قوانین جدید در مورد ارث زن و مرد از یکدیگر
قوانین جدید در مورد ارث زن و مرد از یکدیگر
مقدمه
در سال‌های اخیر، با توجه به تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ایران، بحث درباره نابرابری ارث زن و مرد به یکی از چالش‌های مهم در حوزه عدالت جنسیتی تبدیل شده است.
از آنجا که ارث یکی از مهم‌ترین موضوعات در حقوق خانواده است که هم جنبه شرعی دارد و هم جنبه قانونی. این مقاله به بررسی قوانین جدید یا رویه‌های نو در خصوص ارث زنان و مردان می‌پردازد و تلاش می‌کند نقاط ابهام، تفاوت‌ها، و راهکارهای حقوقی موجود را تحلیل کند.
قانون ارث در ایران چگونه است؟
مبنای قانون ارث
در ایران، قانون مدنی برگرفته از فقه امامیه است و تعیین‌کننده نحوه تقسیم ارث می‌باشد. مطابق ماده ۹۰۷ تا ۹۴۹ قانون مدنی، وراث بر اساس طبقات و درجات، ارث می‌برند.
تفاوت‌های مهم بین ارث زن و مرد
۱. تفاوت در سهم‌الارث فرزند دختر و پسر
طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی، در صورت وجود چند فرزند، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد. این یکی از مهم‌ترین موارد نابرابری است که همواره محل بحث بوده است.
۲. ارث بردن زن از شوهر
زن در صورت داشتن فرزند از شوهر، یک هشتم از اموال شوهر را به ارث می‌برد.
اگر فرزندی در میان نباشد، سهم زن یک چهارم خواهد بود.
زن فقط از اموال منقول و قیمت عرصه (زمین) ارث می‌برد؛ نه خود زمین (مگر با تفسیر جدید قانون).
۳. ارث بردن مرد از زن
مرد از همسرش در صورت وجود فرزند یک چهارم و در صورت نبود فرزند نصف می‌برد.
اما برخلاف زن، مرد از تمام اموال منقول و غیرمنقول زن ارث می‌برد.
بیشتر بدایم : تقسیم ارث مادر چگونه انجام می شود
قوانین جدید یا رویه‌های نو در مورد ارث زن و مرد
۱. رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور (شماره ۸۰۴ – سال ۱۳۹۹)
در یکی از مهم‌ترین تحولات، رأی وحدت رویه شماره ۸۰۴ دیوان عالی کشور بیان می‌دارد:
“زن از عرصه و اعیان اموال غیرمنقول شوهر متوفی ارث می‌برد، نه صرفاً از قیمت عرصه.”
اهمیت: این رأی در عمل باعث شد زن از خود زمین نیز ارث ببرد، نه فقط قیمت آن، که تفاوتی اساسی با گذشته دارد.
۲. تقویت نظرات فقهی نوین
برخی فقها و اساتید حقوق اسلامی در سال‌های اخیر، بر اساس قاعده عدالت و تفاوت شرایط اقتصادی زنان امروزی، پیشنهاد کرده‌اند که نسبت ارث برابر یا نزدیک‌تر شود، گرچه هنوز به قانون تبدیل نشده است.
۳. تغییر در رویه قضایی در برخی دادگاه‌ها
در بعضی از شعب قضایی (مخصوصاً در پرونده‌های تجدیدنظر یا دیوان)، قضاوت‌ها به گونه‌ای انجام می‌گیرد که اموال غیرمنقول زن نیز به شوهر محدودتر برسد یا سهم زن از زمین به‌صورت مستقیم پرداخت شود.
بیشتر بدانیم : نمونه اقرار نامه دریافت سهم الارث
سوالات متداول کاربران درباره ارث زن و مرد
آیا زن از زمین ارث می‌برد؟
در گذشته، زن فقط از قیمت زمین ارث می‌برد. اما با رأی وحدت رویه ۸۰۴ دیوان عالی کشور، زن اکنون می‌تواند از خود زمین نیز ارث ببرد.
اگر زن فوت کند، شوهرش از طلاها و مهریه هم ارث می‌برد؟
بله، اگر زن مالی داشته باشد (مثل طلا، حساب بانکی، خانه و …) شوهر نیز مانند سایر وراث سهم خود را از آن‌ها خواهد برد.
در صورت فوت پدر، دختر و پسر چقدر ارث می‌برند؟
اگر تنها وراث، فرزندان باشند:
پسر دو برابر دختر ارث می‌برد (مثلاً اگر یک پسر و یک دختر باشند: ۲ سهم برای پسر و ۱ سهم برای دختر).
تحلیل حقوقی: آیا می‌توان برای رفع نابرابری اقدامی کرد؟
راه‌حل اول: وصیت
افراد می‌توانند تا یک‌سوم اموال خود را به هر کسی از جمله فرزندان دختر یا همسر وصیت کنند. این راه‌حل قانونی و شرعی برای کاهش نابرابری است.
راه‌حل دوم: هبه در زمان حیات
شخص می‌تواند در زمان حیات، اموال خود را به صورت قانونی و رسمی به فرزندان یا همسر خود منتقل کند.
راه‌حل سوم: تنظیم قراردادها یا صلح‌نامه
در برخی موارد، از قرارداد صلح یا تقسیم‌نامه خانوادگی استفاده می‌شود تا اختلافات ارثی در آینده به حداقل برسد.
نتیجه‌گیری
با وجود آنکه قوانین ارث در ایران مبتنی بر فقه سنتی است و در آن تفاوت بین زن و مرد وجود دارد، اما با رأی وحدت رویه‌ها، تغییر رویه‌های قضایی، و نظرات جدید فقهی، حرکت‌هایی به سمت عدالت بیشتر در حال انجام است. همچنین با استفاده از ابزارهایی مانند وصیت‌نامه، هبه و صلح‌نامه‌ها، می‌توان بخشی از این نابرابری‌ها را در عمل تعدیل کرد.
در صورتی که درگیر پرونده ارث هستید یا درباره سهم‌الارث خود ابهام دارید، مشورت با یک وکیل متخصص در امور ارث و خانواده می‌تواند از بروز دعواهای خانوادگی و تضییع حقوق جلوگیری کند.
📞 برای دریافت مشاوره فوری درباره مسائل ارث زن و مرد، با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید.
تماس سریع: ۰۹۱۹۹۰۷۵۹۶۶
پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که درگیر پرونده ارث هستید پیش از تصمیم‌گیری نهایی با یکی از وکلای متخصص در دفاتر حقوقی حق‌گرا در تهران مشورت نمایید:
برای مشاوره آنلاین نیز می‌توانید از طریق شماره واتساپ ۰۹۱۹۹۰۷۵۹۶۶ با گروه وکلای ما در ارتباط باشید.