انحصار وراثت چیست و چه مراحلی دارد؟

برای تعیین تکلیف میراث هرکس پس از فوت، ابتدا باید ورثه را تعیین کرد. رسیدگی به این امر از سوی مرجع قانونی و با رعایت تشریفات مقرر در قانون را «انحصار وراثت» و رای صادر شده را «تصدیق یا گواهی انحصار وراثت» می نامند.
از کدام مرجع می توان درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کرد؟
برای صدور گواهی انحصار وراثت باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی متوفی مراجعه کرد. لیکن باید توجه کرد که رسیدگی به دعاوی درباره اصل و نسب، وصیت، تولیت یا وقف که ممکن است پس از فوت متوفی ایجاد شود کماکان در صلاحیت دادگاه های عمومی است و چنین دعاوی حتی با توافق طرفین قابلیت طرح در شورای حل اختلاف را ندارد.
چه اشخاصی می توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند؟
معمولا یک یا چند تن از ورثه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت می کنند، لیکن هر ذی نفعی از قبیل طلبکار متوفی یا ورثه، کسی که متوفی به نفع او وصیت کرده (موصی له) یا کسی که از سوی متوفی مامور اجرای وصیت شده است (وصی) می توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند. مخالفت یا همکاری نکردن یک یا چند تن از ورثه به هر دلیلی که باشد مانع رسیدگی و صدور گواهی انحصار وراثت نیست.
چه مدارکی باید همراه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت ارائه شود؟
درخواست کتبی انحصار وراثت مشتمل بر نام، مشخصات کامل و اقامتگاه متقاضی، متوفی و همه ورثه و نسبت هر یک از ورثه با متوفی باید به همراه مدارک زیر به شورای حل اختلاف ارائه شود:
? -گواهی فوت متوفی صادر شده از سوی اداره ثبت احوال
۲-کپی شناسنامه ورثه
? -کپی عقدنامه همسر دائمی متوفی
?-فرم استشهادیه دال بر منحصر بودن وراث به اشخاص نامبرده شده
?-گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث به اداره امور اقتصادی و دارایی آخرین محل اقامت متوفی. در این مرحله صرفا مشخصات متوفی و اموال و دارایی های وی در فرم مخصوصی به اداره دارایی اعلام می شود و نیازی به پرداخت مالیات نیست.
– ?رسیدگی به دعاوی درباره احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه، زرتشتی، کلیمی یا مسیحی در هر مورد بر اساس قواعد همان کیش و آیین انجام می شود بنابراین در صورتی که متوفی از اقلیت های مذهبی باشد نظر مرجع مذهبی مربوطه درباره تقسیم ماترک باید همراه درخواست ارائه شود.
زمان لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت چقدر است؟
در صورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر از ۳۰ میلیون ریال باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر می کند. لیکن در صورتی که ماترک، بر اساس گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، بیش از ۳۰ میلیون ریال ارزش داشته باشد، در فرضی که آخرین سکونتگاه متوفی در شهر بوده باشد به هزینه متقاضی، درخواست وی یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می شود و در فرضی که آخرین اقامتگاه متوفی در روستا بوده باشد درخواست متقاضی در روستا اعلام عمومی می شود. پس از گذشت یک ماه از آگهی یا اعلام عمومی در صورت عدم وصول اعتراض، با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده گواهی انحصار وراثت صادر می شود. در صورتی که در مهلت یک ماهه از زمان نشر آگهی هر شخص ذی نفعی به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت اعتراض کند، به عنوان مثال شخصی ادعا کند که ورثه منحصر به اشخاص ذکر شده در درخواست نبوده و نام یک یا چند تن از ورثه عمداً یا سهواً اعلام نشده است یا شخصی مدعی شود که وصیت نامه ای از متوفی موجود است، شورای حل اختلاف در مواردی که صلاحیت رسیدگی به آن ها را دارد با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین به موضوع رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می کند و در مواردی که خارج از صلاحیت شورای حل اختلاف است با وصول اعتراض، رسیدگی به موضوع را در شورا تا تعیین تکلیف در دادگاه صالح متوقف می کند.
در مواردی که برخی ورثه از همکاری خودداری می کنند آیا می توان بدون ذکر اسامی آن ها درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کرد؟
همان طور که پیشتر گفته شد هر ذی نفعی حتی بدون همکاری ورثه، می تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کند، بنابراین ارائه درخواست صدور گواهی انحصار وراثتی که در آن نام یک یا چند تن از ورثه ذکر نشده و ورثه متوفی به دروغ منحصر به افراد نامبرده در درخواست اعلام شده، هیچ ضرورتی ندارد. صرف نظر از مسائل شرعی و اخلاقی، قانون گذار چنین عملی را جرم دانسته و برای آن مجازات سنگینی تعیین کرده است. تکمیل فرم استشهادیه خلاف واقع و شهادت دروغ در این مورد نیز جرم است. ماده ? قانون تصدیقانحصار وراثت (مصوب ۱۳۰۹.۷.۱۴۴) مقرر می دارد: «هرگاه معلوم شود که مستدعی تصدیق با علم به عدم وراثت خود تحصیل تصدیق وراثت نموده یا با علم به وجود وارثی غیر از خود، تحصیل تصدیق بر خلاف حقیقت کرده است کلاهبردار محسوب و علاوه بر ادای خسارت به مجازاتی که به موجب قانون برای این جرم مقرّر است، محکوم خواهد شد.»

بیشتر بدانیم : انچه در باره انحصار وراثت می خواهید بدانید

سوال شده است

برای انحصار وراثت کجا برویم؟

اگر وکیل داشته باشید که تمام مراحل توسط وکیل دادگستری انجام خواهد شد در غیر این صورت بایستی با مدارک گفته شده به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت بدهید. شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی که شما اعلام کنید صالح به صدور گواهی مذکور است. قبل از مراجعه به دفتر قضایی اگر وکیل ندارید حتما استشهادیه محضری تهیه کنید که وقتتان هدر نرود.

سهم دولت از انحصار وراثت چقدر است؟

دولت سهمی ندارد و فقط هزینه دادرسی به مبلغ حدود ۲۰۰ هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک پرداخت می شود.

هزینه انحصار وراثت چقدر است؟

پرداخت مبلغ حدود ۲۰۰ هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک قضایی

هزینه نشر آگهی انحصار ورثه چقدر است؟

در سال ۱۴۰۲ رایگان است.

گرفتن المثنی انحصار وراثت چگونه است؟

هر کدام از ذی نفعان و ورثه می توانند با مراجعه به مرجع صادر کننده گواهی، درخواست کپی برابر اصل کنند.محدودیتی در ایت زمینه نیست

✅ آیا امکان اعتراض به گواهی انحصار وراثت وجود دارد؟

بله هر کسی که نسبت به به مفاد آن اعتراض داشته باشد بدون قید مدت می تواند نسبت به اعتراض اقدام نماید

✅ اگر کسی از متوفی طلب داشته ولی اسامی وراث را نمی داند، این امکان وجود دارد که برای اخذ گواهی اقدام نماید؟

بله اگر وراث گواهی را اخذ نکرده باشند هر ذی نفعی می تواند از شورای حل اختلاف با ذکر دلیل ، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت برای فرد فوت شده کند.

✅ اگر یکی از وراث خارج از کشور باشد و مدارک هم نمی دهد چه باید کرد؟

این سوال پاسخ داده شد هرکدام از وراث می تواند به تنهایی و بدون مدارک سایر وراث هم تقاضای صدور گواهی حصر ورثه کند در صورت اصل مدارک، از اداره ثبت اخوال استعلام خواهد شد.

✅ آیا دیر پرداخت کردن مالیات یا گرفتن گواهی انحصار وراثت مشمول جریمه است؟

خیر نگران نباشید بر طبق آخرین تغییرات قانون مالیات های مستقیم تاخیر در دادن اظهار نامه مالیات بر ارث مشمول جریمه نیست. مشروط بر اینکه متوفی بعد از ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده باشد. بنابراین نه دادن اهزنامه مالیات بر ارث مدت دارد و نه گرفتن انحصار وراثت.

✅ چگونه حق الوکاله دریافت میکنید؟

دو میلیون تومان در ابتدا و دو میلیون تومان پس از دریافت گواهی و در انتها

✅ آیا حضور همه ورثه الزامی است؟

خیر اقدام یکی از ورثه برای گرفتن انحصار وراثت کافی است.برای دادن وکالت به ما هم مراجعه یکی از ورثه کفایت میکند. فقط ورثه ای که اقدام میکند لزوما باید در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد با داشتن ثنا دادن وکالت از شهرستان یا مراجعه نکردن به دفتر و به صورت غیر حضوری هم میسر است.

✅ شما میتوانید استشهادیه رو هم تهیه کند؟

بله مبلغ ۹۵۰ هزار تومان اضافه میشود

یکی از مراجعین پرسیده است که من با برادرم قهر هستم ولی می دانم او انحصار وراثت کرده است ولی هیچ اطللاعات دیگری ندارم مغازه پدری را هم در حال استفاده است؟

در جواب باید گفت اگر مطمئن هستید که گواهی اخذ شده است ولی شما اطلاعاتی در مورد شعبه و کلاسه پرونده ندارید توصیه می کنیم به ساختمان مرکزی شورای حل اختلاف در تهران مراجعه کنید تا از طریق رایانه با جستجوی نام متوفی و وراث از شعبه صادر کننده گواهی مطلع شوید.

یکی دیگر از مراجعین پرسیده است، بیش از ده سال قبل انحصار وراثت کرده ایم ولی الان مدارک آن گم شده است چه باید کرد؟

بهتر است که بدون اینکه اعلام کنید قبلاً تقاضای صدور گواهی مذکور را کرده اید دوباره اقدام به اخذ آن کنید.

سوال شده که پدر بزرگ ما در قم فوت شده است، امکان اخذ گواهی حصر وراثت از تهران هست؟

بر طبق قانون شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صالح به صدور گواهی است. اما می توانید اعلام کنید که در تهران زندگی می کرده است، در این خصوص کنکاش نخواهد شد، بنابراین اعلام اشتباهی محل فوت متوفی ضمانت اجرایی ندارد.

اگر کسی به صورت عمدی یکی از وراث را از شورای حل اختلاف پنهان کند و گواهی انحصار وراثت خلاف واقع اخذ کند مرتکب جرم کلاه برداری شده است (ماده ۹ قانون تصدیق انحصار وراثت)

تنظیم شخصی سند رسمی انتقال مال منقول و غیر منقول با گواهی انحصار وراثت محدود میسر نیست.

اگر به شخصی، غیر از وکیل دادگستری وکالت در اخذ گواهی انحصار وراثت داده شود هرچند وکالت محضری و اداری باشد، لزوماً بایستی این کار توسط وکیل دادگستری انجام شود.
قابل توجه هم وطنان عزیز در خارج کشور که در ایران نیازمند وکیل برای اخذ گواهی انحصار وراثت هستند، می توانند با تلفن های دفتر گروه وکلای حق گرا با ما در تماس باشند