اقسام اعاده دادرسی
آرای صادره توسط قاضی دادگاه، یاحکم است یا قرار و اگر رأی صادره قرار باشد قابل اعاده دادرسی نمی باشداما اگربه صورت حکم وآن حکم قطعی شده باشدامکان اعتراض نسبت به آن حکم تحت شرایطی وجود داردکه یکی از راه‌های اعتراض به حکم قطعی صادره،اعاده دادرسی می‌باشد.
براساس ماده ۴۳۲قانون آیین دادرسی مدنی اعاده دادرسی حقوقی بردوقسم است :
الف – اعاده دادرسی اصلی که عبارتست از این که متقاضی به طورمستقل از رای درخواست اعاده دادرسی می نماید ودعوا وپرونده‌ای درجریان نیست وحکم قطعی برای آن رای صادرشده است.
ب – اعاده دادرسی طاری که عبارتست ازاین که دراثنای یک دادرسی،حکمی به عنوان دلیل ارائه می شود وشخصی که حکم یادشده علیه اوابرازگردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی می نماید دادگاه پس ازبررسی آن جهات ،رسیدگی رامجددا آغازمی کند.
دراعاده دادرسی طاری سه دعوا مطرح می شود:
الف) دعوی سابق که حکم مورد درخواست اعاده دادرسی به دنبال آن دعوی صادرشده است
ب) دعوی جدید که مطرح گردیده وحکم سابق به عنوان دلیل درآن دعوی ابراز شده است
ج) دعوی اعاده دادرسی طاری که به دنبال ابراز آن حکم به عنوان دلیل اقامه شده است
مجموعه دفتر وکالت حق گرا
پیشنهاد می گردد در صورتی که اگر پرونده ای در دادگاه دارید و با توجه به حق دسترسی به وکیل با مراجعه به یکی از نزدیکترین دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا ، پیگیری موضوع دریافت و یا اعتراض به گواهی انحصار وراثت را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی ، حقوقی ، جزایی و…در کنار شما باشیم
شرایط تحقق اعاده دادرسی طاری:
الف) باید دعوایی دردادگاه مطرح باشد
ب) ارائه حکم دراثنای دادرسی باشد
ج) حکم ارائه شده دراین دعواموثر باشد
د) یکی از جهات اعاده دادرسی درمورد حکم ارائه شده وجود داشته باشد.
ر) مهلت های مقرر در قانون در مورد اعاده دادرسی طاری رعایت شود.
ز) ارائه درخواست اعاده دادرسی
مفاد حکم به معنی اخص،آن بخش ازحکم می باشد که موضوع مورد اختلاف طرفین به موجب آن اعلام وفصل می گردد وبه آن بخش آمره ،حکم به مفهوم اخص ویا منطوق حکم نیز گفته می شود.
ودرمفهوم اعم،همان «معنی» حکم است یعنی آنچه که بخش های مختلف یک حکم اعم ازاسباب موجهه ومفادبه معنای اخص برآن دلالت دارد
تضاد درمفاد حکم درصورتی محقق می شودکه اسباب موجهه حکم ومفاد آن به معنی اخص ،متفاوت وازموارد نقص حکم ومفاد آن درتضاد واختلاف باشند وازموارد نقص حکم دردیوان عالی کشورویکی ازجهات اعاده دادرسی می باشد.
نکته : درمواردی که بین مفاد و اسباب موجهه حکم قطعیت یافته اختلاف وجود داشته باشد،این حکم هم می تواند مورد درخواست فرجام خواهی وهم نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی شود که محکوم علیه علاوه برداشتن حق انتخاب، باید به این امرتوجه کند که فرجام خواهی، درخواست اعاده دادرسی بعدی راعلى القاعده به دلیل گذشتن مهلت آن منتفی می نماید درحالی که اگر ازرای درخواست اعاده دادرسی شود،رای صادره نسبت به این دعوا حسب مورد می تواند درصورت داشتن شرایط ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی به جهتی ازجهات نقض،مورد فرجام خواهی قرارگیرد.
اقسام اعاده دادرسی و ترتیب و رسیدگی درخواست اعاده دادرسی
ماده۴۳۲) اعاده دادرسی بر دو قسم است:
الف- اصلی که عبارت است از این که متقاضی اعاده دادرسی به طور مستقل آن را درخواست نماید.
ب- طاری که عبارت است از این که در اثنای یک دادرسی حکمی به عنوان دلیل ارایه شود و کسی که حکم یاد شده علیه او ابراز گردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی نماید.
۱- اعاده دادرسی طاری ناظر به آن دسته از رسیدگی‌های مدنی است که طی آن حکم مدنی دیگر به منزله دلیل استنادی ابراز می‌شود و کسی که حکم یاد شده علیه او ابراز گردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی می‌نماید.
ماده۴۳۳) دادخواست اعاده دادرسی اصلی به دادگاهی تقدیم می‌شود که صادرکننده همان حکم بوده است و درخواست اعاده دادرسی طاری به دادگاهی تقدیم می‌گردد که حکم در آنجا به عنوان دلیل ابراز شده است.
تبصره- پس از درخواست اعاده دادرسی طاری باید دادخواست لازم ظرف سه روز به دفتر دادگاه تقدیم گردد.
۱- اگر دادگاه صادرکننده حکم منحل شده باشد در این صورت دادخواست اعاده دادرسی به نزدیکترین دادگاهی که در عرض دادگاه صادرکننده حکم قرار دارد، تقدیم می‌شود.
۲- مقصود از دفتر دادگاه مندرج در تبصره این ماده، دفتر همان دادگاهی است که حکم مورد اعاده دادرسی در آن به عنوان دلیل ابراز شده است.
ماده۴۳۴) دادگاهی که دادخواست اعاده دادرسی طاری را دریافت می‌دارد مکلّف است آن را به دادگاه صادرکننده حکم ارسال نماید و چنان‌چه دلایل درخواست را قوی بداند و تشخیص دهد حکمی که درخصوص درخواست اعاده دادرسی صادر می‌گردد مؤثر در دعوا می‌باشد، رسیدگی به دعوای مطروحه را در قسمتی که حکم راجع به اعاده دادرسی در آن مؤثر است تا صدور حکم نسبت به اعاده دادرسی به تأخیر می‌اندازد و در غیر این‌صورت به رسیدگی خود ادامه می‌دهد.
تبصره- چنان‌چه دعوایی در دیوان عالی کشور تحت رسیدگی باشد و درخواست اعاده دادرسی نسبت به آن شود، درخواست به دادگاه صادرکننده حکم ارجاع می‌گردد. در صورت قبول درخواست یاد شده از طرف دادگاه، رسیدگی در دیوان عالی کشور تا صدور حکم متوقف خواهد شد.
۱- در صورتی که حکم مورد درخواست اعاده دادرسی طاری از دادگاهی صادر شده باشد که به دعوای اصلی رسیدگی می‌نماید، این دادگاه هم مرجع تقدیم دادخواست اعاده دادرسی است و هم به درخواست اعاده دادرسی رسیدگی می‌نماید و تا روشن شدن نتیجه اعاده دادرسی، رسیدگی به اصل دعوا را به تأخیر می‌اندازد.
۲- درخواست اعاده دادرسی نسبت به دعوایی که در دیوان مطرح است به دیوان داده می‌شود و دیوان درخواست را به دادگاه صادر کننده حکم که به اختلاف مورد بدوی یا تجدیدنظر می‌باشد ارجاع می‌نماید.
ماده۴۳۵) در دادخواست اعاده دادرسی مراتب زیر درج می‌گردد:
۱- نام و نام خانوادگی و محل اقامت و سایر مشخصات درخواست کننده و طرف او.
۲- حکمی که مورد درخواست اعاده دادرسی است.
۳- مشخصات دادگاه صادرکننده حکم.
۴- جهتی که موجب درخواست اعاده دادرسی شده است.
در صورتی که درخواست اعاده دادرسی را وکیل تقدیم نماید باید مشخصات او در دادخواست ذکر و وکالت‌نامه نیز پیوست دادخواست گردد.
تبصره- دادگاه صالح بدواً در مورد قبول یا رد درخواست اعاده دادرسی قرار لازم را صادر می‌نماید و در صورت قبول درخواست مبادرت به رسیدگی ماهوی خواهد نمود.
سایر ترتیبات رسیدگی مطابق مقررات مربوط به دعاوی است.
۱- در اعاده دادرسی دادگاه صالح باید ابتدائاً قرار قبولی درخواست را صادر کند و سپس وارد رسیدگی ماهوی گردد.
۲- دادگاه در تشخیص قابلیّت قبولی درخواست اعاده دادرسی باید صحت و اصالت ادعاها و مدارک تقدیمی، زمان درخواست، نفع و سمت درخواست کننده، حکم مورد درخواست اعاده دادرسی و جهت ادعا شده را مورد بررسی قرار دهد.
ماده۴۳۶) در اعاده دادرسی به جز آنچه که در دادخواست اعاده دادرسی ذکر شده است، جهت دیگری مورد رسیدگی قرار نمی‌گیرد.
۱- در اعاده دادرسی جهتی که موجب درخواست اعاده دادرسی شده است می‌بایستی در دادخواست تصریح گردد و دادگاه تنها به همان جهت رسیدگی می‌نماید.
ماده۴۳۷) با درخواست اعاده دادرسی و پس از صدور قرار قبولی آن به شرح ذیل اقدام می‌گردد:
الف- چنان‌چه محکوم به غیر مالی باشد اجرای حکم متوقف خواهد شد.
ب- چنان‌چه محکوم به مالی است و امکان اخذ تأمین و جبران خسارت احتمالی باشد به تشخیص دادگاه از محکوم له تأمین مناسب اخذ و اجرای حکم ادامه می‌یابد.
ج- در مواردی که درخواست اعاده دادرسی مربوط به یک قسمت از حکم باشد حسب مورد مطابق بندهای (الف) و (ب) اقدام می‌گردد.
۱- اعاده دادرسی از طرق فوق‌العاده شکایت از آراء است و علی القاعده صرف درخواست اعاده دادرسی اجرای حکم را متوقف نمی‌نماید.
۲- تأمین مأخوذه در بند ب این ماده نه تنها باید اعاده عملیات اجرایی به حالت قبل از اجرا را امکان پذیر نماید بلکه باید خسارت احتمالی ناشی از ادامه عملیات اجرایی از تاریخ درخواست ادامه عملیات اجرایی تا اجرای کامل حکم را نیز پوشش دهد.
ماده۴۳۸) هرگاه پس از رسیدگی، دادگاه درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می‌نماید. در صورتی که درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حکم باشد، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می‌گردد. این حکم از حیث تجدیدنظر و فرجام خواهی تابع مقررات مربوط خواهد بود.
۱- در اعاده دادرسی دادگاه پس از نقض حکم مورد اعاده دادرسی، حکم جدید صادر می‌نماید.
۲- از تصمیم دادگاه در دعوای اعاده دادرسی اعم از حکم یا قرار می‌توان بسته به مورد در مرجع بالاتر شکایت نمود.
ماده۴۳۹) اگر جهت اعاده دادرسی مغایرت دو حکم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی حکم دوم را نقض و حکم اول به قوت خود باقی خواهد بود.
۱- در مورد مغایرت دو حکم درخواست اعاده دادرسی نسبت به حکم دوم صورت می‌گیرد.
۲- منظور از به قوت خود باقی گذاشتن حکم نخست در این ماده این است که اصولاً دادرس نسبت به حکم نخست رسیدگی ماهوی نمی‌کند تا باطل بودن آن را احراز کند.
ماده۴۴۰) نسبت به حکمی که پس از اعاده دادرسی صادر می‌گردد، دیگر اعاده دادرسی از همان جهت پذیرفته نخواهد شد.
۱- عدم پذیرش اعاده دادرسی مجدد اعم است از این که درخواست مجدد از سوی درخواست کننده اولی باشد یا غیر او.
ماده۴۴۱) در اعاده دادرسی غیر از طرفین دعوا شخص دیگری به هیچ عنوان نمی‌تواند داخل در دعوا شود.
۱- فلسفه وضع این ماده این می‌باشد که اعاده دادرسی تنها در محدوده جهتی انجام می‌شود که در دادخواست ذکر گردیده است.