ازدواج با زنى که شوهرش مفقود الاثر شده

غایب مفقود الاثر به چه معناست؟

بر اساس ماده‌ ۱۰۱۱ قانون مدنی، غایب مفقود الاثر کسی است که از غیبت او مدت نسبتاً زیادی گذشته باشد و از او به هیچ وجه خبری به دست نیاید.غایب مفقودالاثر دارای وضع حقوقی خاصی بوده و حقوق و تکالیفی نیز برای او در قانون مقرر شده است.

یکی از مواردی که بر طبق قانون زوجه می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند این است زوج(شوهر) به مدت ۴ سال تمام مفقود الاثر باشد در این صورت مطابق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی تقاضای طلاق می شود.

طلاق غیابی از طرف مرد

بر طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق در اختیار مرد است. لذا اگر مردی دادخواست طلاق به طرفیت همسرش بدهد چه زن در دادگاه حاضر شود و یا حضور پیدا نکند و لایحه نیز ندهد قطعا رای طلاق صادر خواهد شد ولی در حالت دوم رای صادره طلاق غیابی است و زن می تواند در مهلت قانونی واخواهی کند. آنچه اهمیت دارد این است که رای طلاق به درخواست مرد از سوی دادگاه صادر می شود.

ولی ثبت طلاق منوط است به پرداخت حقوق مالی زن (زوجه) که در رای دادگاه منعکس می گردد.

ممکن است سوال پیش آید که حقوق مالی زوجه در طلاق از طرف مرد چیست؟ عبارت است از مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت (به شرط مطالبه از سوی زوجه)، نفقه ایام عده، نفقه معوقه (در صورت مطالبه زوجه و استحقاق او) و شرط تنصیف اموال مندرج در عقدنامه ها به شرط امضاء این شرط توسط زوج و بودن اموال موجود در هنگام طلاق که بعد از عقد خریداری شده باشد.

بیشتر بدانیم : طلاق و تنصیف اموال   

نکته: اما استفاده از شرط تنصیف، اجرت المثل و نفقه معوقه اگر از طرف زوجه درخواست شود در رای دادگاه در صورت بودن شرایط انعکاس پیدا می کند.

بعد از صدور حکم طلاق غیابی به درخواست زوج اگر مهریه قبلا توسط زوجه مطالبه نشده باشد زوج در صورت مصر بودن و عدم توانایی پرداخت یک جای مهریه می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به همان شعبه صادر کننده طلاق به طرفیت زوجه تقدیم کند. دادگاه در صورت حضور نیافتن زوجه یا نبودن او با توجه به شهادت شهود زوج، مهریه را تقسیط می کند.

طلاق غیابی از طرف زن

اگر زنی به طرفیت شوهر دادخواست طلاق غیابی بدهد و زن دلیلی محکمه پسند برای طلاق ارائه کند و شوهر علی رغم ابلاغ در دادگاه حاضر نشود، لایحه ندهد و اخطاریه دادگاه هم به او ابلاغ واقعی نشده باشد رای طلاقی که از سوی دادگاه صادر می شود غیابی است. بهتر است که در خصوص داشتن اطلاعات کافی در مورد طلاق مطلب شرایط طلاق از طرف زن را مطالعه بفرمایید.

نکته: که اگر احضاریه دادگاه به شخص مورد نظر مثلا شوهر در این جا ابلاغ شده باشد بر طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی ابلاغ واقعی است و اگر به بستگان و یا خادم و کارمندان او ابلاغ شود بر طبق ماده ۶۹ قانون مذکور ابلاغ قانونی است و اگر نشانی داده شده درست باشد ولی کسی حضور نداشته باشد اخطاریه الصاق می شود که بر طبق ماده ۷۰ ابلاغ قانونی است.

مرد غایب (مفقود الاثر)

اگر مرد (شوهر) شروط چاپی عقدنامه را امضا کرده باشد بر طبق بندهای ۸ و ۱۱ عقدنامه ترک منزل به مدت ۶ ماه هم از موجبات طلاق خواهد بود و اگر مرد در دادگاه حاضر نشود رای طلاق غیابی است.
اگر زنی از شوهر وکالت در طلاق کامل داشته باشد، می تواند با انتخاب وکیل دادگستری به وکالت از شوهر و بدون حضور او و از طریق طلاق توافقی مراحل طلاق را طی کند. توجه داشته باشید که از نظر حقوقی این طلاق به دلیل حضور وکیل مع الواسطه برای زوج(شوهر) طلاق غیابی محسوب نمی شود.
یکی از شگردهای بعضی از وکلا و زنان چنین است که دادخواست مطالبه نفقه معوقه حداقل به مدت ۶ ماه در شورای حل اختلاف طرح می کنند و با دادن نشانی صوری رای غیابی نفقه معوقه اخذ می کنند و به دنبال آن به استناد نپرداختن نفقه دادخواست طلاق به دادگاه می دهند. این روش در مورد مرد هایی که مدتی در خارج از کشور هستند بسیار انجام می شود. که پر واضح است در صورت کذب بودن موضوع کاری غیر اخلاقی است.

بیشتر بدانیم : گرفتن عقد نامه و سند ازدواج جدید  

غیبت و گم شدن همسر

گاهی اوقات ممکن است که در زندگی زناشویی، مشکلاتی رخ دهد و بدلیل بروز اختلاف و عدم تفاهم، مردی تصمیم بگیرد بدون اطلاع دادن به همسر خود، زندگی مشترک را ترک نمایند. در این قبیل موارد و عدم اطلاع زوجه از دلیل رفتن و ترک زندگی توسط شوهر، او راه چاره ای جز مراجعه به محاکم دادگستری و طرح دعوا نخواهد داشت. در این مقاله به بررسی نحوه طرح دعوا در صورت غیبت و گم شدن همسر می پردازیم.

مطابق با رویه موجود، وقتی فردی گم میشود، در وهله اول می بایست، خانواده آن فرد به دادسرا یا کلانتری محل مراجعه نمایند و گم شدن او را اطلاع دهند، یعنی زوجه می بایست گم شدن همسر خود را اطلاع دهد. در این قبیل موارد قانون کمک فراوانی به زنانی انجام میدهد که همسرشان به یکباره ترک زندگی نموده و ممکن است در این بین فرزند یا فرزندان مشترک آنان نیز آسیب جدی متحمل شوند.

یکی دیگر از اقداماتی که می بایست، زن در نبود همسر خود انجام دهد، انجام تامین دلیل است بدین ترتیب که او می بایست به شورای حل اختلاف مراجعه نموده تا کارشناسی تعیین گردد و کارشناس با مراجعه و بازدید منزل مشترک، گواهی نماید که شوهر، ترک منزل نموده و به اصطلاح گمشده است و خانواده از او بی اطلاع می باشند.

بعد از گذشت مدت زمانی تقریبا طولانی، اگر زن به این باور برسد که همسرش تعمدا ترک منزل نموده و قصد ادامه زندگی مشترک را ندارد، می بایست از طریق مراجع قانونی، با توجه به شروط ضمن عقدی که در عقدنامه ها گنجانده شده است، تقاضای طلاق نماید. مطابق با یکی از آن شروط، وقتی که زوج، خانواده را بدون علت ترک نموده و شش ماه مستمر غیبت داشته باشد، زن اصطلاحا در عسر و حرج قرار می گیرد و میتواند از دادگاه، درخواست طلاق نماید.

جهت انجام این امر، در ابتدا زن می بایست دادخواست طلاق بدلیل ترک منزل توسط شوهر را تقدیم دادگاه نماید. زن، خواهان دعوا می باشد و شوهرش، خوانده دعواست و بدلیل اینکه نشانی دقیقی از شوهر خود ندارد، می بایست در دادخواست او را مجهول المکان معرفی نماید تا از طریق نشر آگهی، وقت رسیدگی ابلاغ گردد. بدلیل عدم حضور مرد، روند رسیدگی بصورت غیابی انجام می گیرد و طلاق غیابی صادر می شود. ناگفته نماند که اجرای حکم غیابی، منوط به معرفی ضامن معتبر و یا اخذ تامین از محکوم له (خواهان) می باشد.

معمولا به خانم هایی که همسرشان بدون دلیل ترک منزل نموده اند و اطلاعی از آنان در دسترس نمی باشد، توصیه میگردد علاوه بر دادخواست طلاق، دعاوی دیگری از جمله مطالبه مهریه، نفقه و اجرت المثل خود را نیز مطرح نمایند تا اگر اموالی از همسرشان یافت گردید، توقیف نمایند و بتوانند به حق و حقوق مالی خود دست پیدا کنند.

نکته مهم این است که اگر بین زن و شوهری، عقدنامه قدیمی وجود داشته باشد که شروط ضمن عقد در آن وجود نداشته باشد، در اینصورت اقدامات زن قدری با دشواری روبرو می گردد. در این خصوص ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی مقرر نموده است:

“هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق کند در این صورت با رعایت ماده ۱۰۲۳ حاکم او را طلاق می‌دهد.”

ترتیب رسیدگی مطابق با ماده ۱۰۲۳ قانون مدنی به اینصورت می باشد که دادگاه زمانی میتواند حکم موت فرضی غایب را صادر نماید که در یکی از جرائد محل و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران اعلانی در سه دفعه متوالی هر کدام به فاصله ۱ ماه منتشر کرده و اشخاصی را که ممکن است از غایب خبری داشته باشند دعوت نماید تا اگر خبر دارند به اطلاع دادگاه برسانند. اگر یکسال از تاریخ اولین اعلان بگذرد و حیات غایب ثابت نشود حکم موت فرضی او داده میشود و بر این اساس زن میتواند درخواست طلاق نماید.

هم چنین قانونگذار مقرر نموده است که زنی که شوهر او غایب مفقود الاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق، عده وفات نگاه دارد. (ماده ۱۱۵۶ قانون مدنی)

اگر شوهر قبل از انقضا مدت عده مراجعه نماید، حق رجوع به همسر خود را دارد اما بعد از انقضاء مدت عده، حق رجوع ندارد.

مستندات قانونی مرتبط با غیبت و گم شدن همسر

صورتجلسه نشست قضائی استان اردبیل مورخ ۱۳۸۳/۰۴/۳۰

زمانی که زوجه به طرفیت زوج دعوای طلاق طرح می‌کند و زوج را مجهول‌المکان اعلام می‌کند آیا دادگاه باید مقررات مربوط به غایب مفقود الاثر را در مورد طلاق زوجه و غیبت زوج رعایت کند؟ اساساً چه تفاوتی بین مجهول‌المکان بودن و غایب مفقود الاثر وجود دارد؟

نظر هیئت عالی

ممکن است در دو مورد زوج، (خوانده دادخواست طلاق)، تقدیمی از ناحیه زوجه قرار گیرد. ۱ـ در صورتی که تخلف زوج نسبت به یکی از شروط ضمن ‌العقد محقق شود که در این ‌صورت دادگاه با احراز تخلف از شرط، حکم طلاق صادر می‌کند. ۲ـ در صورتی ‌که زوجه به‌ عنوان عسر و حرج، (زوج مجهول‌المکان) را خوانده قرار دهد که در این ‌صورت نیز دادگاه پس از احراز عسر و حرج، حکم طلاق صادر می‌کند. در این دو مورد مجهول‌المکان بودن زوج ارتباطی به غایب مفقود ‌الاثر ندارد اما در صورتی ‌که زوجه هیچ‌یک از دو مورد فوق را جهت تقاضای طلاق اعلام نکند و صرفاً مدعی باشد که شوهرش منزل را ترک کرده و از او اطلاعی ندارد در این مورد مقررات مربوط به شخص غایب مفقود الاثر اعمال و سپس حکم طلاق صادر می‌شود.

نظر اکثریت

مطابق ماده ۱۰۱۱ قانون مدنی ایران غایب مفقود الاثر کسی است که از غیبـت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد. براین اساس می‌توان گفت هر مفقود ‌الاثری، مجهول المکان است ولی هر مجهول ‌المکانی مفقود ‌الاثر ‌نیست. ممکن است مردی همسر و فرزندان خود را به جهاتی از جمله ایذا و اذیت آن‌ها، ترک نفقه و کینه توزی و انتقام‌جویی ترک کند و مکان خود را از آن‌ها پنهان و مخفی نگه دارد و زوجه به جهت عسر و حرج دعوای طلاق مطرح کند در این حالت نمی‌توان به او مفقود الاثر گفت. زیرا احتمالاً از او سراغ وجود دارد ولی مکان او و آدرس او معلوم نیست پس او مجهول‌المکان است و لازم نیست در این مورد مقررات مربوط به غایب مفقودالاثر مخصوصاً مواد ۱۰۲۹ و ۱۰۳۰ قانون مدنی ایران رعایت شود و زن او بعد از چهار سال تمام طلاق داده شود. در رسیدگی، دادخواست و خواسته زوجه مبنا و ملاک است اگر او شوهر خود را مجهول‌المکان اعلام کرد از طریق انتشار آگهی، ابلاغ اخطاریه‌ها و دادنامه‌ها انجام می‌شود اگر او را مفقود ‌الاثر اعلام کرد از مقررات مربوط به غایب استفاده می‌شود در هر حال در رسیدگی نسبت به اینکه زوج واقعاً مجهول‌المکان است یا خیر تحقیق می‌شود.

اگر زن اقدام به ترک منزل کند، با چه عواقب و پیامدهایی روبرو خواهد بود؟

اولین و شاید مهمترین پیامدی که برای این دسته از زن ها به وجود خواهد آمد، از بین رفتن حق مطالبه نفقه است. در این شرایط دیگر زن هیچ حقی برای درخواست نفقه نداشته و مرد ملزم به پرداخت آن نخواهد بود.
اگر مرد تصمیم به طلاق بگیرد و ترک منزل توسط زن اثبات شده باشد، زن قادر به دریافت حق و حقوقش از اموال مرد نخواهد بود. در این شرایط قانون حق را به مرد داده و حکمی برای تقسیم اموالش صادر نخواهد کرد.
سومین پیامدی که در این رابطه وجود دارد این است که مرد می تواند به دلیل عسر ناشی از تجرد، اقدام به ازدواج مجدد کند. او باید در این باره در دادگاه دادخواست ازدواج مجدد بدهد و سپس برای آن اقدام کند.

دادخواست طلاق بدلیل ترک یکباره منزل و شوهر مفقودالاثر

اگر زن به این نتیجه برسد که شوهر مفقودالاثر تعمدا اقدام به ترک خانه کرده و هیچ خبری بعد از گذشت حداقل ۶ ماه از او نشود، می تواند برای طلاق دادخواست دهد. در این طرح دعوا، زن خواهان دعوا و مرد خوانده خواهد بود. به دلیل عدم اطلاع از مکان شوهر، باید او را مجهول المکان معرفی کرد تا بر آن اساس وقت رسیدگی ابلاغ شود. کلیه مراحل این دعوا به صورت غیابی انجام شده و در صورتی که ضامن معتبر به دادگاه معرفی شده و تامین از خواهان (محکوم له) گرفته شود، حکم طلاق غیابی صادر خواهد شد. زن می تواند علاوه بر دادخواست طلاق، برای دریافت مهریه و نفقه خود دعاوی دیگری نیز طرح کند تا در صورت پیدا شدن اموال شوهرش، قانون آنها را توقیف کرده و حق زن را بپردازد.