اعتراض به انحصار وراثت
اعتراض به انحصار وراثت
چه اشخاصی حق اعتراض به درخواست حصر وراثت و انحصار وراثت دارند
شخص ذینفع بر طبق مواد۳۶۹ و۳۶۲ قانون امورحسبی می تواند درمقام اعتراض به گواهی تصدیق انحصار وراثت مبادرت ورزد، ماده ۳۶۹ قانون امورحسبی دراین باره می گوید: درمورد ماده ۳۶۴(منظورگواهی حصروراثت)اشخاص ذینفع می توانند به درخواست تصدیق وهمچنین به تصدیقی که درموضوع وراثتصادر می شود ،اعتراض نمایند ورای دادگاه دراین خصوص قابل پزوهش وفرجام است ،بدین ترتیب دراجرای ماده ۳۶۲همان قانون ،درصورت وصول اعتراض ازناحیه معترض ذینفع ،شورای حل اختلاف جلسه ای برای رسیدگی به اعتراض معین نموده ،وبه معترض ودرخواست کننده تصدیق اطلاع می دهد ودرجلسه پس از رسیدگی حکم خواهد داد،این حکم برابر مقرارت قابل تجدید نظر است.
دادستان عمومی محل اقامتگاه متوفی
دادستان عمومی درهرزمان که مطلع شود واحراز نماید متوفی بلا وارث است ودرخواست متقاضی انحصار وراثت فاقد مبنای قانونی است قانونا مکلف است درمقام اعتراض به درخواست مزبور برآید وازصدور گواهی حصر وراثت ،به نفع متقاضی خودداری بعمل آورد ،همچنین تازمانیکه برای شخص محجور ،قیم وبرای غایب امین نشده باشد،دادستان می تواند ازجانب محجور ،قیم وبرای غایب امین معین نشده باشد ،دادستان می تواند ازجانب محجور وغایب به درخواست انحصار وراثت اعتراض کند،درصورتیکه اعتراض دادستان به جهتی ازجهات قانونی مردود اعلام گردد،مشارالیه بعنوان مدعی العموم حق دارد قانونا ازرای به رد اعتراض وی از مرجع صالح تجدید نظر خواهی نماید.
چگونگی رسیدگی به دعوی اعتراض به درخواست حصر وراثت و انحصار وراثت
بااطلاع یافتن شخص یا اشخاص ذینفع ویادادستان عمومی محل اقامتگاه متوفی ازطرح درخواست گواهی وراثت و انحصار وراثت ازجانب ورثه مدعی وراثت ازمتوفی ،اعتراضشان مطابق اصول ومقررات مورد رسیدگی قرار می گیرد ،بدین ترتیب که ازمعترض ،بعنوان مدعی ،دلایل ومدارک اعتراض وی خواسته می شود ومی بایست جهت یا جهات اعتراض خود را که به درخواست حصر وراثت متقاضی دارند، به روشنی مطرح نمایند، بعنوان مثال، ممکن است دادستان با شناختی که ازمرحوم متوفی دارد مطمئن است که متوفی فاقد هرگونه وارث می باشد ومتقاضی انحصار وراثت نیز هیچگونه دلیل ومدرک مثبته ای که دلالت بروراثت ویا انتساب نسبی یا سببی اش بعنوان موجب قرابت با متوفی باشد ارائه نکرده باشد،ویا اینکه مفاد اعتراض شخص ذینفع این باشد که تمامی ماترک به جای مانده ازمتوفی با مدارک ومستندات محکمه پسندی که دراختیار دارد حتی تکاپوی دیون وبدهی های مسلم وممتازه متوفی راندارد تا چه رسد به اینکه متقاضی بخواهد بعنوان میراث ،آنها راتصاحب نماید ،بنابراین ضرورت دارد موارد اعتراض کاملا مشخص ومورد بررسی قرارگرفته وبه اثبات برسد ،آنگاه شورای حا اختلاف درخصوص اعتراض مطروحه حکم مقتضی راحسب مورد درپذیرش وراثت متقاضی ویا استحقاق وی نسبت به ماترک ،نفیا یا اثباتا صادر می دارد ودرهر حال صادره قابل اعتراض درمرجع تجدید نظر می باشد ورای مرجع تجدید نظر در غیر ازموارد خلاف بین شرع ویا قانون قطعی خواهدبود.
اعتراض به گواهی وراثت و انحصار وراثت
چنانچه درمرحله درخواست گواهی حصروراثت ،اعتراضی واصل نشود ،لیکن پس ازصدور گواهی یا تصدیق انحصاروراثت ،ممکن است ،فردیا افرادی که ازگواهی حصر وراثت متضرر می شوند درمقام اعتراض به گواهی صادره برآیند ،این اعتراض گاهی درباره عدم ذکرنام یکی ازوراث است که می تواند با اسناد ومدارک مسلم الصدور وراثت خویش رانسبت به متوفی به اثبات برساند ویا احدی ازورثه یا ذینفع استحقاق خودرا نسبت به میزان سهم الارث تعیین شده درگواهی صادره اعتراض داشته باشد ویا دادستان دراجرای مقررات مواد ۳۶۷و۳۶۸ازقانون امورحسبی قانونا ملزم به طرح اعتراض درمقام مدعی العموم به گواهی حصروراثت صادره می باشد .
ارائه وصیت نامه به شورای حل اختلاف
هرشخص متوفی شرعا وقانونا حق دارد حتی برای بعد ازوفات خودش دستورات و درخواست ها ویاقول معروف وصایایی، را اعم از وصیت های عهدی یا تملیکی به نفع فرد یا افرادی که مورد علاقه اش می باشد تعیین نماید و یا کسی را بعنوان وصی خود معرفی کند، درآگهی های حصروراثت ازمطلعین درخواست می شود هرکس وصیت نامه ای ازمتوفی اعم ازرسمی و یا سری و یا عادی دارد در جریان رسیدگی به درخواست گواهی انحصار وراثت جهت ملاحظه شورای حل اختلاف و یا متقاضی درخواست و سایر افراد ذینفع ارائه دهد و شورا گواهی انحصار وراثت را با رعایت مفاد وصیت نامه ابرازی صادره می کند
اعتراض به انحصار وراثت
گواهی حصر وراثت یک مدرک قانونی است که به موجب آن تعداد ورثه متوفی و میزان سهم‌الارث هر یک مشخص میشود. ممکن است نام یکی از ورثه در گواهی نیامده باشد. همچنین در مواردی ممکن است یکی از وراث نسبت به میزان سهم‌الارث خود اعتراض داشته باشد. علاوه بر موارد گفته شده، یکی از مواردی که میتواند منجر به اعتراض شود وصیت‌نامه است. گاهی حتی نسبت ورثه با متوفی مورد اعتراض قرار می‌گیرد. به عنوان مثال شخصی خود را همسر متوفی معرفی میکند و از ماترک متوفی ادعای سهم خواهی می‌نماید اما ورثه این ادعا را رد می‌کنند. در هر صورت مورد اعتراض هر چه که باشد، امکان اعتراض برای شخص معترض وجود دارد. اعتراض به تقسیم ارث و اعتراض به تقسیم ترکه از مصادیق مورد بحث در این نوشتار میباشد.
اعتراض به گواهی فقط برای وراث، ذینفعان و دادستان عمومی محل اقامت متوفی امکان پذیر میباشد. افرادی غیر از مواردی که نام برده شد امکان اعتراض به گواهی را نخواهند داشت. ورثه و ذینفعان که نسبت به احقاق حقوق خود اعتراض می‌کنند اما در خصوص دادستان موضوع متفاوت است. به عنوان مثال ممکن است دادستان عمومی با شناختی که از متوفی دارد بداند که متوفی هیچ ورثه‌ای نداشته است. در این صورت چنانچه شخصی نسبت به صدور گواهی حصر وراثت اقدام کند، دادستان میتواند اعتراض نموده و روند رسیدگی را متوقف نماید.
مرجع اعتراض به گواهی حصر وراثت
معترضان می‌بایست ابتدا به شورای حل اختلاف مراجعه نموده و اعتراض خود را مطرح کنند. چنانچه پس از تشکیل جلسه رسیدگی موضوع اختلاف حل و فصل شود پرونده بسته میشود. اما چنانچه شخص معترض نسبت به اعتراض خود پافشاری نماید، حسب مورد توسط شورای حل اختلاف به دادگاه عمومی یا دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
مهلت اعتراض به گواهی انحصار وراثت
اعتراض به گواهی حصر وراثت هم در مرحله دادخواست و رسیدگی، و هم پس از صدور گواهی امکان پذیر میباشد. چنانچه شخص معترض در مراحل قبل از صدور گواهی اعتراض خود را اعلام کند، فرایند رسیدگی به طور موقت متوقف میشود. اما چنانچه احدی از وراث یا ذینفعان مطلع نباشد و پس از صدور گواهی اطلاع پیدا کند، میتواند با ارائه دادخواست اعتراض به گواهی انحصار وراثت نسبت به اصلاح آن اقدام نماید.
روند رسیدگی به اعتراض به انحصار وراثت
پس از ارائه دادخواست توسط شخص معترض، شورای حل اختلاف موقتاً رسیدگی به پرونده را متوقف میکند. سپس قرار جلسه رسیدگی به اعتراض را به طرفین دعوا اعلام می‌نماید. در جلسه رسیدگی از شخص معترض خواسته میشود که ادله و مدارک خود را ارائه نماید. شورای حل اختلاف با بررسی مدارک پرونده رأی خود را صادر میکند. لازم به ذکر است که این رأی قابل تجدید نظر خواهی میباشد. در صورتی که مورد اعتراض در خصوص تعداد وراث باشد، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی خواهد داشت. اما چنانچه مورد اعتراض مربوط به نسبت وراث با متوفی باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه عمومی خواهد بود. همچنین رسیدگی به اعتراضات مربوط به تصدیق ازدواج زوجه با متوفی به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
نهایتاً اگر موضوع در شورای حل اختلاف خاتمه پیدا نکند و به دادگاه عمومی کشیده شود، رأی نهایی توسط دادگاه عمومی صادر میشود. رأی صادره توسط دادگاه به شورای حل اختلاف ابلاغ میشود. شورای حل اختلاف با توجه به رأی دادگاه عمومی نسبت به صدور یا اصلاح گواهی انحصار وراثت اقدام می‌نماید.
مدارک لازم برای اعتراض به گواهی حصر وراثت
گواهی حصر وراثت صادر شده (در صورتی که اعتراض پس از صدور گواهی باشد)
مدارک شناسایی شخص معترض (از قبیل شناسنامه و کارت ملی)
برگه دادخواست اعتراض به گواهی حصر وراثت
جرم کلاهبرداری در انحصار وراثت
بر اساس ماده ۹ قانون تصدیق انحصار وراثت چنانچه شخصی با علم به این که جزو وراث متوفی نبوده درخواست صدور گواهی حصر وراثت کند، کلاهبردار محسوب میشود. همچنین اگر یکی از وراث با علم به این که وراث دیگری وجود دارند ولی سعی در پنهان حقیقت داشته باشد و بخواهد خود را به عنوان تک فرزند متوفی معرفی نماید، مصداق کلاهبردار میباشد. در این صورت شخص متخلف علاوه بر پرداخت خسارت به مجازاتی که برای جرم کلاهبرداری مقرر شده محکوم خواهد شد.
در فرآیند انحصار وراثت ، تعداد وراث فرد متوفقی و میزان ارثیه آنها مشخص است. مشاوره حقوقی حصروراثت به خصوص در خانواده‌هایی که دارای جمعیت زیاد هستند، بسیار پیچیده و نیازمند دانش کافی است که می‌بایست از وکیل متبحر استفاده شود.
گواهی انحصار وراثت را از کجا بگیرم ؟
براساس قانون مالیات های مستقیم، وراث یک فرد به سه طبقه زیر تقسیم می شوند : طبقه اول : پدر ، مادر ، شوهر ، زن ، فرزندان و اولاد فرزندان طبقه دوم : اجداد ، خواهر ، برادر و فرزندان آنها طبقه سوم : عمو ، عمه ، دایی ، خاله و فرزندان آنها
یک پدیده اجتماعی حقوقی است که بسیاری از مردم در دادگاهها و روابط خانوادگی با آن درگیر هستند و با داشتن اطلاعات کامل و اشنایی با قوانین آن به چهارچوب مناسبی در حل مشکلات در این باره خواهند رسید.
دعوای انحصار وراثت و گواهی آن اصطلاحی است همه ما به کرات آن راشنیده ایم و احتمالا هر کدام از ما اطلاعاتی کم و یا زیاد در این خصوص داشته ، در نوشته پیشرو بنده سعی می نمایم تعریفی جامع و کامل از این دعوا و انواع آن ، مراحل اخذ گواهی حصروراثت ، کارکرد و فایده اخذ گواهی ، نغییرات قانونی مربوط به اخذ گواهی حصر وراثت قبل و بعد از سال ۱۳۹۵ را با توجه به اینکه اخذ گواهی بسیار کاربردی می باشد را ارائه داده و امید است که مثمر ثمر واقع شود
مراحل اخذ گواهی حصروراثت چیست ؟
انحصار وراثت
قدم اول: تهیه فرم های مخصوص
اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت این است که فرم مخصوص درخواست این گواهی را تهیه کنید، از کجا؟ یک راست باید به شوراهای حل اختلاف بروید. اینکه به کدام شعبه شورا بروید هم مهم است. شما باید به شورای حل اختلاف شهری بروید که آخرین اقامتگاه متوفی بوده است. در اینجا می‌توانید فرم مخصوص را دریافت کنید. در این فرم باید اسامی افرادی که از متوفی ارث می‌برند را با مشخصات کامل و نسبت آنها با مرحوم بنویسید. کار با پر کردن همین فرم تمام نمی‌شود بلکه شما باید به ۲ محل دیگر برای تکمیل مدارک خود مراجعه کنید و دوباره با این فرم به شورای حل اختلاف برگردید.
قدم دوم: تایید وراث
در این مرحله باید سری به یک دفتر اسناد رسمی بزنید که معمولا در هر محله‌ای پیدا میشود. شما فرمی که از شورای حل اختلاف گرفته‌اید را به همراه گواهی فوت متوفی و همچنین اصل و کپی‌شناسنامه و کارت ملی تمام وارثان باید به یک دفتر اسناد رسمی ببرید. یادتان باشد که در این مرحله ۲ شاهد هم که وارثان را می‌شناسند باید همراهتان باشند. در حقیقت این مرحله برای این است که دفتردار، شهادت‌نامه‌ای را تنظیم کند و شاهدان با دادن امضا و گواهی، وراث متوفی را به‌طور رسمی در همان فرم مخصوص تأیید کنند. این فرم ثبت‌شده، یکی از مدارکی است که شوراهای حل اختلاف در گام‌های بعدی از شما می‌خواهند.
قدم سوم: مشخص نمودن مالیات متعلقه به اموال متوفی
باید تکلیف اموال و دارایی‌های فرد متوفی هم در این مرحله مشخص شود. وارثان باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول باقی‌مانده تهیه کنند. بعد یکی از وراث باید به اداره دارایی مراجعه کند تا تکلیف مالیات بر ارث مشخص شود. این مالیات براساس قوانینی مشخص محاسبه میشود ( نکته ایی که ذکر آن را ضروری میدانم این است که در این مرحله ورثه باید لیستی از اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول را در فرم مخصوصی که اظهارنامه نامیده می شود پر نموده ولی نکته قابل توجه اینکه نحوه ارائه صورت دارایی متوفی به اداره دارایی با توجه به اینکه هدف غایی وراث مشخص کردن مالیات متعلقه به اموال مختلف متوفی و درنهایت پرداخت وآزاد کردن اموال مربوطه است خیلی مهم می باشد
چرا که اشراف بر پاره ایی مسائل و قوانین مربوطه در این خصوص تاثیر قابل توجهی در کاهش مالیات بر ارث متعلقه دارد که بنده در قسمت های دیگر به طور جزئی در این خصوص ارائه اطلاعات نموده بدیهی است تجربیات یک مشاور مالیاتی متبحرتاثیر قابل توجهی در کاهش مالیات بر ارث متعلقه دارد . فقط یادتان باشد که این مالیات براساس اینکه وراث چه نسبتی با متوفی دارند دریافت میشود.(در انتهای این مقاله می‌توانید با طبقه‌بندی وراث آشنا شوید.) بعد اداره دارایی به شما رسیدی می‌دهد که این رسید هم برای گرفتن گواهی انحصار وراثت لازم است.
قدم چهارم: مراجعه به شورای حل اختلاف
فرم مخصوص انحصار وراثت که با امضای همه وراث و شاهدان در یکی از دفاتر اسناد رسمی ثبت شده، کپی برابر اصل شناسنامه وراث، گواهی فوت متوفی، کپی برابر اصل عقدنامه همسر متوفی، دادخواست گواهی حصر وراثت و رسید گواهی مالیاتی یا همان مالیات بر ارث، مدارک مهمی هستند که شما باید تهیه کرده باشید و آنها را به یکی از شوراهای حل اختلاف تحویل دهیدالبته در این خصوص باید عرض کنم با توجه به الکترونیکی شدن خدمات قضایی در کشور و اتصال شوراهای حل اختلاف به این سیستم دیگر نیاز به مراجعه مستقیم به شورای حل اختلاف نیست بلکه با ارائه مدارک فوق الذکر به شعب دفاتر خدمات الکترونیک قضایی امکان ثبت دادخولست حصر وراثت وجود دارد. یادتان باشد که حتما اصل شناسنامه وراث را به همراه داشته باشید. نکته دیگر هم این است که لازم نیست همگی ورثه شال و کلاه کنید و به شورای حل اختلاف بروید، یک نفر از وراث هم برای ارائه مدارک و دادخواست به شورای حل اختلاف‌برودکفایت میکند.
قدم پنجم: در این مرحله نیازی به حضور شما و یا نماینده قانونی شما نیست
کار صدور گواهی انحصار وراثت را از این مرحله به بعد باید به شورای حل اختلاف بسپارید. حالا نوبت همان آگهی معرفی رسیده که احتمالا در مورد آن چیزی شنیده‌اید و یا آن را در یکی از روزنامه‌ها دیده‌اید. مرجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارک که ارائه داده‌اید و با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار، تقاضای شما را آگهی میکند تا اگر شخص متوفی، وارث دیگری داشته باشد با ملاحظه این آگهی به دادگاه مراجعه کند. پس از گذشت یک‌ماه از تاریخ نشر آگهی درصورتی که کسی به آن اعتراض نکند، بدون تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی حصر وراثت صادر خواهد شد.
قدم ششم: چه افرادی حق اعتراض به گواهی حصر وراثت را دارند ؟
۲ گروه می‌توانند به گواهی انحصار وراثت صادر شده اعتراض کنند و دادگاه هم باید با تشکیل جلسه‌ای دیگر، تکلیف را مشخص کند. یکی از کسانی که میتواند اعتراض کند دادستان قضایی است؛ یعنی این دادستان اگر تشخیص دهد که فرد فوت شده وارثی ندارد و درخواست ارائه شده بی‌اساس است، میتواند به صدور این گواهی اعتراض کند. گروه دوم هم افرادی هستند که فکر می‌کنند نامشان باید در میان وراث باشد و نیست یا گواهی حصر وراثت به زیان آنها صادر شده است. به هر حال هر یک از این ۲ گروه باید اعتراض خود را اعلام کنند و حق دارند که از رأی دادگاه، تقاضای تجدیدنظر کنند.
قدم هفتم: تقسیم ارث
با داشتن گواهی می‌توانید به شکل کاملا قانونی، سراغ تقسیم ارث بروید. بانک‌ها هم با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب شخص متوفی را خواهند داد. فقط دانستن یک نکته در این زمینه مهم است؛ یادتان باشد درصورت متعدد بودن تعداد وراث، یا باید همه در زمان طلب اموال متوفی حضور داشته باشند یا اینکه همه وراث به یکی از ورثه، وکالت رسمی و محضری بدهند که به‌دنبال جمع‌آوری اموال برود. مسلما روش دوم از نظر صرف زمان و پیگیری کارها بسیار بهتر است. ملکی هم که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد، با ارائه گواهی حصر وراثت، به نام همه وارثان ثبت خواهد شد.
نکات مهم و کاربردی در مورد گواهی حصر وراثت :
انواع گواهی حصر وراثت : درصورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر ازسه میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق‌العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر میکند. که در اینجا باید عرض کنم چنین گواهی حداکثر ظرف ۱۰روز کاری قابلیت صدور را دارد . ولی در صورتی که اموال متوفی بیشتر از ۳ میلیون تومان باشد که غالب موارد به این شکل است حداقل زمان لازم برای صدور چمین گواهی ۶۰ روز کاری می باشد زیرا در چنین مواردی حداقل ۳۲ روز از زمان نشر آگهی باید بگذرد
اگر در زمانی که فردی فوت میکند، همسر او باردار باشد نمی‌توان گواهی حصر وراثت گرفت؛ یعنی اگر بچه‌ای درصورت زنده متولد شدن از متوفی ارث ببرد، باید صبر کرد تا این بچه به دنیا بیاید.
آیا اخذ گواهی حصر وراثت در قبل و بعد سال ۱۳۹۵ تغییراتی داشته ؟
در این خصوص باید عرض کنم که قانون جدید مالیاتهای مستقیم که از ابتدای سال ۱۳۹۵ تغییر نمود باعث ایجاد تغییراتی در اخذ گواهی حصر وراثت نیز شد به این شکل که در خصوص افراد فوت شده از ابتدای سال ۱۳۹۵ برای اخذ گواهی حصر وراثت نیاز نیست در ابتدا به اداره دارایی مربوطه مراجعه و لیست اموال متوفی را ارائه نمود در حالی که در مورد افراد فوت شده قبل سال ۱۳۹۵ برای اخذ گواهی حصر وراثت وراث و یا نماینده قانونی آنها در ابتدا باید به اداره دارایی مربوطه مراجعه ولیست اموال متوفی را اعم از منقول و غیر منقول به دارایی ارائه دهد و اظهارنامه را که فرم مخصوصی در این زمینه می باشد را پر نماید نکته قابل توجه اینکه نقطه مهم قضیه همین جا است چرا که نحوه ارائه اموال متوفی به اداره دارایی با توجه به نکات ظریفی که قانون در این خصوص دارد تاثیر قابل توجهی در میزان مالیات بر ارث متعلقه به اموال متوفی دارد چرا که بدیهی است همه افراد از ظرافت ها و نکات قانونی و حتی بعضا معافیتهای مالیاتی بی اطلاع بوده که باید عرض کنم وجود یک مشاور مالیاتی با تجربه در اینخصوص می تواند کمک قابل توجهی در کاهش مالیات بر ارث متعلقه داشته باشد چیزی که بنده در مقالات دیگر منتشر شده در سایت تحت عنوان تغییرات قانون مالیاتهای مستقیم در قبل و بعد سال ۱۳۹۵ و همینطور در مبحث نرخ ودرصد های مالیاتی و معافیت های مالیاتی به کرات اشاره نموده ام
نکته قابل توجه دیگر اینکه با توجه به متعدد بودن ورثه و اختلاف نظرهای شدیدی که معمولا بین وراث وجود دارد بهتر آن است که وراث از بین خود یک نفر را به عنوان نماینده انتخاب و به او اعطای وکالت البته صرفا در محدوده پیگیری امور اداری داده و دیگر نیاز نیست در این مسیر پیچیده و طولانی همگی حضور داشته باشند و البته وجود یک مشاور مالیاتی با تجربه می تواند کمک قابل توجهی به وراث در کوتا ه کردن زمان و پرداخت هرچه کمتر مالیات بر ارث متعلق نماید .
طبقات وراث طبق شرع و نص صریح قانون مدنی به شرح زیر می باشند :
وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.
وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.
وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.
اگر در هر طبقه‌ای حتی یک نفر از ورثه در حال حیات باشد سبب میشود هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نگیرد. اگر در اصطلاحات حقوقی به کلمه «ترکه» یا «ما ترک» برخوردید بدانید که به معنی همان ارث یا دارایی فرد فوت شده است. این اصطلاح با اقتباس از آیه: «للرجال نصیب مما ترک الوالدان» به‌کار برده میشود. اینکه هر فرد از شخص متوفی چقدر ارث می‌برد بستگی به این دارد که فرد در چه طبقه‌ای از وراث قرار دارد. و اینکه هر کدام از طبقات به چه میزان ودرصد باید مالیات بر ارث به دولت پرداخت نمایند در مقالات دیگر منتشره در سایت منعکس می باشد
هزینه انحصار وراثت چند هزار تومان است؟
این هزینه بدون هزینه وکیل ، مبلغ ۱۳۰ هزار تومان است. در واقع پرداخت مبلغ حدود ۱۳۰هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک قضایی که توسط دولت بعنوان هزینه دادرسی دریافت می شود.
نمونه دادخواست اعتراض به گواهی انحصار وراثت
اعتراض ثالث به گواهی انحصار وراثت میتواند به شرح زیر باشد:
برگ دادخواست به دادگاه عمومی
خواهان:…………………………………………………..
خوانده:……………………………………………………
وکیل یا نماینده قانونی:……………………….
تعیین خواسته و بهای آن: ابطال گواهی انحصار وراثت شماره…………. صادره از شعبه……………. دادگاه……………..
دلائل و منضمات دادخواست: فتوکپی مصدق گواهی انحصار وراثت شماره………….. فتوکپی شناسنامه خانم/ آقای…………………… یا برگ استشهادیه محضری بقیه مدارک در پرونده کلاسه………………… مضبوط میباشد.
ریاست محترم «نام دادگاه صادرکننده‌ی گواهی انحصار وراثت فوق الذکر»
با سلام، احتراماً به استحضار می‌رساند:
پدر اینجانب……………………….. به نام مرحوم………………….. در تاریخ……………. در شهر………………….. فوت نموده است. احد از ورثه به نام آقای……………. که پسر متوفی میباشد با ارائه مدارک ناقص، گواهی انحصار وراثت شماره…………………. را دریافت نموده است.
نظر به اینکه در گواهی مذکور نام دو تن از ورثه به نام‌های آقای………………. و خانم……………………. که پسر و دختر متوفی می‌باشند قید نشده و از این جهت گواهی صادره ناقص میباشد لذا با تقدیم فتوکپی مصدق شناسنامه آنان تقاضا دارد بدواً گواهی صادره را باطل و سپس نسبت به صدور گواهی انحصار وراثت به شرح مدارک پیوست اقدام فرمایند.
محل امضاء – مهر – انگشت
نمونه رأی ابطال گواهی انحصار وراثت
درتاریخ: ………………………
به شماره: ………………………
چکیده رأی
چنانچه نام یکی از وراث در گواهی حصر وراثت نیامده باشد، وی باید دادخواست خود را در قالب اصلاح و اضافه نمودن نام در گواهی حصر وراثت مطرح نماید.
رأی بدوی
در خصوص دادخواست تقدیمی خواهان …………… با وکالت …………. به طرفیت خوانـدگان ………………. به خواسته ابطال گواهی حصر وراثت شماره دادنامه ………… صادر شده از شعبه …….. دادگاه حقوقی سابق، توجهاً به تصویر مصدق سند سجلی خواهان پرونده را فرزند مرحوم ………….. به شماره شناسنامه ………….. منظور نموده و توجهاً به برگ انحصار وراثت اعلامی که متوفی را مرحوم ………. به شماره شناسنامه ………. در تاریخ ………….. اعلام که نامبرده در اقامتگاه دائمی خود درگذشته این درحالی است که خواهان ورثه مرحوم …………. تلقی میشود و متقاضی با فوت مرحوم …………… مبادرت به أخذ گواهی انحصار وراثت نموده است و توجهاً به پذیرش خواسته توسط دو تن از خواندگان به اسامی …………… و …………… به رابطه اخوت فی‌مابین مورث آنان با خواهان و رابطه قیومت خواهان با مرحوم ………..، فلذا دادگاه خواسته خواهان را مقرون به واقع دانسته و ضمن ابطال گواهی حصر وراثت شماره دادنامه …………… اصداری از شعبه ……. دادگاه حقوقی سابق (این دادگاه جانشین شعبه مذکور میباشد) خواهان مذکور را در زمره ورثه مرحوم …………. دانسته و میتواند با مراجعه به مبادی ذی‌ربط نسبت به اخذ گواهینامه انحصار وراثت اقدام نماید.
انحصار وراثت بدون شناسنامه متوفی
رأی صادره برای خواندگان ردیف اول و دوم حضوری ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر مرکز استان بوده و برای بقیه خواندگان غیابی و قابل واخواهی در این محکمه سپس در فرجه قانونی قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی در مرجع تجدیدنظر میباشد.
رئیس شعبه ……… دادگاه عمومی حقوقی تهران
رأی دادگاه تجدید نظر
آقای ……… به طرفیت آقای ……….. از دادنامه شماره …………. مورخ ………. شعبه …… دادگاه عمومی حقوقی تهران تجدیدنظرخواهی کرده است. به موجب دادنامه موصوف دعوای تجدیدنظرخوانده به خواسته ابطال گواهی حصر وراثت شماره ………. شعبه دهم دادگاه حقوقی سابق تهران به لحاظ این که خواهان (تجدیدنظرخوانده) از وراث مرحوم ……… محسوب که نام وی در گواهی حصور وراثت مذکور قید نگردیده است در حالی که مرحوم ………. از وراث مرحوم …………. بوده، ثابت تشخیص و حکم به ابطال گواهی حصر وراثت یاد شده صادر شده است. دادگاه با توجه به این که اشخاصی که نام آنها در گواهی حصر وراثت قید شده از وراث مرحوم ………… هستند و درخواست تجدیدنظرخوانده می‌بایستی در قالب اصلاح و اضافه نمودن نام مرحوم وراث او در گواهی حصر وراثت مطرح می‌شد از این رو دعوای تجدیدنظرخوانده (خواهان بدوی) به خواسته ابطال گواهی حصر وراثت قابلیت استماع نداشته است برهمین اساس به استناد ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی ضمن نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته با رعایت ماده ۲ همان قانون قرار رد دعوای خواهان بدوی (تجدید نظر خوانده) صادر، و اعلام میشود این رأی قطعی است.
رئیس شعبه …… دادگاه تجدیدنظر استان تهران – مستشار دادگاه
بیشتر بدانیم : دادگاههای کیفری و حقوقی
برخی سوالات شما
برای اعتراض به گواهی حصر وراثت باید به کجا مراجعه کنیم؟
معترضان می‌بایست ابتدا به شورای حل اختلاف مراجعه نموده و اعتراض خود را مطرح کنند. چنانچه پس از تشکیل جلسه رسیدگی موضوع اختلاف حل و فصل شود پرونده بسته میشود. اما چنانچه شخص معترض نسبت به اعتراض خود پافشاری نماید، حسب مورد توسط شورای حل اختلاف به دادگاه عمومی یا دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
مهلت اعتراض به گواهی انحصار وراثت چقدر است؟
اعتراض به گواهی حصر وراثت هم در مرحله دادخواست و رسیدگی، و هم پس از صدور گواهی امکان پذیر میباشد. چنانچه شخص معترض در مراحل قبل از صدور گواهی اعتراض خود را اعلام کند، فرایند رسیدگی به طور موقت متوقف میشود. اما چنانچه احدی از وراث یا ذینفعان مطلع نباشد و پس از صدور گواهی اطلاع پیدا کند، میتواند با ارائه دادخواست اعتراض به گواهی انحصار وراثت نسبت به اصلاح آن اقدام نماید.
مدارک لازم برای اعتراض به گواهی حصر وراثت کدامند؟
گواهی حصر وراثت صادر شده (در صورتی که اعتراض پس از صدور گواهی باشد)
مدارک شناسایی شخص معترض (از قبیل شناسنامه و کارت ملی)
روند رسیدگی به اعتراض به انحصار وراثت چگونه است؟
پس از ارائه دادخواست توسط شخص معترض، شورای حل اختلاف موقتاً رسیدگی به پرونده را متوقف میکند. سپس قرار جلسه رسیدگی به اعتراض را به طرفین دعوا اعلام می‌نماید. در جلسه رسیدگی از شخص معترض خواسته میشود که ادله و مدارک خود را ارائه نماید. شورای حل اختلاف با بررسی مدارک پرونده رأی خود را صادر میکند. لازم به ذکر است که این رأی قابل تجدید نظر خواهی میباشد. در صورتی که مورد اعتراض در خصوص تعداد وراث باشد، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی خواهد داشت. اما چنانچه مورد اعتراض مربوط به نسبت وراث با متوفی باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه عمومی خواهد بود. همچنین رسیدگی به اعتراضات مربوط به تصدیق ازدواج زوجه با متوفی به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
نهایتاً اگر موضوع در شورای حل اختلاف خاتمه پیدا نکند و به دادگاه عمومی کشیده شود، رأی نهایی توسط دادگاه عمومی صادر میشود. رأی صادره توسط دادگاه به شورای حل اختلاف ابلاغ میشود. شورای حل اختلاف با توجه به رأی دادگاه عمومی نسبت به صدور یا اصلاح گواهی انحصار وراثت اقدام می‌نماید.
انحصار وراثت مادر
چه کسانی می‌توانند به گواهی حصر وراثت اعتراض کنند؟
اعتراض به گواهی فقط برای وراث، ذینفعان و دادستان عمومی محل اقامت متوفی امکان پذیر میباشد. افرادی غیر از مواردی که نام برده شد امکان اعتراض به گواهی را نخواهند داشت. ورثه و ذینفعان که نسبت به احقاق حقوق خود اعتراض می‌کنند اما در خصوص دادستان موضوع متفاوت است. به عنوان مثال ممکن است دادستان عمومی با شناختی که از متوفی دارد بداند که متوفی هیچ ورثه‌ای نداشته است. در این صورت چنانچه شخصی نسبت به صدور گواهی حصر وراثت اقدام کند، دادستان میتواند اعتراض نموده و روند رسیدگی را متوقف نماید.
در چه مواردی می‌توان به گواهی حصر وراثت اعتراض کرد؟
گواهی حصر وراثت یک مدرک قانونی است که به موجب آن تعداد ورثه متوفی و میزان سهم‌الارث هر یک مشخص میشود. ممکن است نام یکی از ورثه در گواهی نیامده باشد. همچنین در مواردی ممکن است یکی از وراث نسبت به میزان سهم‌الارث خود اعتراض داشته باشد. علاوه بر موارد گفته شده، یکی از مواردی که میتواند منجر به اعتراض شود وصیت‌نامه است. گاهی حتی نسبت ورثه با متوفی مورد اعتراض قرار می‌گیرد. به عنوان مثال شخصی خود را همسر متوفی معرفی میکند و از ماترک متوفی ادعای سهم خواهی می‌نماید اما ورثه این ادعا را رد می‌کنند. در هر صورت مورد اعتراض هر چه که باشد، امکان اعتراض برای شخص معترض وجود دارد. اعتراض به تقسیم ارث و اعتراض به تقسیم ترکه از مصادیق مورد بحث در این نوشتار میباشد.
جرم کلاهبرداری در انحصار وراثت چیست؟
بر اساس ماده ۹ قانون تصدیق انحصار وراثت چنانچه شخصی با علم به این که جزو وراث متوفی نبوده درخواست صدور گواهی حصر وراثت کند، کلاهبردار محسوب میشود. همچنین اگر یکی از وراث با علم به این که وراث دیگری وجود دارند ولی سعی در پنهان حقیقت داشته باشد و بخواهد خود را به عنوان تک فرزند متوفی معرفی نماید، مصداق کلاهبردار میباشد. در این صورت شخص متخلف علاوه بر پرداخت خسارت به مجازاتی که برای جرم کلاهبرداری مقرر شده محکوم خواهد شد.
تفاوت بین انحصار و وراثت محدود و نامحدود چیست؟
انحصار و وراثت محدود:
هرگاه اموال متوفی تا ۵۰ میلیون تومان ارزش داشته باشد ورثه باید درخواست گواهی انحصار و وراثت محدود نماید.
که این نوع انحصار و وراثت بدلیل عدم نشر آگهی کمتر از یک هفته صادر می گردد.
انحصار و وراثت نامحدود:
هرگاه اموال متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان ارزش داشته باشد ورثه باید درخواست گواهی انحصار و وراثت نامحدود نماید.
✅ تاریخ فوت پدربزرگم در ثبت احوال زده نامعلوم ولی نوشته شده در سال ۷۴ ثبت شده. الان برای انحصار وراثت باید چکار کنه
به عنوان اولین اقدام با سه نفر شاهد به نزدیک ترین دفترخانه مراجعه و استشهادیه تنظیم نمایید.
✅ اگر خانه ای به وراث برسد و بدون تقسیم باقی بماند و همگی فوت کنند به غیر یک خواهر آیا الباقی فرزندان وراث سهمی می‌برند.
بله سهم خواهر و برادر فوت شده به فرزندانشان و اشخاص ارث بر از آنها می رسد .
✅ یک منزل دو طبقه که تک برگ سند میباشد در زمان حضور پدرم ۴دانگ واگذار شد به دو خواهر و ٢برادرم به شرط اینکه تا زمانی که پدرم زنده هست اختیار دار خودش است و بعد از فوت مادرم ٢سال میتواند در منزل بماند و بعد از فوت ٢ دانگ منزل بین ورثه که ٣پسر و ۵ دختر و مادرمان طبق انحصار ورثه تقسیم شد و ١٠روز قبل از اینکه دو سال مادرمان تمام شود ۵دختر و ٢برادر به مادرمان نامه محضری دادیم که میتواند باز داخل خانه بنشیند و مادرمان برای برادرمان که ١دانگ در زمان حیاط و ٢دهم دانگ در زمان فوت گیرش آمده بود ابلاغیه فرستادن که همه ورثه که ۴/٨ دانگ دارم نامه محضری به من دادن شما یا بیا ١/٢دانگ را بفروش یا اجاره بده که ایشون جوابی ندادن و بعد از اتمام ٢سال یک ابلاغیه برای مادرمان فرستادن که خانه را باید تخلیه کنی و رفتن دادگاه حکم خلع ید گرفتن ما ٢٠روز وقت داریم برای اعتراض ١-ایا راهی وجود دارد که بشود حکم خلع ید را در تجدید نظر باطل کرد ٢-ایا یک شخص میتواند برای مابقی وراث تصمیم بگیرد شاید ما اصلا دوست نداشته باشیم ملکمان خالی بیافتد ٣-ایا ما به عنوان مالک میتوانیم تقاضا بدهیم که اگر ملک ما خالی بخواهد بشود باید اون برادرمان که حکم خلع ید گرفته باید اجاره ما را بدهد ۴-ایا وقتی ما به اوشون ابلاغ کردیم یا بیا بفروش یا اجاره بده و نیامده و جواب ابلاغیه را هم نداده دادگاه چطور حکم به نفع اوشون داده ۵-ایا چون خانه دو طبقه است و راه دو طبق جداست ما اگر از قاضی بخواهیم که یک طبق در اختیار مادرمان باشد و یک طبق دست ایشون ایا دادگاه تجدید نظر قبول میکند در صورتی که این پیشنهاد را ما به خود برادرمان داده بودیم و قبول نکرده بود و میگوید فقط تخلیه
اگه مادر شما در ملک سهم داره و سند مشاع داره اعتراض کنید تجدیدنظر نقض میشه ضمنا دادخواست الزام به فروش مال مشاع بدید همه موافقان خواهان و برادر شما خوانده دعوی قرار میگیره
✅ پسرم در جوانی فوت شد. فقط سهام عدالت به نام اوست که آن هم انحصار وراثت میخواهد. ساده ترین راهی که می‌توان اموال ناچیز را بدون دردسرهای حصر وراثت انتقال داد، ممنون میشم بفرمایید. یه سوال خیلی مهم هم برایم هست اینکه بعد از فوت من عدم حصر وراثت فرزند فوت شده‌ام برای همسر و سایر فرزندانم مشکل‌ساز میشود؟؟ در واقع در قوانین ایران حصر وراثت چه برای فردی که دارایی دارد چه کسی که ندارد الزامی است؟؟
مالیات بر ارث مغازه
گواهی حصر وراثت دو نوع می باشد یک نوع محدود می باشد که شاید به یک جلسه بعد از گرفتن استعلامات صادر شود و نوع دیگر گواهی حصر وراثت نامحدود است که باید در روزنامه آگهی شود و سه ماهی طول میکشد بهترین کاری که شما می‌توانید انجام دهید این است که گواهی حصر وراثت محدود بگیرید
✅ مقداری زمین بنام پدربزرگ پدربزرگ پدر من است پدر بزرگ من هم فوت در ضمن برادر پدرم دست گذاشته روشون (( تصاحب کرده )) می خواستم بدونم چطور زمین ها را از چنگ برادر پدرم دربیارم
با اثبات مالکیت .
✅ آیا اخذ گواهی انخصار وراثت در قبل و بعد سال ۱۳۹۵ تغیراتی داشته است ؟
در مورد افرادی که قبل از سال ۹۵فوت نموده اند در جهت اخذ گواهی حصر وراثت علاوه بر مراحل کلی که در مقالات قبل عنوان نمودیم اخذ اظهارنامه مالیات بر ارث جهت ارائه به دادگاه مربوطه لازم است و در حقیقت وراث باید لیست مال و اموال متوفی را به اداره مالیات مربوطه ارائه نموده و اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث را تکمیل نموده در حالی که در مورد افراد فوت شده از ابتدای سال ۱۳۹۵ اخذ اطهارنامه مالیات بر ارث جهت انجام مالیات بر ارث تیاز نمی باشد .
✅ مشکلات عدم اخذ گواهی انحصار وراثت توسط وراث چیست ؟
گاهی اوقات ورثه به دلیل اختلافات و یا هر علت دیگری اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت نمی نمایند که در مورد مشکلات عدم اخذ گواهی انحصار وراثت توسط باید عرض کنم که با توجه به اینکه تقسم ماترک زمانی صورت می گیرد که گواهی حصر وراثت اخذ و مالیات متعلقه نیز پرداخت شده باشد بنابراین تا زمانی که این دو مورد انجام نشده باشد نقل و اناقال اموال قاعدتا امکان پذیر نخواهد بود و همین طور در صورتی که وراث در اسرع وقت اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت نکنند در خصوص پرداخت مالیات بر ارث مشمول جرائمی خواهند شد .
✅ آیا انجام انحصار وراثت بدون شناسنامه امکان پذیر است ؟
دوستان عزیز امروز میخواهم در مورد یکی از سوالات خیلی رایجی که از ما وکلای دادگستری به کرات نرسیده میشود صحبت کنم در مورد اینکه آیا امکان حصر وراثت بون‌وجود شناسنامه ممکن است و باخیر ؟ باید بگم بله این امکان‌وجود دارد چراکه بعد فوت متوفی و در هنگام حصر وراثت به دلیلی اختلافاتی که بین بعضی از وراث وجود دارد ممکن است یک و یا چند نفر از وراث همکاری لازم را در انجام و اخذ گواهی حصر وراثت نکنند و مدارک هویتی خود مثل شناسنامه و کارت ملی را جهت انجام و اخذ گواهی حصر وراثت در اختیار سایر ورثه قرار ندهند که در این صورت باید عرض کنم احدی از ورثه که قصد اخذ گواهی انحصار وراثت را دارد در این خصوص می تواند از شورای حل اختلاف مربوطه درخواست استعلام از سازمان ثبت احوال مربوطه رابنماید والبته در کنار این موارد مدارک ون راحل دیگری هم در خصوص اخذ گواهی حصر وراثت‌وجود دارد که بنده به طور مفصل در دیگر مقالات سایت به آنها پرداخته ام
✅ گواهی انحصار وراثت خلاف واقع چیست ؟
ما وکلای دادگستری بعضا با موکلینی رو به رو میشویم که به دفاتر ما مراجعه نموده و اعلام مینمایند که اسم آنهادر گواهی انحصار وراثت درج نشده است و خواستار تصحیح و یا صدور مجدد گواهی انحصار وراثت هستند که در حقیقت در اینجا ما با یک گواهی انحصار وراثت خلاف واقع روبه رو سده ایم که در مورد چرایی و چگونگی صدور گواهی انحصار وراثت خلاف واقع باید گفت متاسفانه بعضی از وراث برای از بین بردن حق سایر ورثه اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت بدون عنوان این موضوع که متوفی ورثه و یا وراث دیگری هم دارد و با این قصد و نیت که اموال متوفی را صرفا به نام خود زده که در این خصوص باید گفت ضمن اینکه امکان لصلاح و صدور مجدد گواهی انحصار وراثت با ذکر اسامی تمانی وراث وجود دارد و در حقیقت گواهی انحصار وراثت قبلی ملغی اثر میگردد باید گفت عمل ورثه متخلف جرم بودهو قانونگذار در این خصوص به شدت سختگیری نموده و فی الواقع عمل ورثه متخلف در اینجا مصداقی لز جرم کلاهبرداری است که در اینجا لازم می دانم توجه شما را به قواتین خاصی که در لین زمینه وجود دارد جلب نمایم : درقوانین موضوعه به لحاظ اهمیت عدم صدور گواهی های تصدیق انحصار وراثت کذب وخلاف واقع ، قانونگذاربه ترتیب مقرر درمواد ۹و۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب ۱۳۰۹،عقوبت جزائی ناشی از اقدامات مجرمانه درجریان تحصیل گواهی های حصر وراثت غیر قانونی وبرخلاف حقیقت رااینچنین بیان نموده است: ماده ۹ قانون تصدیق وراثت:”هرگاه معلوم شود که مستدعی تصدیق با علم به عدم وراثت خود تحصیل تصدیق وراثت نموده یا با علم به وجود وارثی غیرازخود، تحصیل تصدیق برخلاف حقیقت کرده است کلاهبردارمحسوب وعلاوه برادای خسارت به مجازاتی که به موجب قانون برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد.” ماده ۱۰ قانون تصدیق وراثت:”هرشاهدی که درموضوع تحصیل تصدیق وراثت، برخلاف حقیقت شهادت دهد برای شهادت دروغ تعقیب وبه مجازاتی که برای این جرم مرر است محکوم خواهد شد.”