مقدمه
در این مقاله به روند رسیدگی به پرونده تصادفات رانندگی می پردازیم و در حالات مختلف آن را بررسی می کنیم. در هنگام رانندگی اولین اقدامی که باید انجام داد تماس با ۱۱۰ است.طی تماس تلفنی محل وقوع تصادف، نوع تصادف و تعداد مصدومین احتمالی از تماس گیرنده اخذ می شود.
تصادفات و وقایع رانندگی از حیث نوع وقوع به سه دسته ی خسارتی، جرحی و فوتی تقسیم می شوند.
۱- تصادفات خسارتی
اینگونه تصادفات فراخور محل وقوع آن – مناطق درون شهری پلیس راهور و برون شهری پلیس راه – مربوط بوده و مامورین این ارگانها اختصاصا کار رسیدگی به این تصادفات را بر عهده دارند. در تصادفات خسارتی که هیچ مصدومی وجود ندارد اولین نکته این است که اگر مسیر پر تردد است و یا مقصر مشخص باشد ، از صحنه تصادفات رانندگی عکس برداری شده و مسیر بازگشایی شود. در صورت عدم انجام این کار به محض رسیدن پلیس هر دو طرف بخاطر بستن مسیر جریمه خواهند شد. پلیس بعد از رسیدن کروکی را تنظیم و مقصر را مشخص می کند.باید در نظر داشت که کروکی نیز دو نوع است:کروکی سازش و کروکی عدم سازش.
۱-۱ -کروکی سازش
کروکی سازش در مواقعی است که دو طرف حادثه قبول دارند که چه کسی مقصر است و چه کسی بی تقصیر و هر دو طرف آدم معقولی هستند. البته باید توجه کرد که اولا در این مواقع مدارک دو طرف حادثه شامل گواهینامه، کارت خودرو، کارت بیمه شخص ثالث و برگ معاینه ی فنی کامل باشد. نکته ی دیگر نیز تصادف نباید جرحی یا منجر به فوت شود. در این موارد نیز کروکی سازش مورد پذیرش نبوده و کروکی عدم سازش ترسیم می شود. در مواردی هم که خوردو به اشیا و موانع طبیعی مثل درخت یا گاردریل برخورد کرده است برای دریافت خسارت از بیمه حتما باید کروکی عدم سازش ترسیم شود.
[WD_Button id=3120]
۱-۲ کروکی عدم سازش یا کروکی مرجع قضایی
این نوع کروکی در مواقع عدم سازش طرفین و یا موارد زیر برای مراجع قضایی ترسیم می شود.دلایل زیر را می توان برای ترسیم این نوع کروکی ذکر کرد: عدم قبول نظریه افسر، عدم تکمیل مدارک مثل گواهی نامه، بیمه نامه، خسارت بالای تعهد بیمه نامه مقصر حادثه و تصادفات جرحی و فوتی.
پس از اخذ کروکی و نظر مامور صلاحیت دار طرف زیان دیده و غیر مقصر به بیمه مراجعه و خسارت را تا سقف تعهد بیمه گذار دریافت می کند. باید توجه داشت که اگر مقدار زیان بیشتر از سقف تعهد بیمه باشد و طرف مقصر مازاد زیان را پرداخت نکند باید به مرجع قضایی شکایت کرد.بعد از شکایت نیز مقام قضایی در این خصوص تحقیق و پس از انجام تشریفات قانونی و صدور دستور کارشناسی و اظهارنظر کارشناس در خصوص میزان خسارت اقدام به صدور رای می نماید. مرجع صلاحیت دار در این موارد تا مبلغ بیست میلیون تومان شورای حل اختلاف و بیشتر از این مبلغ نیز دادگاه حقوقی می باشد. بعد از اینکه رای نهایی صادر شد و صدور اجراییه و ابلاغ آن، در صورتی که مقصر بتواند زیان مازاد را پرداخت نماید به صورت نقدی و در صورت عدم توانایی و همچنین عدم تقدیم درخواست قسط بندی از طرف مقصر، فرد زیان دیده می تواند نسبت به توقیف اموال اقدام کند. در صورت عجز از معرفی اموال نیز می شود نسبت به جلب مقصر اقدام کرد.
بیشتر بدانیم : فرار راننده مقصر
۲- تصادف جرحی
در این گونه تصـادفات رانندگی علاوه بر افسر راهنمایی و رانندگی، افسـر نیروی انتظامـی نیز باید در صحنه حـاضر و نسبت به تنـظیم گـزارش اقدام کند. در این موارد بعد از تنظیم گزارش و ترسیم کروکی عدم سازش، مصـدومان به بیمارستـان منتقـل و خودروهای طرفین توقـیف و به پارکینگ منتقل می شود. همچنین طـرفین را در خـصوص مراجـعه به مرجـع صلاحیت دار و کسب دستور مقام قضایی جهت انجـام مراحـل قـانونی و مراجـعه مجروح به پزشکی قانونی و ترخیص خودرو، راهنـمایی می نماید.
طرفین یا یکی از آنها به دادسرا مراجعه نموده و پس از تشکیل پرونده و ارائه مدارک و نامه پزشکی قانونی و بیمه نامه، کوپن بیمه مقصر در پرونده ضبط و پس از استعلام اصالت بیمه نامه به دستور مقام قضایی، بیمه نامه مقصر به عنوان قرار پذیرفته و یا در صورت لزوم قاضی اقدام به صدور قرار متناسب می نماید. سپس پرونده به کارشناس ارجاع و پس از انجام تحقیقات محلی و شنیدن شهادت شهود و اخذ نظر قطعی کارشناس در خصوص نحوه وقوع تصادف و پس از پایان دوره طول درمان و اعلام نظر نهایی پزشکی قانونی، پرونده تکمیل و قرار جلب به دادرسی صادر و پرونده به دادگاه کیفری ارسال می گردد. دادگاه پس از دعوت از طرفین و برگزاری جلسه نسبت به صدور رای اقدام و در صورت محکومیت مقصر به پرداخت دیه، پس از قطعی شدن دادنامه، پرونده جهت اجرای حکم به اجرای احکام مربوطه ارسال می گردد و واحد اجرای احکام نیز اقدامات لازم را تحت نظر قاضی اجرای احکام در خصوص ابلاغ به مقصر و ارسال نامه به بیمه جهت پرداخت دیه و یا وصول دیه از مقصر انجام می دهد.
البته باید توجه داشت که تصادفات جرحی می تواند مجازات حبس را نیز همراه خود داشته باشد که مواد قانونی آن به شـرح زیر است: مـطابق با ماده۷۱۷ قانون مـجازات اسلامی در بخش تعزیرات« هر گاه یکی از جهات مذکور در ماده۷۱۴ (بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعـایت نظامات دولتی یا عدم مهـارت راننده اعم از وسایط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی …) موجب صدمه بدنی شود مرتـکب به حبس از یـک تا پنج ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم ، محکوم میشود. »
مطابق با ماده۷۱۵ قانون مذکور « هر گاه یکی از جهات مذکور در ماده (۷۱۴) موجب مرض جسمی یا دماغی که غیرقابل علاج باشد و یا از بین رفتن یکی از حواس یا از کار افتادن عضوی از اعضای بدن که یکی از وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهد یا تغییر شکل دایمی عضو یا صورت شخص یا سقط جنین شود مرتکب به حبس از دو ماه تا یک سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم میشود.»
به شرح ماده۷۱۶ قانون مذکور « هر گاه یکی از جهات مذکور در ماده (۷۱۴) موجب صدمه بدنی شود که باعث نقصان یا ضعف دایم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود و یا باعث از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم گردد، بدون آن که عضو از کار بیفتد یا باعث وضع حمل زن قبل از موعد طبیعی شود مرتکب به حبس از دو ماه تا شش ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم خواهد شد.»
مطابق با ماده۷۱۸ قانون فوق الاشاره « در مورد مواد فوق هرگاه راننده یا متصدی وسایل موتوری در موقع وقوع جرم مست بوده یا پروانه نداشته یا زیادتر از سرعت مقرر حرکت می‌کرده است یا آن که دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی مؤثر در تصادف به کار انداخته یا در محل‌هایی که برای عبور پیاده‌رو علامت مخصوص گذارده شده است، مراعات لازم ننماید و یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع‌گردیده است رانندگی نموده، به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در مواد فوق محکوم خواهد شد. دادگاه می‌تواند علاوه بر مجازات فوق مرتکب را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی یا تصدی وسایل موتوری محروم نماید.»
بیشتر بدانیم : مجازات فرار از محل تصادفات رانندگی
[WD_Button id=3117]
۳- تصادفات فوتی
نوعی دیگری از تصادفات رانندگی که از بقیه موارد برای طرفین آثار سو بیشتری دارد تصادف منجر به فوت است. البته باید توجه داشت در برخی موارد نیز تصادف جرحی بوده و شخص در سر صحنه مصدوم می شود ولی بعد از انتقال به بیمارستان و در طول درمان بر اثر شدت آسیب وارده فوت می کند که در این مورد نیز تصادف تغییر ماهیت داده و از جرحی به فوتی تغییر می یابد.
قتل مطابق ماده ۲۹۰ به بعد قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ به سه نوع قتل عمد، قتل شبه عمد و قتل خطای محض تقسیم شده است. قتل ناشی از تخلفات رانندگی را با توجه به تعریف این جرم توسط قانونگذار در ماده ۲۹۱ به بعد قانون مذکور که آن را ناشی از بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده تعریف کرده است، می توان در شمار قتل های شبه عمد آورد، چراکه علمای حقوق جرایمی که در آنها فاعل مرتکب بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات و مقررات شده ولی قصد نتیجه حاصله (قتل) را نداشته در شمار جرائم شبه عمد آورده اند.
نکته ای که در این مورد باید اشاره کرد این مساله است که در تصادفات رانندگی نداشتن گواهینامه توسط راننده باعث تغییر ماهیت قتل از غیر عمد به عمد نمی شود.دلیل غیر عمد بودن قتل در قانون نداشتن قصد حاصله که همان قتل طرف مورد نظر است ذکر شده است و ارتباطی به داشتن یا نداشتن گواهینامه ندارد. متاسفانه طبق باور غلطی که در جامعه مرسوم شده،بیشتر مردم به اشتباه این مساله را باعث قتل عمد دانسته و در صورت بروز چنین موردی بدلیل ترس سریعا از صحنه متواری می شوند. تردیدی نیست که عمل راننده در تجاوز از سرعت مقرر یا سبقت گرفتن در محل سبقت ممنوع، عملی عمدی است و شخص با وجود مشاهده تابلوی محدودیت سرعت یا ممنوعیت سبقت از سرعت مجاز تجاوز می‌کند یا سبقت می‌گیرد. عمل مزبور عملی عمدی است، ولی هنگامی که به واسطه سبقت مزبور یا تجاوز از سرعت مجاز تصادفی می‌کند، بدیهی است که تصادف، منظور و مقصود مرتکب نبوده است و در اینجا گفته میشود که نتیجه غیرعمدی بر عمل عمدی مترتب میشود و قتل اتفاق افتاده از این بی‌دقتی، شبه عمد محسوب می‌گردد. در مواردی که فرد فاقد گواهینامه منجر به وقوع تصادفی میشود که این تصادف منجر به جرح یا فوت افراد میشود باز هم بیمه موظف به پرداخت خسارت به مصدوم یا وراث متوفی می‌باشد، اما می‌تواند برای دریافت آن به راننده فاقد گواهینامه رجوع کند. در مواردی که قتل ناشی از تصادفات رانندگی به دلیل مصرف مشروبات الکلی یا غیر آن باشد هم همین شرایط حکمفرما است.
اگر به هر دلیلی از جمله ورشکستگی شرکت بیمه و یا فرار مقصر از سر حادثه ،وراث شخص فوت شده نتوانند دیه خود را دریافت کنند،صندوقی به نام صندوق خسارات بدنی وجود دارد که موظف است دیه فرد را تماما پرداخت نماید.
ماده ۷۱۴ قانون مجازات مصوب ۱۳۹۲ در تعریف قتل غیرعمدی ناشی از تخلفات رانندگی گفته است: «هرگاه بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسایط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا متصدی وسیله نقلیه موتوری منتهی به قتل غیرعمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می شود»
رسیدگی به قتل غیرعمد ناشی از تصادفات رانندگی نیز در صلاحیت دادگاه کیفری بوده و پس از انجام تشریفات و تحقیقات مذکور و اظهارنظر نظر پزشکی قانونی در خصوص علت مرگ و همچنین اظهارنظر قطعی کارشناس در خصوص نحوه تصادف و تعیین مقصر، پرونده جهت صدور رای از دادسرا به دادگاه و پس از صدور حکم قطعی پرونده جهت اجرای حکم به واحد اجرای احکام ارسال می گردد.
بیشتر بدانیم : تصادف منجر به فوت بدون گواهینامه
[WD_Button id=3114]
مجموعه دفتر وکالت حق گرا
پیشنهاد می گردد در صورتی که با مشکل عدم رسیدگی به پرداخت هزینه های خسارات تصادف، پرداخت دیه، و… و یا همچنین سایر امور حقوقی، جزایی، ملکی و… را دارید با مراجعه به یکی از نزدیکترین دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا ، پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید