فسخ و انفساخ قرارداد

انفساخ در معامله چیست؟

انفساخ معامله : قراردادهایی که میان افراد منعقد میشود ممکن است که به دلایل مختلف پایان پذیرد.

این پایان یافتن قراردادها ممکن است به دلیل انجام تعهدات از سوی طرفین عقد باشد و یا ممکن است به دلایل مختلف، عقد پیش از انجام تعهدات منحل گردد.

معنی انفساخ در حقوق

انفساخ در لغت به معنای به هم خوردن است که اصطلاح حقوقی آن چندان هم از معنی لغوی دور نمیباشد. در حقوق انفساخ به حالتی گفته میشود که عقد به دلایلی خارج از اراده طرفین و به صورت خود به خود منحل شود.

مجموعه دفتر وکالت حق گرا

پیشنهاد ما در موسسه حقوقی حق گرا به شما اینست، در صورتی که با مشکل فسخ قرارداد مواجه هستید  با مراجعه به یکی از نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا  که آدرس آنها در ذیل صفحه آمده از مشاوره وکلای پایه یک و قاضی های بازنشسته ما برخوردار شوید و یا با شماره تلفن همراه ۰۹۱۹۹۰۷۵۹۶۶تماس برقرار نمائید

بیشتر بدانیم : تفاوت اقاله قرارداد با فسخ قرارداد

دلایل انفساخ معامله

این انفساخ ممکن است به دلیل حکم قانون صورت بگیرد. برای مثال تمام عقود جایز که در قانون مدنی نامبرده شده اند اگر هریک از طرفین آن به جنون سفه دچار شوند یا فوت نمایند قرارداد به صورت خودکار و قهری منفسخ میشود و حتی اگر طرفین بخواهند عقد را ادامه دهند امکان پذیر نمیباشد.

مورد دوم این است که طرفین در ابتدای انعقاد قرارداد با توافق یکدیگر شرطی ضمن عقد در نظر میگیرند که در صورت حادث شدن شرایط آن عقد منفسخ گردد.

برای مثال یکی از شروطی که در پرونده ها و دعاوی حقوقی مشکلات زیادی ایجاد میکند تاخیر در تسلیم مبیع میباشد که برخی ها در قرارداد بیع قید میکنند که اگر مبیع با تاخیر تسلیم شد عقد منحل و منفسخ گردد.

گاهی هم طرفین زمان انعقاد شرطی برای فسخ در نظر میگیرند که در صورت بروز یک اتفاق خارج از اراده طرفین عقد منفسخ گردد.

بیشر بدانیم : فسخ نکاح

موارد انحلال قراردادی

موارد انحلال قرارداد در دو بخش قابل بحث می باشد. “فسخ” و “اقاله”.

فسخ قرارداد

فسخ در قرارداد به معنای بر هم زدن اختیاری و یک طرفه معامله از سوی یکی از طرفین قرارداد یا شخص ثالث است. به این اختیار، خیار فسخ می گویند. به فردی که این فسخ را انجام می دهد صاحب خیار می گویند.

فسخ قرارداد موجب از میان رفتن عقدی می شود که میان دو طرف منعقد شده است. تاثیر فسخ در این است که با اعمال و اجرای حق فسخ، عقد از زمان اعمال فاقد اثر می شود. اما چیزی به عقب بر نمی گردد. یعنی آنکه هر چیزی که در عقد بوده تا زمان فسخ پابرجا است. و بعد از اجرای فسخ دیگر اثر جدیدی ایجاد نمی شود.

خیار فسخ در قرارداد بر دو نوع است. خیار اول از اراده طرفین ناشی می شود که تحت عنوان خیارات قراردادی است. خیار بعدی از قانون ناشی می شود که تحت عنوان خیارات قانونی است.

الف. خیار قراردادی

در این نوع خیار، به موجب قرارداد، به یکی از طرفین یا هر دو و یا حتی شخص ثالث برای مدت مشخص اختیار بر هم زدن قرارداد داده می شود. به این نوع از اختیار بر هم زدن عقد، خیار شرط هم می گویند.

در بیشتر عقود، امکان فسخ وجود دارد. اما در برخی از آنها این امکان وجود ندارد. به عنوان مثال در عقد وقف و یا نکاح نمی توان عقد را بر هم زد. باید توجه داشت که اگر در یک عقد خیاری گذاشته شود که زمان آن نامحدود باشد چنین خیاری، عقد را نیر باطل می کند.

ب. خیار قانونی

خیاری است که منشاء آن اراده و توافق طرفین نیست بلکه با توجه به وضعیت عقد و شرایطی که برای موضوع آن پیش آمده، قانونگذار برای یکی از طرفین در نظر گرفته است. و امکان حدوث آن برای شخص ثالث وجود ندارد. مانند اینکه موضوع معامله معیوب بوده و خریدار هنگام عقد، از آن عیب ناآگاه باشد. در این صورت بعد از آگاهی، اختیار بر هم زدن عقد را دارد که به آن خیار عیب می گویند. خیارات قانونی در قانون مدنی ده عدد هستند.

اقاله یا تفاسخ

اقاله یا تفاسخ به این معنا است که طرفین معامله بتوانند با توافق یکدیگر قرارداد را فسخ نمایند. تفاوت اقاله با فسخ آن است که بر هم زدن قرارداد در فسخ به صورت یک جانبه است. اما در اقاله برهم ردن قرارداد به صورت دوجانبه و توافق هر دو طرف قرارداد است. در اقاله ، طرفین قرارداد می توانند هر زمان که خواستند قرارداد را با توافق بر هم زنند و همه چیز را به حالت قبل از قرارداد بر گردانند. امری که در فسخ تفاوت دارد. یعنی در فسخ طرفین نمی توانند همه چیز را به حالت قبل از قرارداد برگردانند یا اصولاً چنین توافقی حاصل نمی شود.

انحلال قهری

در انحلال قهری که به آن انفساخ هم گفته می شود، همانطور که از نامش پیدا است اراده طرفین در برهم خوردن قرارداد نقشی ندارد. یا اینکه عامل برهم خوردن قرارداد ناشی از اراده طرفین نیست. انفساخ عامل اصلی انحلال قهری است. انفساخ عبارت است از بر هم خوردن خود به خودی و قهری عقد بدون اینکه اراده طرفین و متعاقدین در آن نقشی داشته باشد. در انفساخ برهم خوردن عقد از اراده و خواست طرفین خارج است.

اثر انفساخ همانند فسخ است. عقد را از زمان وقوع انفساخ از بین می برد. و اثرات آن از زمان وقوع تا انحلال قهری پابرجاست و تنها تفاوت این دو نهاد در ارادی بودن فسخ و قهری بودن انفساخ است. بنابراین اگر چه وقوع انفساخ قهری است اما منشاء آن می تواند ارادی یا قانونی باشد.

بیشتر بدانیم : فروش مال مشاع و درخواست فسخ آن

تفاوت بین فسخ و انفساخ قرارداد چیست؟

فسخ بر خلاف انفساخ که در بالا به صورت کامل انواع آنرا بیان کردیم پایان دادن به قرارداد توسط یکی از طرفین یا شخص ثالثی که صلاحیت این کار را داشته باشد است و به صورت ارادی انجام میپذیرد.

گاهی قانون در صورت بروز یک اتفاق حق فسخی برای یکی از طرفین در نظر میگیرد که دارنده آن حق میتواند به صورت ارادی و در صورت تمایل به آن قرارداد پایان بخشد.

در عقود جایز نیز هر یک از طرفین حق فسخ برای آنها پیش بینی شده است که اگر این حق محدود نگردد هر زمان که اراده نمایند میتوانند عقد را فسخ کنند.

حالت سوم هم پیش بینی حق فسخ برای هر یک از طرفین یا شخص ثالث در ضمن عقد میباشد که مانند موارد پیشین میتوانند از آن استفاده نمایند. با همه این توضیحات بیشترین وجه افتراقی که میان انفساخ و فسخ دیده میشود همان ارادی بودن حق فسخ و غیر ارادی یا قهری بودن انفساخ میباشد.

سخن آخر

در این نوشتار مفهوم انفساخ در معامله و قرارداد خدمتتان توضیح داده شد.

در آخر میتوان گفت علاوه بر راه هایی که در بالا توضیح داده شد، راه های دیگری نیز وجود دارد تا بتوان به یک قرارداد پایان بخشید.

اما زمانی که میخواهید برای منحل کردن یک قرارداد اقدام کنید بهتر است در ابتدا تصمیم خود را به صورت کامل مورد بررسی قرار دهید تا مطمئن باشید بهترین راه پایان دادن به قرارداد است و سپس با یکی از وکلای دادگستری مشورت نمایید تا با ارائه بهترین راهکارها شما را برای فسخ قرارداد به نحوی که کمترین ضرر و زیان برای شما متصور باشد راهنمایی کند.