نحوه درخواست تعیین داور

درخواست تعیین داور

درخواست تعیین داور : داوری که در زبان عامه حکمیت نیز نامیده می شود یکی از روش های حل اختلاف خارج از دادگاه و سیستم قضایی است که به دلیل ویژگی هایی که دارد از جمله سرعت رسیدگی، سهولت در رسیدگی و عدم نیاز به رعایت تشریفات دادرسی، با استقبال زیادی مواجه شده است.

بطور کلی تمام کسانی که امکان طرح دعوا دارند می توانند اختلاف خود را به داوری ارجاع دهند. با این وجود ممکن است انجام داوری در برخی مراحل نیازمند دخالت دادگاه و قاضی باشد. یکی از این موارد تعیین داور است. حال که بطور مختصر دانستیم داوری چیست و در مقاله ایی جداگانه نکات شرط داوری را نیز خدمتتان توضیح دادیم، در این نوشته به بررسی درخواست تعیین داور می پردازیم.

شرایط داور

داوری که برای حل اختلاف طرفین انتخاب می شود باید شرایط زیر را دارا باشد:

۱-اهلیت قانونی داشته باشد یعنی بالغ، عاقل و مختار باشد و سفیه و دیوانه و کودک و در یک کلام از نظر قانونی محجور نباشد.

۲- بموجب حکم قطعی دادگاه از داوری محروم نشده باشد.

۳- قاضی یا کارمند اداری شاغل در دستگاه قضایی نباشد.

۴- نفعی در دعوا نداشته باشد.

۵- سن داور کمتر از بیست و پنج سال تمام نباشد.

۶- کارمند دولتی شاغل در حوزه محل بروز اختلاف نباشد.

۷- از خویشاوندان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم یکی از طرفین دعوا نباشند.

۸- بین خودشان یا همسرشان یا یکی از خویشاوندان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم آنها با یکی از طرفین اختلاف یا بستگان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم ایشان، پرونده کیفری یا حقوقی در گذشته یا در زمان اختلاف وجود نداشته باشد.

بنابراین در این مبحث دانستیم که چه کسانی نمی توانند بعنوان داور تعیین شوند. البته موارد ۴ تا ۸ با توافق طرفین می توانند توسط دادگاه بعنوان داور انتخاب شوند.

دفتر وکالت در تهران

روش های تعیین داور

مطابق مواد ۴۵۴ و ۴۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی، داور به چند روش مختلف انتخاب می شود:
تعیین داور توسط طرفین اختلاف

زمانی که دو نفر بابت انجام معامله یا کاری اقدام به تنظیم قرارداد می کنند داور می تواند در همان قرارداد جهت حل اختلافات احتمالی که ممکن است در آینده ایجاد شود، انتخاب گردد. همچنین دو طرف می توانند در صورت بروز اختلاف بموجب قراردادی که قرارداد داوری نامیده می شود نسبت به تعیین داور اقدام کنند چه ریشه اختلاف قراردادی باشد و چه غیرقراردادی.
تعیین داور بوسیله شخص ثالث

طرفین اختلاف می توانند با توافق یکدیگر، حق و امکان انتخاب داور را به شخص دیگری تفویض کنند. در این صورت آن فرد با رعایت شرایطی که در قرارداد داوری بین طرفین تعیین شده و نیز مقررات قانونی مربوط به داوری، نسبت به انتخاب داور اقدام می کند.
درخواست تعیین داور از دادگاه

چنانچه طرفین از ابتدا خواهان این باشند که داور توسط دادگاه انتخاب شود و یا در انتخاب داور توافق نکنند، قاضی دادگاه به جای آنها داور تعیین می کند.

بیشتر بدانیم : هزینه داوری در طلاق ۱۴۰۲

اظهارنامه درخواست تعیین داور

مطابق مواد ۴۵۹ و ۴۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی، زمانی که طرفین بموجب قرارداد و در زمان انجام معامله و یا بوسیله قرارداد جداگانه روش حل اختلاف خود را داوری تعیین کرده باشند، در موارد زیر درخواست تعیین داور بوسیله اظهارنامه انجام می شود:

• طرفین داور مورد توافق خود را معین نکرده باشند.
• داور مورد توافق طرفین فوت کند یا استعفا بدهد.
• داور معین شده باشد اما نخواهد یا نتواند داوری کند.
• تعیین داور به شخص دیگر محول نشده باشد و یا شخص ثالث داور تعیین نکند.
• تعیین داور به دادگاه واگذار نشده باشد.

در این موارد یکی از طرفین اختلاف باید بوسیله اظهارنامه، داور خود را به دیگری معرفی کند و طرف مقابل ده روز مهلت دارد که با ارسال پاسخ اظهارنامه، داور وی را قبول یا داور خود را معرفی کند یا هر دو با توافق شخص سوم دیگری را بعنوان داور بپذیرند.

تعیین داور توسط دادگاه

در این حالت ها تعیین داور توسط قاضی دادگاه انجام می شود:

• طرفین اختلاف صراحتا تعیین داور را به دادگاه واگذار کرده باشند.
• اگر دو طرف اختلاف در انتخاب داور یا داوران به نتیجه نرسند.
• طرفین در تعیین جانشین داور متوفی یا مستعفی به توافق دست پیدا نکنند.
• شخص ثالثی که تعیین داور به او محول شده از تعیین آن خودداری کرده و توافق بین طرفین در تعیین داور حاصل نشده باشد.
• مطابق قانون ارجاع به داوری یکی از موارد لازم در رسیدگی به دعوا باشد مثل دعوای طلاق به درخواست مرد (لینک به مقاله طلاق به درخواست مرد)

دادگاهی می تواند داور تعیین کند که اگر داوری مطرح نبود صلاحیت رسیدگی به اصل اختلاف و دعوا را دارد.

بیشتر بدانیم :  دادخواست برای ابطال رای داوری

چگونگی درخواست تعیین داور توسط دادگاه

درخواست تعیین داور مانند سایر درخواست هایی که از دادگاه بعمل می آید،

بوسیله دادخواست انجام می شود. هزینه این درخواست معادل هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی است. موضوع خواسته درخواست تعیین داور می باشد و خواهان کسی است که خواستار تعیین داور و خوانده فردی است که در تعیین داور تراضی نکرده است.

خواهان مدارک خود از جمله قراردادی که در آن به داوری ارجاع شده و اظهارنامه ارسالی برای خوانده را به دفتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه و درخواست به دادگاه صالح ارسال می گردد.

نکات تعیین داور توسط دادگاه

در مورد تعیین داور توسط دادگاه نکات زیر حائز اهمیت است:

• دادگاه فقط زمانی نسبت به تعیین داور اقدام می کند که داور قبلا با توافق طرفین انتخاب نشده باشد.
• قاضی بدون دعوت از طرفین و تشکیل جلسه رسیدگی، داور معین می کند.
• دادگاه داور را از طریق قرعه و حداقل از بین دو برابر تعدادی که برای داوری لازم است، انتخاب می کند.
• وجود اظهارنامه مبنی بر معرفی داور توسط یک طرف به طرف دیگر ضروری است حتی اگر در مهلت مقرر ده روزه قانونی جوابی به آن داده نشده باشد.
• در صورتی که درخصوص اصل موضوع یا قرارداد داوری اختلاف نظر وجود داشته باشد مطابق ماده ۴۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه ابتدا به این مساله رسیدگی می کند.

بیشتر بدانیم : وکیل ابطال رای داور ی

نقش وکیل در درخواست تعیین داور

باید دید آیا باتوجه به مواردی که گفتیم نیاز به حضور وکیل داوری جهت درخواست تعیین داور وجود دارد یا خیر؟

مسلما باتوجه به اینکه تعیین داور از مسائل مهم داوری است و هرگونه مشکل و اشتباه در انجام آن ممکن است قرارداد داوری و یا نظریه داوری را از درجه اعتبار ساقط کند،

حضور و مداخله یک وکیل متخصص در حوزه داوری بسیار سودمند و گره گشا و حتی ضروری خواهد بود. بنابراین می توان در زمان نگارش قراردادی که داوری در آن لحاظ می شود و یا جهت تنظیم و ارسال اظهارنامه معرفی داور و در مرحله بالاتر در انتخاب داور توسط دادگاه از همراهی یک وکیل مجرب دادگستری بهره برد.

بیشتر بدانیم : اعتراض به رای

احکام ،مقررات و شرایط داوری

۱- امروزه به هر دلیلی در سیستم قضایی اکرام و احترام به مراجعه کنندگان آنگونه که شایسته و در خور شخصیت ایشان باشد صورت نمی گیرد و مراجعه کننده فارغ از اینکه غالباً از پاسخ سؤالات خود اقناع نمی شود، احساس می کند که به وی احترام شایسته ای گذاشته نمی شود. در داوری به واسطه ذات و نفس مؤسسات داوری این ایراد وجود ندارد. محیط های داوری عموماً از حیث سخت افزار و نیروی انسانی جوابگوی نیاز مراجعه کنندگان می باشد و اعضاء مؤسسات با فراغ بال پذیرای مراجعه کننده هستند. جلسات در سیستم اداری شکلی برگزار می گردد و داوران با کمال احترام و بی طرفی و با فرصت مناسب و مورد نیاز به اظهارات طرفین گوش و توجّه می کنند.

۲- در اختلافات ناشی از قرارداد همیشه این نگرانی وجود دارد که مرجع صالح کدام کشور است. به فرض مثال در اختلاف یک شخص ساکن تهران با شخصی که ساکن شیراز است در خصوص ساخت کارخانه ای در اصفهان اولین موضوع تعیین مرجع صالح است. در غالب موارد قانونگذار صراحتاً وضعیت را روشن نموده است اما در موارد عدیده اختلاف صلاحیت بین دو مرجع باعث می شود که پرونده جهت حل این موضوع به دیوان عالی کشور هم ارجاع شود که در این موارد زمانی نزدیک به ۸ ماه ممکن است طول بکشد تا اساساً مرجع رسیدگی شناخته شود.

۳- رسیدگی در داوری از سرعت بالایی برخوردار است.

۴- آراء داوران قطعی و لازم الاجراء می باشد. قطعیت و لازم الاجراء بودن آراء داوری از آنجاست که آراء داوران برخلاف آراء دادگستری محکومُ علیه رأی داور نمی تواند به بهانه های واخواهی و تجدیدنظرخواهی و اعاده دادرسی و فرجام خواهی مانع اجرای رأی داور گردد و لذا از این حیث برتری مطلق نسبت به آراء دادگستری دارد و همچنین وفق ماده ۴۸۸ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاههای جمهوری اسلامی ایران موظف اند نسبت به صدور اجرائیه طبق رأی داور اقدام و حکم داور را از طریق اجرای احکام دادگستری اجرا نمایند. البتعه لازم به ذکر می باشد، احکام داوری قابلیت اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و نیز ممنوع الخروجی محکوم علیه را ندارد.

۵- دقت بیشتر و بررسی تخصصی و همه جانبه موضوعات پرونده

۶- کاهش هزینه های دادرسی

در تنظیم قرارداد های ارجاع به داوری میبایست دقت شود داور از نزدیکان و اطرافیان اصحاب دعوا نباشد. علی الخصوص در قرارداد های مشارکت ساخت، مشاور املاک و متصدی بنگاه به عنوان داور تعیین نشود. حتی الامکان شخص دیگری تعیین شود یا تعیین داور به دادگاه واگذار شود.

۷- به موجب ماده ۴۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی گاهی در قرارداد شرط داوری ذکر شده ولی طرفین داور خود را تعیین نکرده اند و تعیین داور به دادگاه یا شخص ثالث نیز محول نشده باشد در هنگام بروز اختلاف یک از طرفین داور خود را تعیین می کند و با ارسال اظهارنامه به طرف مقابل داور خود را مشخص می نماید و طرف مقابل نیز مکلف است ظرف مهلت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه داور خود را معرفی نماید و چنانچه در مهلت یاد شده اقدامی به عمل نیاورد، ذی نفع حسب مورد می تواند به دادگاه مراجعه نماید.

۸- چنانچه در خصوص ارجاع اختلاف به دا.ر تراضی شده باشد اما طرفین در انتخاب داور نخواهند یا نتوانند تراضی نمایند و یا اگر داور فوت شده باشد یا استعفا دهد و یا زمانی که انتخاب دارو به شخص ثالث واگذار شده و ان شخص از تعیین داور امتناع می نماید هریک از طرفین با ارسال اظهارنامه و معرفی داور خود ، درخواست می نماید ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه نظر خود را در مورد داور واحد اعلام کند. چنانچه ظرف مهلت مقرر قانونی طرف مقابل اقدامی انجام ندهد، ذینفع حسب مورد می تواند به دادگاه مراجعه نماید.

۹- چنانچه اختلاف در خصوص اصل معامله یا قرارداد داوری بین طرفین باشد، حل اختلاف در صلاحیت دادگاه خواهد بود.

۱۰- چنانچه طرفین داور را انتخاب نکرده باشند و یا تعیین داور را به دادگاه معینی محول ننموده باشند ، دادگاه صلاحیت دار برای تعیین داور دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

۱۱- چنانچه داور یا داوران به وسیله یک طرف یا طرفین انتخاب شود انتخاب کننده میبایست قبولی داور را اخذ نماید.

۱۲- ابتدای مدت داوری روزی است که داوران قبول داوری نموده اند و موضوع اختلاف، شرایط داوری به همه آنها ابلاغ شده باشد.

۱۳- هر گاه دادگاه برای طرفین اختلاف داور تعیین نماید. قبولی داور را اخذ سپس نام، نام خانوادگی مشخصات طرفین موضوع دعوا مشخصات داور و مدت داوری را کتباً به داور یا داوران ابلاغ می نماید. ابتدای مدت داوری از تاریخ ابلاغ به همه داور ها می باشد.

۱۴- در مواردی که طرفین حل اختلاف را به داوری شخص یا شخص معینی واگذار نموده اند اگر مدت داوری تعیین نشده باشد، مدت آن سه ماه از تاریخ ابلاغ انجام داوری به داور خواهد بود.

۱۵- معمول ترین روش ابلاغ رای داور که در قرارداد ارجاع داوری حتما باید ذکر گردد ایسنت که ابلاغ رای داور از طریق ارسال اظهارنامه می باشد بدین صورت که داور پس از صدور رای با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ارسال اظهارنامه رسمی رای خود را به طرفین اختلاف ابلاغ می نماید. اگر طرفین در قرارداد داوری طریق خاصی را برای ابلاغ پیش بینی نکرده باشند داور مکلف است رای خود را به دفتر دادگاهی ارجاع کننده به داور یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد تسلیم نماید.

۱۶- پس از ابلاغ داور می تواند قبل از انقضای مدت داوری و یا پس از انقضای ان تا پایان مهلت اعتراض به رای داور حق تصحیح رای را در حدود ماده ۳۰۹ دارند.

۱۷- در صورت درخواست طرفین یا یکی از آنها در خصوص تصحیح رای داور مکلف است ظرف بیست روز از تاریخ تقاضای تصحیح رای اتخاذ تصمیم نماید.

۱۸- پس از ابلاغ رای داور اگر محکوم علیه تا بیست روز بعد از ابلاغ رای داوری را اجرا ننماید. دادگاه ارجاع کننده داوری یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد مکلف است به درخواست دینفع برگ اجرایی صادر نماید. در این مورد محکوم له با مراجعه به دادگاهی که رای داوری را ابلاغ نموده است درخواستی تحت عنوان اجرای رای داور تقدیم شعبه می نماید.

۱۹- این درخواست اصولاً غیر مالی بوده و هزینه دعاوی غیر مالی اخذ خواهد شد. نیاز به تعیین وقت رسیدگی نداشته و دادگاه پس از ارجاع دادخواست به شعبه اقدام به صدور اجرائیه علیه محکوم علیه می نماید.

۲۰- پس از انقضای ۱۲ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه به محکوم علیه، چنانچه محکوم علیه در خصوص اجرای رای اقدام ننماید محکوم له می تواند با تشکیل پرونده اجرایی نسبت به اجرای رای داور اقدام نماید.

هزینه وکیل درخواست تعیین داور

حق الزحمه وکیل در این مورد نیز مانند سایر موارد در بخش تعرفه های خدمات حقوقی قابل مشاهده می باشد.

هزینه وکیل در طرح و دفاع در پرونده های قضایی و همچنین سایر هزینه های خدمات حقوقی مانند مشاوره در بخش مربوطه ثبت شده است و شما به راحتی می توانید باتوجه به تصمیمی که برای مساله حقوقی خود می گیرید از خدمات متنوع حقوقی موسسه حقوقی  استفاده کنید. همین حالا می توانید با دریافت مشاوره تخصصی از وکیل داوری موسسه حقوقی ، هزینه های بعدی خود را کاهش دهید.

سخن پایانی

حتما این شعر زیبا و ضرب المثل معروف را شنیده اید که : «خشت اول چون نهد معمار کج/ تا ثریا می رود دیوار کج!» در بحث داوری نیز تعیین داور دقیقا خشت اول است و اگر به درستی انجام نشود ممکن است کل مسیر داوری به بیراهه کشیده شود.