صلح خیاری

صلح خیاری چیست

صلح، از جمله صلح تامینی، در لغت به معنای سازش و آشتی می باشد. در معاملات حقوقی بین اشخاص نیز، امکان انعقاد عقد صلح وجود دارد. موارد انعقاد عقد صلح، در ماده ۷۵۲ قانون مدنی، اینگونه بیان شده:”صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی، در مورد معامله و غیر آن واقع شود.” که براساس آن و سایر مواد مندرج در قانون مدنی، عقد صلح، به سه دسته تقسیم می شود:

صلح در مقام معاملات: عقد صلح به ام العقود مشهور است و به این معنا است، که طرفین معامله می توانند، عقد مورد نظر خود را که می تواند بیع، مضاربه، مساقات و غیره باشد را در قالب عقد صلح منعقد کنند، که این موضوع، سبب می شود، آثار خود این عقود اعمال نشده و تابع آثار عقد صلح باشند. در ماده ۷۵۸ قانون مدنی، احکام صلح در مقامات معاملات بیان شده است.

صلح برای رفع دعوا: به این معنا است، که در دعاوی حقوقی و یا کیفری، که شاکی خصوصی دارد و قابل گذشت می باشد، طرفین می توانند با انعقاد یک عقد صلح، اختلاف خود را پایان دهند. در ماده ۷۵۶ قانون مدنی، نیز این موضوع بیان شده است. همچنین، به موجب ماده ۷۵۲ قانون مدنی، صلح می تواند در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر آن منعقد بشود.

صلح تامینی: به این معنا است، که یکی از طرفین قرارداد، تعهد می کند که نفقه معینی را، همه ساله یا هر ماهه، تا مدت معین پرداخت کند. که براساس ماده ۷۶۸ قانون مدنی، این تعهد، ممکن است به نفع طرف متصالح یا به نفع شخص یا اشخاص ثالث باشد.

همچنین خیار، در لغت، به معنای اختیار است و در اصطلاح حقوقی، حق فسخ و بر هم زدن عقد لازم، با اراده یکی از طرفین معامله، تعریف شده است. حق فسخ، نباید با اقاله که با اراده هر دو طرف معامله، صورت می گیرد، اشتباه گرفته بشود. براساس تعریف مندرج از عقد خیاری، در ماده ۱۸۸ قانون مدنی، “عقد خیاری، آن است که برای طرفین یا یکی از آنها یا برای ثالثی، اختیار فسخ باشد.”

بنابراین، با توجه به توضیحات بالا، در پاسخ به این سوال که صلح خیاری چیست؟ می توان گفت، عقد صلح خیاری، عقد صلح لازمی است، که در آن، با درج خیار، برای مُصالح (کسی که مالش را به عنوان صلح به دیگری داده است)، اختیار فسخ یکجانبه عقد، در نظر گرفته می شود.

دفتر وکالت در تهران

شرایط صلح خیاری چیست

عقد صلح خیاری، از عقود معین در قانون مدنی می باشد و از شرایط عمومی صحت معاملات که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی، ذکر شده، یعنی قصد و رضا ، اهلیت طرفین، مشروعیت جهت، موضوع معین، پیروی می کند، اما چند شرط ویژه، برای این عقد در قانون در نظر گرفته شده است، که عبارتند از:

اولا، در خصوص اهلیت طرفین، در ماده ۷۵۳ قانون مدنی، مقرر شده است که “برای صحت صلح، طرفین باید اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح داشته باشند.” این بدان معنا است که آنها نمی توانند، صغیر، مجنون، سفیه و به طور کلی، محجور باشند.

دوما، به موجب ماده ۷۶۲ قانون مدنی، طرفین عقد، در صحت عقد صلح، اهمیت دارند. با این توضیح که اگر که صلح رایگان باشد یا با ملاحظه شخصیت متصالح منعقد شده باشد، در این صورت، اگر در طرف مصالحه یا مورد صلح، اشتباهی انجام گیرد، صلح باطل می شود.

سوما، به موجب ماده ۷۵۴ قانون مدنی، بر امور غیر مشروع، نمی توان صلح کرد.

بیشتر بدانیم :  تکنیک صلح و سازش   

آثار صلح خیاری چیست

بنابر تعریف بخش قبل، عقد صلح، عقد لازمی است که امکان فسخ یکجانبه آن وجود ندارد. اما با درج خیار، امکان فسخ برای مصالح ایجاد می شود. اما، در پاسخ به این سوال که آثار صلح خیاری چیست؟ می توان گفت، آثار صلح خیاری، عبارتند از:

به موجب ماده ۷۶۰ قانون مدنی، صلح، عقد لازم است، عقد صلح، از طریق درج شرط خیار، به عقدی قابل فسخ، تبدیل شده، که در این حالت، مصالح با داشتن اختیار فسخ، می تواند عقد را منحل کند.

عقد صلح خیاری، سبب انتقال مالکیت عین و منافع از مصالح به متصالح می شود.

اگر عقد صلح خیاری، به صورت عمری منعقد شده باشد، مالکیت منافع برای مصالح تا لحظه مرگ حفظ می شود.
بیشتر بدانیم :  نمونه صلح نامه تقسیم ارث  

تفاوت صلح خیاری با صلح عمری چیست؟

صلح خیاری را در بخش های قبل تعریف کردیم و شرایط و آثار آن را بیان کردیم. صلح خیاری، عقد صلحی است که با درج خیار در آن، اختیار فسخ معامله به مصالح داده می شود. علاوه بر تقسیم های نام برده در بخش قبل، صلح، دارای یک نوع دیگر نیز می باشد که به آن، صلح عمری می گویند.

صلح عمری، قراردادی است که در آن مالک، مالکیت عین ملک خود را از طریق انعقاد عقد صلح، به دیگری انتقال می دهد. اما دو شرط در این نوع از صلح، درج می شود:

اولا، تا زمانی که مالک زنده است، منافع متعلق به خود او می باشد.

دوما، بعد از فوت مالک، صلح، کامل شده و ملک و منافع آن، متعلق به طرف دیگر قرارداد می شود.

عقد صلح عمری نیز از جمله عقود لازم می باشد و امکان فسخ آن، برای طرفین قرارداد وجود ندارد و می توان با درج خیار، آن را به صلح خیاری تبدیل کرد. صلح خیاری، نیز می تواند به صورت عمری منعقد شود، یعنی مالک (مصالح) در عین حال که قرارداد صلح عمری منعقد می کند، با درج خیار برای خود، حق فسخ خود را تامین نماید. همچنین، صلح خیاری، می تواند به شکل صلح عمری منعقد نشود، یعنی هرچند طرفین با انعقاد صلح، حق مالکیت را انتقال داده اند، اما مانند صلح عمری، منافع برای مالک حفظ نشده و به متصالح، منتقل گردد.

ارکان عقد صلح

هر عقدی دارای ارکان مخصوص به خود است که در عقد خیاری این مورد صدق می کند. این ارکان شامل موارد زیر می باشد:

مٌصالح: ایجاب کننده در عقد صلح را مصالح گویند.
مُتصالح: قبول کننده در عقد صلح را متصالح گویند.
مورد صلح: این مورد می ­تواند مال اعم از عین منفعت دین یا حقی مالی یا غیر مالی باشد.

شرایط صلح خیاری

صلح خیاری از عقود معین در قانون مدنی است که بایستی از شرایط عمومی ذکر شده در ماده ۱۹۰ قانون مدنی پیروی کند. از جمله:

قصد و رضا ( طرفین بایستی رضایت کامل از انجام عقد خیاری و شروط آن را داشته باشند. )
اهلیت طرفین ( برای صحت صلح، طرفین باید اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح داشته باشند. یعنی آنها نمی توانند، صغیر، مجنون، سفیه و به طور کلی، محجور باشند. )
مشروعیت جهت ( شرط فسخ ایجاد شده نباید برخلاف قوانین و مقررات حاکم ایجاد شود و الا شرط باطل می باشد. )
موضوع معین ( حق فسخ و عقد خیاری باید قابل تعیین باشد تا منجر به وقوع اشتباه در قرارداد نشود. )

نکته: به موجب ماده ۷۶۲ قانون مدنی طرفین در درستی عقد صلح دارای اهمیت هستند. به این معنا که اگر صلح رایگان باشد یا با ملاحظه شخصیت متصالح منعقد شده باشد، در این صورت، اگر در طرف مصالحه یا مورد صلح، اشتباهی انجام گیرد، صلح باطل می شود. همچنین مطابق ماده ۷۵۴ قانون مدنی نمی توان بر امور غیرمشروع صلح کرد.