق مطالبه دادند خودداری کردند طبق ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی به مجازات از سه ماه تا شش ماه حبس یا به جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون ریال محکوم خواهد شد.
در دورانی که حضانت فرزند با پدر یا مادر است هیچکدام از آنها نمیتوانند فرزند را بدون رضایت و هماهنگی با دیگری و اجازه دادگاه، به شهر دیگر یا کشور دیگر ببرند. هر عملی خلاف این امر موجب تضییع حق کسی است که حق ملاقات با طفل را دارد. در مواردی که هر یک از پدر و مادر بدون کسب اجازه و رضایت طرف دیگر و تسلیم تامین خواسته، تصمیم به خارج کردن فرزند از کشور گرفته باشد؛ طرف دیگر میتواند با درخواست و اخذ دستور موقت از دادگاه، مانع این اقدام شود؛ تا در این مورد دادگاه با حفظ مصلحت کودک و به منظور تضمین و حفظ حقوق او اتخاذ تصمیم نماید.
ممنوعیت خروج فرزند تحت حضانت
البته از آنجا که وفق مواد ۴۱ و ۴۵ قانون حمایت از خانواده مصلحت کودک بر هر امری مقدم است در صورتیکه دادگاه جابهجایی و خروج فرزند از محل تحت حضانت یا خروج او از کشور را مطابق مصلحت او بداند، میتواند با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذینفع و وفق قاعده لاضرر، حکم و مجوز خروج فرزند از کشور را صادر کند.
ماده ۴۲ قانون حمایت از خانواده در این خصوص مقرر کرده است: «طفل و مجنون را نمیتوان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق، به محل دیگری یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذیحق این امر را اجازه دهد. دادگاه در صورت موافقت با خارج کردن صغیر و مجنون از کشور، بنا به درخواست ذینفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تامین مناسبی اخذ میکند.»
همچنین اگر حضانت با مادر باشد بر طبق ماده ۱۸ قانون گذرنامه برای اشخاص زیر ۱۸ سال تمام، اجازه ولی قهری (پدر) برای خروج از کشور نیاز است و داشتن حضانت فرزند برای مادر به این معنا نیست که او میتواند بدون رضایت پدر فرزند را از کشور خارج کند. اگر حضانت با پدر باشد اگرچه که او میتواند برای فرزند گذرنامه اخذ کند ولی مادر میتواند به اداره گذرنامه مراجعه کند و با درخواست از اداره گذرنامه مانع خروج فرزند مشترک از کشور شود و یا راه دیگر آن است که مادر میتواند نسبت به ممنوعالخروجی فرزند اقدام کند تا پدر نتواند بدون رضایت او به فکر جابهجا کردن کودک بیفتد و او را از دسترس مادر یا کسی که حق ملاقات دارد خارج نماید.
حضانت فرزند بعد از ازدواج مجدد
سابق بر تصویب قانون حمایت خانواده، در زمانی که حضانت با مادر بود، ازدواج مجدد او حق حضانت وی را ساقط میکرد و حضانت طفل به پدر واگذار میشد. در این مورد ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی مقرر میکند: «اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند، حق حضانت با پدر خواهد بود.»
اما با تصویب قانون جدید حمایت خانواده در سال ۹۱ در این رویه تحول ارزندهای در جهت حمایت از طفل پدید آمد. طبق ماده ۴۵ قانون حمایت از خانواده، اگر دادگاه با توجه و امعان نظر به مصلحت طفل تشخیص دهد که کودک همچنان به مادر نیاز اساسی دارد و مادر دارای شایستگی اخلاقی و روانی مناسبتری نسبت به پدر است، حتی در صورت ازدواج مجدد مادر، همچنان میتواند حضانت را بر دوش مادر گذارد مگر اینکه شرایط نگهداری از فرزند برخلاف قوانین حضانت باشد (مثلا شوهر همسر با کودک بدرفتاری کند) یا انحطاط اخلاقی مادر ثابت شود.
بنابراین هم اکنون بر طبق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده، رویه سابق تغییر کرده است و ازدواج مجدد مادر مانعی برای ادامه حضانت او بر فرزندش نیست و دادگاه میتواند تا حدودی از حکم عام ماده ۱۱۷۰ عدول نماید.
همچنین در صورت طلاق مادر از همسر جدید یا فوت همسر جدید طبق نظر اکثریت فقهای امامیه، ازدواج مجدد مادر از موانع حضانت به شمار میرود و با رفع این مانع حق حضانت در مدت قانونی که به عهده اوست (تا ۷ سالگی) به وی برخواهد گشت. البته دادگاه با رعایت غبطه و مصلحت کودک میتواند از سپردن طفل به مادر خودداری کند و پدر را در حضانت از طفل ابقا نماید.
اگر شوهر در زمان طلاق حق حضانت را به زن واگذار کند با ازدواج مجدد زن این حق از او ساقط نمیشود مگر اینکه پس از ازدواج از نظر قانونی صلاحیت نگهداری از کودک از مادر سلب شود.
برای مشاوره حقوق تلفنی با وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در امور خانواده و طلاق با ما تماس بگیرید.
بیشتر بدانیم : آدرس دفاتر گروه وکلای حق گرا
برای پیگیری حضانت می توانید با مراجعه به یکی از شعبات دفاتر موسسه حقوقی حق گرا اقدام نمایید
نمونه اظهارنامه ملاقات فرزند مشترک
در قسمت قبل به بررسی توضیحاتی کلی پیرامون اظهارنامه ملاقات با فرزند مشترک پرداخته شد ؛ لکن برای آشنایی بیشتر مخاطبان محترم ، در این قسمت نمونه اظهارنامه ملاقات فرزند مشترک و متن آن را ارائه نماییم و در مقاله ای جداگانه نیز ، نمونه متن شکایت کیفری ممانعت از ملاقات فرزند را ارائه خواهیم کرد .
مخاطب محترم جناب آقای / سرکار خانم ……………
با سلام ؛
مطابق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی موارد ذیل رسما و قانونا به شما ابلاغ می شود :
احتراما ، به استحضار می رساند اینجانب به استناد طلاق نامه شماره …………… صادره از شعبه ………… دادگاه ……….. مورخ ………….. از جناب عالی جدا شدم که حاصل این ازدواج نافرجام تعداد ……… فرزند دختر و پسر به نام …………… می باشد که به موجب حکم دادگاه روزهای ……………. برای ملاقات فرزندان تعیین شده است . متاسفانه مدت ……….. روز / ماه است که جناب عالی اجازه ملاقات با فرزندان را نداده اید و تماس ها و مراجعات مکرر بنده نیز هیچگونه تاثیری در خصوص ملاقات با فرزندان نداشته است . لذا تقاضا دارم ظرف مدت ۳ روز از تاریخ رؤیت این اظهارنامه ، نسبت به انجام تعهدات قانونی خود مبنی بر فراهم نمودن امکان ملاقات با فرزندان اقدام نمایید ؛ در غیر این صورت موضوع از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد .