احکام مرتبط با ضرب و جرح

برخوردها در موقع عصبانیت متفاوت است و حتی برخی موارد منجر به ضرب و جرح هم می‌شود.

– تعریف ضرب و جرح

ضرب به معنای «زدن» است و به صدماتی گفته می‌شود که وارد کردن آن‌ها باعث از هم جدا‌شدن نسوج و خون‌ریزی ظاهری بدن نمی‌شود و صرفاً منجر به کبودی، سرخ‌شدگی یا تورم و… می‌شود. جرح هم به‌معنای «زخم‌زدن» است و به آسیب‌هایی گفته می‌شود که باعث از هم جدا شدن بافت‌های بدن شده و با خون‌ریزی ظاهری و بیرونی همراه است، مانند خراشیدگی، بریدگی، پارگی دست.
ضرب‌و‌جرح گاهی ممکن است با شکستگی استخوان‌نیز همراه باشد یا باعث شود که یکی از حواس شخص مصدوم از بین برود یا درست عمل نکند یا حتی عقل مصدوم هم زائل شود. البته می تواند این زد و خورد عمدی و یا غیرعمدی باشد که اثبات غیرعمدی بودن مشکل است.

مجموعه دفتر وکالت حق گرا

پیشنهاد می گردد در صورتی که اگر پرونده ای در خصوص ضرب و جرح در دادگاه دارید به یکی از نزدیکترین نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا ، پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی ، حقوقی ، جزایی و…در کنار شما باشیم

دلایل اثبات ضرب و جرح

قبل از اینکه دلایل اثبات ضرب و جرح را مورد بررسی قرار دهیم ، ابتدا باید به این نکته اشاره نماییم که جرم ضرب و جرح چیست . توضیح این مطلب ، از آن جهت ضروری است که بعضا جرم ضرب و جرح ، با جرم ضرب و شتم بجای هم به کار می روند ، در صورتی که از لحاظ حقوقی ، جرم ضرب و جرح صحیح تر است و شتم ، به معنای کتک زدن نیست بلکه به معنای دشنام دادن است و به نوعی مصداق جرم توهین است .

اما خود ضرب و جرح نیز با هم تفاوت دارند و در موارد مختلفی اتفاق می افتند . در تعریف جرم ضرب ، باید گفت که ضرب به معنای زدن و کوفتن است و به مواردی گفته می شود که بدون از هم گسیختگی و جاری شدن خون از بدن ، جراحاتی ایجاد می گردد ؛ مانند تورم ، کوفتگی ، سرخ شدن ، کبود شدن و غیره . در مقابل ، جرم جرح به معنای زخم زدن می باشد که با خونریزی همراه می باشد ؛ مثل تعیین دیه خراشیدگی بدن و صورت در صورتی که خون جاری شود .

جرم ضرب و جرح نیز مانند جرم قتل ، می بایست از طریق دلایل و مدارک کافی به اثبات برسد تا مرتکب ضرب و جرح ، به مجازات جرم ضرب و جرح محکوم شود . این مطلب ، نشان دهنده آن است که اصل بر برائت بوده و هیچ فردی مجرم نیست ؛ تا اینکه جرم او در دادگاه صالح اثبات شود .

البته نکته مهمی که در خصوص اثبات جرم ضرب و جرح و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح وجود دارد ، آن است که بر اساس قاعده البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر ، این خود شاکی یا بزه دیده است که باید اقدام به اثبات ضرب و جرح در دادگاه نماید و در مرتبه اول ، از شاکی خواسته می شود که دلایل اثبات ضرب و جرح خود را ارائه دهد تا به آن رسیدگی شود . لذا متهم در وهله اول از اثبات بی گناهی معاف است و شاکی باید برای اثبات جرم دلیل بیاورد .

همچنین ، در پاسخ به این سوال که دلایل اثبات جرم ضرب و جرح چیست ، باید گفت که به طور کلی برای اثبات جرم ضرب و جرح ، باید به یکی از ادله اثبات دعوی در امور کیفری استناد نمود . از جمله مهم ترین ادله اثبات دعوی که برای اثبات ضرب و جرح نیز می توان آنها را مورد استفاده قرار داد ، اقرار خود مرتکب ، شهادت شهود و گواهان ، سوگند یا قسامه و علم قاضی می باشند که در ادامه ، روش های اثبات ضرب و جرح به استناد دلایل مذکور ، مورد بررسی قرار می گیرد .

– مجازات ضرب و جرح عمدی

لازم است بدانیم مجازات اصلی و اولیه ضرب و جرح از نوع عمدی مانند قتل عمدی، قصاص است. یعنی همان‌طور که اولیای دم مقتول (بستگان درجه اول مقتول که صاحب خون او هستند) می‌توانند درخواست کنند که قاتل کشته شود، در ضرب و جرح نیز شخص آسیب‌دیده می‌تواند عین همان آسیبی که ضارب به او وارد کرده، تحت نظر قاضی بر جسم ضارب وارد نماید. اما از آن‌جا که عملاً امکان شبیه‌سازی دقیق عین همان آسیب وجود ندارد، و به‌اصطلاح امکان مماثلت وجود ندارد، قصاص قابل اجرا نیست و به‌جای آن، برای هر نوع آسیبی که به بدن بزه‌دیده وارد می‌شود، مبلغ معینی در قانون تعیین شده که دیه نام دارد و مرتکب جرم در صورت درخواست مجنی‌علیه مکلف به پرداخت آن به وی می‌باشد. اگر ضرب و جرح به‌قدری شدید باشد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضای بدن یا منتهی به ‌مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل قربانی گردد، مطابق ماده ۶۱۴ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ مرتکب جرم، علاوه بر محکومیت به پرداخت دیه، به تحمل دو تا پنج سال حبس محکوم‌ خواهد شد.
ضارب ممکن است عمل ضرب و جرح را به وسیله اعضای خود مانند دست و پا و دندان انجام دهد یا از وسایل دیگری مانند سنگ، چوب، چاقو، سلاح و… استفاده کند. درصورتیکه جرح وارده منتهی به ضایعات شدید مذکور نشود، ولی ضارب(وارد‌کننده ضربه) از اسلحه یا چاقو و امثال آن استفاده کرده باشد، مطابق تبصره ماده ۶۱۴ قانون تعزیرات سال ۱۳۷۵ به سه ماه تا یک‌سال حبس محکوم خواهد شد. بدین‌ترتیب ملاحظه می‌فرمایید که در ماده ۶۱۴ به نتایجی که از جرم به‌دست می‌آید، توجه شده، و تبصره، به وسیله ارتکاب جرم را مدنظر قرار داده است.
گاهی ممکن است که کسی بدون استفاده از سلاح سرد یا گرم به دیگری ضربه‌ای وارد کند که هیچ‌گونه آثار ظاهری حتی در حدّ سرخ‌شدگی و کبودی در بدن شخص مضروب باقی نگذارد. در این حالت، پرداخت دیه منتفی است، لکن طبق ماده ۵۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ امکان محکومیت مرتکب به ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس یا ۱۱ تا ۳۰ ضربه شلاق وجود دارد.

روش های اثبات ضرب و جرح

همانطور که در قسمت قبل ذکر شد ، دلایل اثبات جرم ضرب و جرح می تواند شامل اقرار ، شهادت شهود ، سوگند یا قسامه و علم قاضی باشد . اما استناد به هر یک از دلایل مذکور برای اثبات ضرب و جرح شرایط خاص خود را دارد . به همین دلیل ، در این قسمت قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که روش های اثبات ضرب و جرح چیست و چگونه می توان این جرم را در دادگاه ثابت نمود ؟

اولین روش اثبات جرم ضرب و جرح ، استناد به اقرار خود فرد است ؛ یعنی اینکه خود فرد متهم در دادگاه یک مرتبه اقرار کرده باشد که نسبت به دیگری مرتکب جرم ضرب و جرح شده است . در این صورت ، اقرار فرد بر علیه خود نافذ می باشد و به استناد این اقرار ، می توان حکم به مجازات وی به دلیل جرم ضرب و جرح صادر نمود که در مقاله ای به توضیح اعتبار اقرار در امور کیفری پرداخته شده است .

دومین روش اثبات جرم ضرب و جرح ، شهادت است که به طور کلی یکی از مهم ترین روش ها و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح و سایر جرایم دیگر را تشکیل می دهد . استناد به شهادت شهود برای اثبات ضرب و جرح به این صورت است که دو مرد عادل شهادت بدهند که ارتکاب جرم ضرب و جرح توسط متهم را مشاهده نموده و در دادگاه این امر را بیان نمایند .

سومین روش اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه ، سوگند و قسامه است . قسامه به معنای سوگند خوردن اقوام و خویشاوندان شاکی است و در مواردی مطرح می شود که دلیل دیگری برای اثبات جرم ضرب و جرح ( از جمله شهادت و یا اقرار ) در پرونده موجود نباشد .

البته برای استناد به قسامه در امور کیفری برای اثبات ضرب و جرح ، باید اصطلاحا لوث وجود داشته باشد ؛ یعنی اینکه قرائن و امارات و مدارکی در پرونده وجود داشته باشد که قاضی به استناد آنها به ظن قوی دست پیدا کرده باشد که متهم ، مجرم است .

ممکن است این سوال مطرح شود که چند قسم یا سوگند باید ارائه شده باشد تا از طریق آن قسامه اثبات شود ؟ در پاسخ به این سوال خواهیم گفت که نصاب قسامه برای اثبات ضرب و جرح بستگی به میزان آسیب وارد شده در جرم دارد . یعنی اگر ضرب و جرح دیه ای معادل دیه کامل انسان داشته باشد ، ۶ قسم لازم دارد تا اثبات شود . اگر دیه ، به میزان پنج ششم دیه کامل باشد ، ۵ قسم کافیست .

اگر دیه تعیین شده برای ضرب و جرح ، دو سوم دیه کامل انسان باشد ، تعداد ۴ قسم لازم است ، اگر دیه ضرب و جرح ، یک دوم دیه کامل باشد ، ۳ قسم و اگر دیه ضرب و جرح ، یک سوم دیه کامل باشد ، ۲ قسم و اگر یک ششم دیه کامل یا کمتر از آن باشد ، با ۱ قسم یا قسامه نیز جرم ضرب و جرح قابل اثبات خواهد بود .

چهارمین روش اثبات ضرب و جرح علم قاضی است . به استناد قانون مجازات اسلامی در صورتی که قاضی طبق شواهد و مدارک موجود در پرونده به این علم برسد که جرم ضرب و جرح رخ داده است ، می تواند حکم به مجازات صادر نماید ؛ البته علم قاضی به عنوان یکی از دلایل ثابت کننده جرم ضرب و جرح باید متکی به شواهد و قرائنی مانند نظریه کارشناسی پزشکی قانونی ، شهادت گواهان ، فیلم و عکس و مسائلی از این قبیل باشد .

– نحوه‌ی تعقیب و محکومیت مرتکب جرم

محکومیت ضارب به پرداخت دیه منوط به این است که حتماً شخص آسیب‌دیده شکایت کرده و دیه صدمات واردشده به خود را تقاضا کرده باشد. اما اگر یکی از دو فرضی که در ماده ۶۱۴ یا تبصره آن اتفاق افتاده باشد، یعنی ضرب و جرح، منتهی به یکی از آسیب‌های شدید مندرج در آن ماده شده باشد، یا از سلاح و چاقو استفاده شده باشد، برای تعقیب متهم، ضرورتی به شکایت شاکی خصوصی نیست و حتی بدون آن‌که شخص مصدوم شکایتی کرده باشد، مرجع قضایی خود متهم را تعقیب کرده و مجازات می‌کند. چون در این حالت جرم ضرب و جرح عمدی از جرایم غیرقابل گذشت است و برای تعقیب متهم نیازی به شکایت شاکی وجود ندارد؛ زیرا با ارتکاب آن به جامعه زیان وارد می‌شود و به‌همین‌جهت، جرم جنبه‌ی عمومی دارد. این نکته را باید بدانیم اگر ضرب و شتم ، نه به نتایج شدید در ماده ۶۱۴ منتهی شود، و نه از سلاح و چاقو استفاده شده باشد، تعقیب متهم منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در این فرض، شخص آسیب‌دیده فقط می‌تواند مطالبه‌ی دیه نماید.
براساس قانون اگر شخصی عمداً به دیگری ضربه‌ای وارد کند که موجب شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا موجب بوجود آمدن بیماری دائمی یا از بین رفتن و ناقص شدن یکی از حواس یا از بین رفتن عقل مجنی‌علیه (فردی که صدمه به او وارد شده است) شود، در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، اگر عمل او موجب اخلال در نظم و امنیت جامعه شود به حبس محکوم می‌شود.
بر اساس قانون این فرد به دلیل جراحاتی که وارد کرده است به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست فردی که مورد ضرب و شتم قرار گرفته مرتکب به پرداخت دیه محکوم می‌شود.
در بعضی از مواقع، ضرب و جرح ممکن است با شکستگی هایی همراه باشد مثلا در اثر ضربه زدن استخوان بینی فردی بشکند یا گوش فردی بریده شود.
ضربه زدن ممکن است به اشکال گوناگونی باشد یا توسط فرد با دست و پا یا وسایل دیگری مانند سنگ و چوب انجام شود اما باید توجه داشت نکته مهم این است که هیچ یک از این وسایل اهمیتی ندارد بلکه نوع و مقدار صدمه ای است که در ظاهر اندام فرد ایجاد شده اهمیت دارد.
________________________________________
بیشتر بدانیم : هر آنچه در باره نحوه محاسبه دیه و انواع آن باد بدانیم
________________________________________

۴- ایراد ضرب و جرح نسبت به مرده

برای تحقق جرم ضرب و جرح لازم است که شخص بزه‌دیده (مجنی‌علیه) حتما انسان زنده باشد و اگر شخصی به انسان فوت‌شده‌ای ضربه وارد کند، عمل او جرم مستقلی است تحت عنوان «جنایت بر میت» که بررسی آن موضوع این نوشتار نیست.

شکایت منوب و جرح اگر توسط وکیل انجام شود چه مزایایی دارد؟
• مدت زمان اثبات جرم ضرب و  شتم کمتر میباشد.
• نیازی به حضور شاکی در دادگاه نخواهد بود.
• بعد از مشخص شدن میزان ضرب و جرح، وکیل میتواند دیه را مطالبه کند.
• در صورتیکه نقص عضو صورت گرفته باشد وکیل میتواند تقاضای قصاص عضو کند.
• وکیل میتواند رضایت و یا عدم رضایت شاکی را اعلام نماید و نیازی به حضور شاکی برای اعلام رضایت نخواهد بود.
________________________________________
بیشتر بدانیم : ویژگیهای بهترین وکیل تهران

بیشتر بدانیم : انواع فرمهای دادخواست

بیشترین سوال مطرح شده در خصوص ضرب و شتم
– مجازات حبس ضرب و جرح عمدی تبدیل به جزای نقدی میشود؟
در صورتیکه ایشان مجددا باعث ضرب و شتم شما شده اند اگر رضایت ندهید حبس ایشان تبدیل به جزای نقدی نخواهد شد و فقط میتوانند تقاضای تخفیف در مجازات را کنند که پذیرفتن آن نیز با قاضی میباشد.
– در صورتیکه شاکی خصوصی رضایت دهد، مجازات حبس برای ضارب وجود دارد؟
در صورتیکه ضرب و جرح توسط ضارب موجب اخلال در نظم و امنیت جامعه نباشد حبس در نظر گرفته نخواهد شد.
– آیا فرد ضارب بعد از ضرب و شتم برایش سوء پیشینه منظور خواهد شد؟
در صورتیکه مجازات حبس بیش از دو سال برای فرد در نظر گرفته شود به مدت دو سال سوء پیشینه برایش منظور خواهد شد.
– آیا فردی که بینی اش شکسته شده میتواند فقط دیه بگیرد و رضایت بدهد؟
بله فرد مصدوم میتواند برای شکایت و مطالبه دیه اقدام کند و سپس رضایت دهد.
– در صورتیکه فرد مصدوم رضایت محضری داده باشد مجددا میتواند شکایت کند؟
خیر در صورتیکه شاکی رضایت داده باشد دیگر امکان شکایت در همان مورد وجود نخواهد داشت.
– اگر در مقابل ضرب و جرح، فحاشی هم از طرف مصدوم صورت بگیرد مجازات خواهد شد؟
بله در صورتیکه هر کدام از طرفین رضایت ندهند میتوانند شکایت متقابل کرده و به هر کدام جداگانه رسیدگی خواهد شد.
– میزان دیه شکستگی بینی در اثر صرب و جرح چقدر میشود؟
بعد از اینکه ضرب و شتم صورت گرفت فرد مصدوم ضمن شکایت و تنظیم صورت جلسه پلیس به پزشکی قانونی ارجاع و بعد از معاینه گواهی تنظیم میشود. سپس میزان دیه را دادگاه تعیین خواهد کرد.

– دلایل اثبات جرم ضرب و جرح کدامند ؟
برای اثبات جرم ضرب و شتم می توان به شهادت شهود و اقرار خود مرتکب استناد نموده و یا اینکه در صورت وجود لوث در قاضی به قسامه متوسل شد یا مدارکی برای ایجاد علم قاضی ارائه نمود که شرح این موضوع در مقاله ذکر شده است .

۲– روش های اثبات جرم ضرب و جرح چگونه است ؟
برای استناد به هر یک از ادله اثبات جرم ضرب و جرح باید به شرایط آن توجه داشت که مثلا دو بار اقرار مرتکب یا شهادت دو شاهد مرد برای اثبات ضرب و  شتم کافیست که برای اطلاع از روش های اثبات ضرب و جرح می توانید مقاله را ملاحظه نمایید .

۳– مدارک اثبات ضرب و جرم شامل چه مواردی است ؟
از جمله مدارک لازم برای اثبات جرم ضرب و شتم می توان به نظریه پزشکی قانونی و صورتجلسه کارشناسان و استشهادیه شهود و مطلعین اشاره نمود که اطلاعات کامل در این خصوص ضمن مقاله ذکر شده است .