حکم شلاق و مراحل اجرای آن

مجازات شلاق

مجازات  حکم شلاق یکی از انواع مجازات‌های بدنی است که در قوانین جزایی برخی کشورها، از جمله ایران، وجود دارد. این مجازات با ضربات وارده بر کف پای فرد محکوم اجرا می‌شود. در این نوشتار به بررسی ابعاد مختلف مجازات شلاق در نظام حقوقی ایران پرداخته می‌شود.

انواع مجازات شلاق

مجازات شلاق در قوانین ایران به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

شلاق حدی چیست؟

شلاق حدی به مجازات شلاقی گفته می شود که تعداد ضربات آن، توسط شارع مقدس مشخص شده و مقدار آن در شرع و به تبع آن در قانون ثابت و مشخص است و قاضی نمی تواند تعداد آن را کمتر یا بیشتر آنچه در شرع و قانون آمده است تعیین کند.

شلاق تعزیری چیست؟

شلاق تعزیری به شلاقی گفته می شود که برای جرایم تعزیری در نظر گرفته می شود و تعداد آن در قانون ثابت نیست بلکه به صورت حداقل و حداکثری مشخص شده است و در هر جریم متفاوت است. تعداد دقیق شلاق تعزیری برای هر مجرم، با توجه به نوع جرم و نظر قاضی، از محدود همان تعداد مشخص در قانون تعیین می شود.

تفاوت شلاق حدی و تعزیری

در صورتی که شلاق حدی باشد شخص دارای محکومیت کیفری موثر می باشد و مرتکب جرم به موجب این محکومیت، از برخی از حقوق خود به مدت زمان ۲ سال محروم می شود. ولی در شلاق تعزیری محکومیت موثر نبوده و فقط در سجل کیفری ثبت می شود و از حقوق اجتماعی محروم نمی شود.

درشلاق تعزیری، ایام بازداشت قبلی محاسبه میگردد و به ازای هر روز بازداشت، سه ضربه شلاق محاسبه می شود ولی در شلاق حدی، ایام بازداشت تاثیری در میزان و تعداد ضربات شلاق نخواهد داشت.

ارکان مجازات شلاق

برای اینکه مجازات شلاق قابل اجرا باشد، لازم است ارکان زیر باشند:

– حکم قطعی دادگاه: مجازات شلاق تنها با حکم قطعی دادگاه صالح قابل اجرا است.
– شرایط سنی: فرد محکوم باید به سن شرعی بلوغ رسیده باشد.
– شرایط جسمی: فرد محکوم از نظر جسمی توان تحمل اجرای مجازات را داشته باشد.

نحوه اجرای مجازات شلاق

نحوه اجرای مجازات شلاق بر اساس آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی صورت می‌گیرد. برخی نکات قابل توجه در این خصوص عبارتند از:

– رعایت موازین شرعی و بهداشتی در اجرای حکم.
– ممنوعیت اجرای حکم در ملأ عام.
– امکان عفو یا تخفیف مجازات توسط مقامات ذیصلاح.

بیشتر بدانیم :    نحوه اجرای مجازات شلاق 

مراحل اجرای حکم شلاق

به طور کلی، اجرای حکم شلاق، مراحلی را به شرح زیر طی می نماید:

۱. صدور رأی قطعی: برای اجرای حکم ، لازم است رأی صادره از سوی دادگاه بدوی، در دادگاه تجدید نظر نیز تأیید شده و به مرحله قطعی برسد.
۲. اعلام اجرای حکم: پس از قطعی شدن رأی، دفتر اجرای احکام کیفری دادگاه، مراتب را به فرد محکوم یا وکیل ابلاغ می نماید.
۳. معرفی به واحد اجرای احکام: فرد محکوم موظف است در مهلت تعیین شده، خود را به واحد اجرای احکام کیفری دادگستری معرفی نماید.
۴. معاینه پزشکی: پیش از اجرای حکم، فرد محکوم مورد معاینه پزشکی قرار می گیرد تا اطمینان از تحمل وی برای اجرای مجازات حاصل شود. در صورتیکه فرد به دلیل بیماری یا کهولت سن، توان تحمل شلاق را نداشته باشد، اجرای مجازات به تعویق درآمده و یا به مجازات تبدیل می گردد.
۵. اجرای حکم: اجرای این حکم در مکان مناسب و با رعایت موازین شرعی انجام می پذیرد. لازم به ذکر است که جزئیات اجرای حکم از جمله تعداد ضربات، شدت ضربه و نوع اجرای آن (ایستاده، نشسته یا خوابیده) بر اساس رأی دادگاه تعیین می گردد.

دفتر وکالت در تهران

ضوابط اجرای حکم شلاق

اجرای حکم شلاق تابع ضوابط و شرایط خاصی است، از جمله:

– رعایت شرایط جسمی: همانطور که اشاره شد، اجرای حکم منوط به تأیید شرایط جسمی فرد محکوم توسط پزشک قانونی است.
– رعایت موازین شرعی: اجرای حکم باید با رعایت موازین شرعی و به گونه ای صورت گیرد که موجب هتک حرمت فرد محکوم نشود.
– حضور پزشک: در زمان اجرای حکم، حضور پزشک الزامی است.

نکات مهم در خصوص اجرای حکم شلاق

– اجرای این حکم به منزله بی آبروئی یا سلب حیثیت فرد محکوم تلقی نمی شود.
– در صورت فرار فرد محکوم از معرفی به واحد اجرای احکام، وی جلب شده و حکم صادره اجرا خواهد شد.
– برای اجرای حکم ، از شلاق استاندارد استفاده می شود.

پکیج حقوقی مخصوص شرکتها، اشخاص، کلینیک های زیبایی و پزشکی

نحوه اجرای حکم شلاق حدی و تعزیری

۱. اجرای شلاق به وسیله نوار چرمی به هم تابیده به طول تقریبی یک متر و به قطر تقریبی ۵.۱ سانتی متر انجام می شود.
۲.نحوه اجرای شلاق باید به گونه ای باشد که ضربات به جلوی بدن و سر، صورت، گردن و عورت اصابت نکند.
۳.چنانچه مجازات شلاق در فضای سرپوشیده اجرا می شود باید دمای هوای آن معتدل باشد و در صورتی که در فضای باز اجرا می شود نباید دمای هوا بسیار سرد یا بسیار گرم باشد.
۴.استفاده از هرگونه داروی بی حسی و ضد درد پیش از اجرای شلاق ممنوع است.
۵.مامور اجرای حکم شلاق نباید قرابت نسبی، سببی یا سابقه دوستی یا دشمنی با محکوم یا یکی از طرفین دعوا داشته باشد.
۶.در صورت بیهوش شدن محکوم هنگام اجرای مجازات شلاق، اجرای حکم متوقف می شود و تا بهبودی وی به تاخیر می افتد.
شیوه اعمال مجازات شلاق حدی و تعزیری

بعد از صدور حکم صادره مبنی بر محکومیت متهم به اجرای مجازات شلاق، در شرایطی که متهم در زندان بوده یا آزاد باشد مجازات شلاق به دو شکل متفاوت اجرا می گردد:

۱. اجرای مجازات شلاق راجع به محکوم محبوس

اگر شخص محکوم به مجازات شلاق در زندان باشد و مکان معینی برای اجرای شلاق تعیین نشده باشد طی نامه ای به اداره زندان اعلام می شود تا مجازات شلاق اجرا گردد.

از آنجایی که اجرای مجازات شلاق با مرجع انتظامی است کلیه نامه های اجرای مجازات شلاق که تا پایان وقت اداری به زندان واصل می شود جمع آوری و در پایان وقت اداری، مامور اجرای شلاق نیروی انتظامی در زندان حاضر شده و در صورتی که مانعی برای اجرای حکم وجود نداشته باشد مجازات شلاق را اجرا می کند.

همه چیز راجع به شلاق حدی و تعزیری

۲.اجرای مجازات شلاق راجع به مجرم آزاد

در رابطه با مجرمی که محکوم به شلاق حدی و تعزیری شده در صورتی که محبوس نباشد قاضی اجرای احکام طی احضاریه ای به مرتکب او را برای حضور جهت اجرای حکم جلب می کند بعد از حضور و احراز هویت مرتکب جرم صورت جلسه ای تنظیم و شخص جهت اجرای حکم به مرجع انتظامی معرفی می شود.

۳.تردید در شمارش شلاق

اجرای حکم شلاق با نظارت قاضی اجرای احکام انجام و توسط نماینده وی شمارش می شود اما چنانچه شک و تردیدی برای تعداد مجازات شلاق به وجود آید. اصل بر حداکثر گذاشته می شود.
جبران صدمه وارده بر اثر ضربات شلاق حدی و تعزیری

در صورتی که در حین اجرای حکم شلاق توسط تازیانه زننده، به قسمت دیگری از بدن محکوم که نباید شلاق زده شود اصابت کرده و باعث بروز آسیب به مجرم شود شخصی که مسئول اجرای حکم شلاق تعزیری است، ضامن پرداخت جبران خسارت و پرداخت دیه می باشد.

اما چنانچه در حین اجرای شلاق حدی در اثر برخورد به مناطق ممنوعه صدمه ای وارد شود، فرد شلاق زننده متحمل هیچ مسئولیتی نخواهد بود.

تعلیق مجازات شلاق

مطابق مفاد قانون مجازات، قانون گذار در شرایط خاصی این امکان را به وجود آورده که اجرای تمام یا بخشی از مجازات مرتکب جرم تعزیری برای مدت یک تا پنج سال معلق شود.

در رابطه با مرتکبین جرایم تعزیری درجه ۶ تا ۸ که محکوم به مجازات شلاق تعزیری شده اند نیز این نهاد ارفاقی قابلیت اجرایی داشته است و حتی به جز قاضی اجرای احکام کیفری خود شخص محکوم علیه نیز می تواند بعد از تحمل یک سوم مجازات درخواست تعلیق مجازات را از دادگاه صادر کننده حکم قطعی بخواهد.

عدم تعلیق مجازات شلاق حدی

در رابطه با اجرای مجازات شلاق حدی قانون گذار تعلیق اجرای مجازات را نپذیرفته مگر در موارد ذیل که اجرای مجازات به تشخیص و دستور قاضی به تعویق می افتد:
۱.دوران بارداری زن.
۲. بعد از زایمان تا شش ماه.
۳.دوران شیردهی حداکثر تا رسیدن طفل به سن دو سالگی.
۴. اجرای مجازات شلاق در ایام حیض یا استحاضه.
۵. اگر محکوم علیه به بیماری جسمی یا روانی مبتلا باشد در صورتی که حکم شلاق بر او اجرا شود و بیماری شدت گرفته یا سبب تاخیر در بهبودی او شود، مجازات شلاق او تعلیق می گردد و در رابطه با مرتکب محکوم به شلاق تعزیری امکان تبدیل به مجازات مناسب تر با در نظر گرفتن نوع بیماری وجود داشته است.

وجود مانع پزشکی برای اجرای حکم شلاق

در صورتی که مرتکب جرم که محکوم به مجازات شلاق اعم از حدی و تعزیری شده است ادعا کند که مانع پزشکی دارد و نمی تواند شلاق را تحمل کند، قاضی اجرای احکام کیفری وی را به پزشکی قانونی معرفی می کند.

هرگاه به تشخیص پزشکی قانونی امید به رفع مانع باشد تا زمان بهبودی اجرای مجازات شلاق به تعویق می افتد و در غیر این صورت در شلاق تعزیری وفق ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، دادورز پس از احراز بیماری محکوم علیه و مانع بودن آن برای اعمال مجازات، پرونده را برای تبدیل به مجازات مناسب دیگر که متناسب با نوع بیماری باشد به مرجع صادر کننده رای قطعی ارسال می کند.

اما در رابطه با شلاق حدی موانع موجب اسقاط و تبدیل شلاق نخواهد شد و ضربات شلاق به نحوی که در ماده ۱۳۰ آیین نامه اجرای حکم شلاق بیان شده به محکوم زده می شود.

اجرای شلاق محکوم زن

سوالی که پیش می آید این است که آیا اجرای مجازات شلاق مرد با زن تفاوت دارد؟ پاسخ این است که بله. نحوه اجرای مجازات شلاق برای خانمها متفاوت است.

ماده ۳۲ آیین‌نامه درباره نحو اجرای حکم شلاق برای محکومین زن این‌ طور بیان شده است که اجرای مجازات حد برای آنها به صورت نشسته می‌باشد و لباسی به بدن محکوم بسته می‌شود.

ضربه‌های شلاق حد برای محکوم زن باید از شانه تا پایین کمر و به صورت یکنواخت و مساوی در تمام نقاط وارد شود. همچنین زن باید لباسی داشته باشد که بدنش را بپوشاند. اجرای حکم شلاق‌ زنان توسط مامور زن و بدون حضور آقایان انجام می‌گردد.

اجرای شلاق محکوم مرد

در ماده ۳۳ آیین‌نامه، نحوه اجرای شلاق متهمان مرد این‌ طور مشخص‌ شده است: مجازات حدی محکومین مرد به صورت ایستاده اجرا می‌شود و محکوم نباید لباسی به جز آنچه برای ستر عورت به تن دارد به تن داشته باشد.

چنانچه محکوم به خاطر جرم قذف یا قوادی شلاق می‌خورد، مجازات از روی لباس معمولی منعی ندارد، اما برای احکامی مانند زنا، شرب شراب و تفخیذ متهم نباید لباس پوشیده باشد.

هزینه خرید شلاق

بسیاری از افراد فکر میکنند که می شود حکم شلاق را خریداری کرده و به نوعی خرید شلاق کنند، اما باید بگوییم تنها در صورتی که شلاق از نوع تعزیری باشد خرید شلاق امکان پذیر خواهد بود،

برای خرید شلاق تعزیری، مرتکب باید اثبات کند که اجرای مجازات شلاق به سلامت وی آسیب می رساند، در این صورت مرتکب قادر به خرید شلاق تعزیری خواهد بود.

بنابر گزارش قاضی اجرای احکام و نظر قاضی صادرکننده رای، در صورتی که مجازات شلاق را قابل تبدیل بدانند، امکان خرید شلاق تعزیری وجود دارد.

اگر شخص سابقه کیفری نداشته باشد می‌تواند، پس از صدور حکم اعتراض کرده و تقاضای تخفیف در مجازات کند.

هزینه خرید شلاق تعزیری در خصوص هر سه ضربه آن، مبلغی حدود ۴۰۰۰۰۰ هزار ریال می باشد.

جمع بندی : اجرای حکم شلاق، تابع ضوابط و شرایط خاصی است که در قانون و آئین نامه های مربوطه، پیش بینی شده است. رعایت این ضوابط و توجه به حقوق و کرامت انسانی فرد محکوم، از اهم موارد در اجرای این مجازات به شمار می رود.