اثبات نسب

ارکان اساسی دعوای اثبات نسب

برای دعوای اثبات نسب دو رکن قابل تصور است:

یکی اینکه عقد نکاح به طور صحیح منعقد شده باشد چنانچه سند ازدواج نباشد نکاح با اقرار یا شهادت شاهدان و دیگر دلایل قابل احراز است و دوم اینکه نطفه طفل ناشی از رابطه زناشویی زوجین منعقد شده باشد.

دعوای اثبات نسب چیست

به طور کلی، نسب، به معنای خویشاوندی و نژاد است و بر اساس قانون، انواع نسب را می‌توان شامل نسب مشروع، نسب ناشی از وطی به شبهه (رابطه جنسی، بدون اطلاع از عدم وجود رابطه زوجیت) و همچنین، نسب نامشروع (که ناشی از عمل زنا است)، دانست.

بر اساس قانون، صرفا فرزندانی که نسب آن‌ها مشروع و قانونی است، می‌توانند از حقوق مقرر در قانون برای فرزندان مشروع، (یعنی ارث)، استفاده کنند.

امروزه، گرفتن شناسنامه برای نوزادان، تکلیف قانونی پدر و مادر تلقی می‌شود و حتی در مورد فرزندان متولد از رابطه نامشروع نیز، پدر، مکلف به گرفتن شناسنامه برای فرزند و پرداخت نفقه به وی، می‌باشد تا به این ترتیب، زمینه بهره مندی وی از حقوق اجتماعی همچون تحصیل، درمان و …، همچون فرزندان مشروع، فراهم شود.

با این حال، گا‌ها این اتفاق می‌افتد که پدر، رابطه خویشاوندی یا نسب فرزند به خود را نمی‌پذیرد.

در چنین شرایطی، مسئله نفی یا انکار نسب مطرح می‌شود که به معنای آن بود که پدر، فرزند متولد شده از همسر را، به خود ملحق نمی‌داند.

علاوه بر این، ممکن است که بنا به دلایلی، عقد ازدواج پدر و مادر، به ثبت نرسیده و برای فرزند، شناسنامه‌ای گرفته نشده باشد و پدر نیز، مفقود یا فوت شده باشد.

در اینگونه موارد، فرزند، برای اینکه بتواند از حقوق قانونی افراد دارای نسب مشروع برخوردار بشود، می‌بایست از طریق قانونی، اقدام به اثبات نسب مشروع خود نماید؛ لذا در پاسخ به این سوال که دعوای اثبات نسب چیست، باید گفت که در شرایطی که مشروع بودن نسب فرزند، مورد اختلاف واقع شده و یا اینکه به دلیل عدم ثبت ازدواج پدر و مادر، برای فرزند مشروع، شناسنامه گرفته نشده باشد، می‌بایست در دادگاه، دعوایی تحت عنوان دعوی اثبات نسب مطرح شود.

پس از اینکه دادگاه، دعوای اثبات نسب را مورد بررسی قرار داد، قرابت نسبی یا خویشاوندی نسبی میان فرزند، با پدر یا مادر خود، اثبات می‌شود و به لحاظ قانونی بودن رابطه نسبی فرزند یا پدر و مادر، حقوق قانونی مربوطه، در حق فرزند، مستقر خواهد شد.

بیشتر بدانیم :  صلاحیت دادگاههای کیفری و حقوقی  

شرایط لازم برای اثبات نسب

اثبات مشروع بودن نسب، در گروی آن است که سه موضوع در دادگاه اثبات شود: نخست، اثبات رابطه زوجیت میان پدر و مادر است.

دوم، اثبات نسب مادری و سوم، اثبات نسب پدری می‌باشد که در این قسمت، در خصوص شرایط مربوط به اثبات هر یک از موارد ذکر شده، توضیحاتی داده و در قسمت بعد، مدارک لازم برای اثبات نسب را ذکر می‌کنیم.

در خصوص اثبات رابطه زوجیت، که شرط نخست دعوای اثبات نسب محسوب می‌شود، خواهان می‌بایست با آوردن اسناد و مدارک لازم، این امر را اثبات نماید که پدر و مادر وی، رابطه زوجیت شرعی داشته اند.

فرقی هم ندارد که رابطه زوجیت میان آن‌ها، از نوع عقد نکاح موقت یا صیغه و یا به صورت عقد نکاح دائم بوده باشد.

همچنین، از آن جهت که فرزند متولد از وطی به شبهه، به شخصی که دچار اشتباه شده است، ملحق می‌شود، اثبات وطی به شبهه بودن رابطه زناشویی نیز، می‌تواند در دعوای اثبات نسب، کاربرد داشته باشد.

اثبات رابطه زوجیت، آسان است و به استناد هر یک از ادله اثبات دعوی، امکان پذیر خواهد بود.

خود مادر نیز با ارائه نمونه دادخواست اثبات رابطه زوجیت، می‌تواند این موضوع را ثابت کند.

معمولا در شرایطی اثبات زوجیت اهمیت می‌یابد که زوجین، علی رغم اینکه حین تولد فرزند، رابطه زوجیت شرعی داشته اند، اما بنا به دلایلی، عقد موقت یا دائم را به ثبت نرسانده اند و بنا به دلایلی، همچون عدم دسترسی به مرد یا فوت شدن وی، دیگر امکان ثبت ازدواج وجود نداشته و در پی این موضوع، شناسنامه‌ای هم برای فرزند، نگرفته اند.

دومین شرط دعوای اثبات نسب مشروع، اثبات نسب مادری می‌باشد. به این معنا که فرزند، می‌بایست با ارائه اسناد و مدارک لازم، این امر را ثابت کند که از مادر خود متولد شده است.

اثبات رابطه نسب مادری، معمولا آسان‌تر از اثبات نسب پدری است؛ چرا که وضع حمل، توسط زن یا باردار بودن زن، معمولا قابل مشاهده توسط دیگران بوده و ساده‌تر می‌توان آن را اثبات کرد.

سومین شرط دعوای اثبات نسب مشروع، اثبات نسب پدری است؛ به این معنا که باید ثابت شود که فرزند، از پدری متولد شده است که در طول رابطه زوجیت موقت یا دائم با مادر فرزند، نطفه وی منعقد شده است.

اثبات نسب پدری، به ویژه از این جهت مورد تردید قرار می‌گیرد که پدر، اقدام به نفی ولد از خود نموده و نپذیرد که فرزند، از رابطه زناشویی وی با زوجه، متولد شده است.

در این شرایط، اگر فرزند، نتواند ضمن دعوای اثبات نسب، رابطه زوجیت والدین را به ثبت رسانده و ثابت کند که نطفه وی توسط پدر منعقد شده است، نسب وی، نامشروع تلقی می‌شود و همانطور که اشاره شد، نسب ناشی از زنا یا نسب نامشروع، آثار قانونی به دنبال نخواهد داشت.

لازم به ذکر است که از جمله اثبات نسب پدری، انجام آزمایش‌هایی همچون آزمایش دی. ان.‌ای و یا استناد به اماره فراش می‌باشد.

در واقع، در شرایطی که فرزند، قصد دارد ضمن دعوای اثبات نسب، مشروع بودن نسب پدری خود را اثبات کند، می‌تواند به استناد اماره فراش یا متولد شدن در زمان زوجیت پدر و مادر، این امر را انجام دهد.

بر اساس قانون مدنی، اماره فراش به این معنا است که طفلی که در زمان زوجیت زن و مردی به دنیا آمده باشد، نسب وی، ملحق به شوهر است؛ به این شرط که از زمان وقوع رابطه زناشویی پدر و مادر، کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه، نگذشته باشد.

بیشتر بدانیم :  سوالات مرتبط با شناسنامه  

مدارک لازم برای اثبات نسب

نخستین شرط دعوی اثبات نسب، اثبات رابطه زوجیت پدر و مادر است.

اثبات رابطه زوجیت پدر و مادر، با ارائه هر سند و مدرکی، امکان پذیر بوده و در این زمینه، محدودیتی وجود ندارد.

از جمله مدارک لازم برای اثبات رابطه زوجیت، می‌توان به سند ازدواج دائم یا موقت (هر چند به ثبت رسمی نرسیده باشد)، شهادت شهود یا گواهان، اقرار خود طرفین، امارات قضایی و یا حتی سوگند اشاره نمود.

دومین شرط اثبات نسب، اثبات نسب مادری است؛ اثبات نسب مادر و فرزند، ساده است و باز هم سند و هر مدرکی که ثابت کننده این موضوع باشد که زن، فرزندی به دنیا آورده و آن، همان فرزندی است که ادعای اثبات نسب وی شده است، می‌تواند مورد قبول قرار گیرد.

در حال حاضر، گواهی ولادت نوزادان یا گواهی صادره توسط پزشک و ماما، می‌تواند به عنوان مدارک لازم برای اثبات نسب مادری، مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین، شهادت شهود و گواهان، اقرار، امارات قضایی، نظریه پزشکی قانونی و مواردی از این قبیل نیز می‌توانند به عنوان مدارک لازم، ضمیمه دادخواست دعوای اثبات نسب شود.

سومین شرط اثبات نسب، اثبات نسب فرزند به پدر است؛ همانطور که گفته شد، روش اثبات نسب پدری، در صورتی که هیچ سند و مدرکی در این خصوص وجود نداشته و پدر، نسب فرزند به خود را انکار نماید، استفاده از اماره فراش است.

همچنین، نتیجه آزمایش‌های ژنتیکی انجام شده توسط پزشکی قانونی، می‌تواند به عنوان مدارک لازم برای اثبات نسب فرزند، مورد استفاده قرار گیرند.

دفتر وکالت در تهران

دادخواست اثبات نسب

نسب به معنی خویشاوندی و نسبت است و در اصطلاح حقوقی به فرزندی که در نتیجه ازدواج زن و مرد به دنیا آمده است گفته می شود. دادخواست اثبات نسب زمانی به دادگاه خانواده ارائه خواهد شد که خواهان بخواهد نسبت و رابطه خونی خود را با خوانده به اثبات برساند. مانند پسری که در قالب دادخواست اثبات نسب بخواهد نسب خود را با پدر یا مادر خود به اثبات برساند. در ادامه این مقاله به نکات حقوقی مربوط به دادخواست اثبات نسب خواهیم پرداخت.
منظور از دادخواست اثبات نسب چیست؟

در پیوند زناشویی زن و مرد شاید منجر به دنیا آمدن فرزندی شود که به آن نسب گفته می شود. دادخواست اثبات نسب در واقع ادعای مدعی برای به اثبات رساندن نسب خود با پدر یا مادر است و یا اثبات نسبت و ارتباط خونی خود با فرزند و یا خواهر و برادر است. پس در واقع ممکن است بنا به دلایلی فرزند و یا پدر یا مادری رابطه خونی خود را با طرف مقابل انکار کند و بنا به دلایلی مدعی نسب بخواهد نسب خود را با خوانده به اثبات برساند، دادخواست اثبات نسب را تهیه و به دادگاه ارائه خواهد داد. گاهی ممکن است نسب یا فرزند به دنیا آمده نتیجه ازدواج موقت یا رابطه نامشروع باشد، در نتیجه اقدام اثبات رابطه خونی برای خواهان به دلایلی لازم و ضروری می باشد. پس دادخواست اثبات نسب به منظور اثبات رابطه نسب به دادگاه ارائه خواهد شد. در ادامه این مقاله به سایر نکات مربوط به این دادخواست خواهیم پرداخت.

تنظیم دادخواست اثبات نسب به چه صورت است؟

فرزندی یا پدر و یا مادری که بخواهد نسب خود را با طرف مقابل به اثبات برساند بایستی دادخواست اثبات نسب را تهیه و به دادگاه ذیصلاح ارائه داد. در متن دادخواست اثبات نسب بایستی مدارکی ارائه داد که مهم ترین مدرک برای اثبات ادعا شناسنامه و یا برگه ولادت است و در صورتی که هیچ کدام از این دو سند برای اثبات ادعا وجود نداشته باشد مهم ترین مدرک علاوه بر آزمایش دی ان ای شهادت شهود است. برای تنظیم دادخواست لازم است که با وکیل متخصص در این زمینه مشاوره لازم صورت بگیرد. زیرا دادخواست اثبات نسب بایستی به شیوه قانونی و اصولی و با دلیل و مدرک تهیه و ارائه شود. لازم است مدارک و ادله لازم همچون انجام آزمایش در مراکز دارای صلاحیت و یا انجام استشهادیه و امارات از مهم ترین و اصلی ترین مدارک لازم جهت اثبات نسب است. خواهان دعوا یا دادخواست مادر یا پدر باشد بایستی به نحوه تنظیم دادخواست مزبور توجه نمود و بنا بر فرد خواهان مدارکی برای اثبات ادعا را در متن ارائه داد.
منظور از فرم استشهادیه در دادخواست اثبات نسب چیست؟

فرم استشهادیه و تکمیل آن یکی از مدارکی است می توان ضمیمه دادخواست اثبات نسب نمود تا ادعای خواهان جنبه قانونی و اصولی داشته باشد. شهادت شهود مهم ترین مدرکی است که افراد می توانند به واسطه آن ادعای خود را ثابت نمایند. شهادت شهود باید در فرم و به صورت کتبی تهیه شود و افرادی که در جریان زندگی مشترک زن و مرد بوده اند و شاهد به دنیا آمدن فرزندی بوده اند می توانند با شهادت خود در فرم استشهادیه به رابطه نسب و یا عدم رابطه نسب مهر تایید می زنند.

منظور از اماره قانونی چیست؟

اماره قانونی یکی از راه های اثبات نسب در دادخواست اثبات نسب است. منظور از اماره قانونی دلایلی است که افراد برای اثبات نسب خود ارائه می دهند. همانطور که گفته شد در نتیجه ازدواج زن و مردی ممکن است فرزندی به دنیا بیاید که در آینده نیاز به اثبات نسب فرزند با پدر یا مادر باشد. نوزاد که بین ۶ تا ده ماه پس از ازدواج زن و مرد به دنیا می آید نسبت مادری و پدری قانونی است. اما در صورتی که زوجین از یکدیگر طلاق بگیرند اماره قانونی به گونه ای دیگر خواهد بود. در صورتی که مادر و پدر از یکدیگر جدا شده باشند تولد نوزاد تا ده ماه پس از طلاق و جدایی مشخصا طفل به دنیا آمده متعلق به شوهر زن است. اما در حالتی که زن پس از طلاق دوباره ازدواج نماید و پس از ازدواج نوزادی به دنیا بیاید و اگر از زمان طلاق شوهر سابق ده ماه نگذشته باشد و همچنین تاریخ ازدواج دوم به شش ماه رسیده باشد طبق اماره قانونی طفل به دنیا آمده متعلق به شوهر دوم است و در صورتی که خلاف این موضوع ثابت شود و یا حالتی دیگر برای این موضوع متصور شود بایستی آزمایش های دی ان ای صورت بگیرد.