طلاق صوری برای خروج از کشور
داستان واقعی یک طلاق صوری به خاطر خروج از کشور:
زن و مرد جوانی امروز در دادگاه خانواده ۲ در مقابل قاضی عموزادی بیان کردند که باید از یکدیگر جدا شویم تا زن بتواند از کشور خارج شود بنابراین تصمیم به طلاق توافقی گرفتند تا بعد از خروج زن، آن دو دوباره با یکدیگر در خارج از کشور ازدواج کنند.
زن ۲۷ ساله در مقابله قاضی عموزادی گفت: می‌خواهم از شوهرم که هیچ‌گاه با یکدیگر مشکل و اختلافی نداشتیم، جدا
شوم چرا که باید برای رفتن به خارج از کشور، مجرد باشم.
مرد ۳۳ ساله نیز که روی صندلی کنار زن جوان نشسته بود، در مقابل قاضی این پرونده حضور داشت و
بیان کرد: حدود ۶ سال است که از زندگی مشترکمان می‌گذرد و یکدیگر را بسیار دوست داریم.
وی در پاسخ به سؤال قاضی عموزادی مبنی بر اینکه نحوه آشنایی خود را توضیح دهید، گفت: ما در یک
دانشگاه در رشته هنر تحصیل می‌کردیم که به مرور در محیط دانشگاه با یکدیگر آشنا شده و ازدواج کردیم.
قاضی عموزادی خطاب به زن جوان بیان کرد: مشکل اساسی شما برای جدایی چیست و مهریه‌ات چقدر است؟ زن در
حضور قاضی عموزادی گفت: ما هیچ مشکلی نداشته و با یکدیگر مشکل عاطفی نداریم؛ فقط شوهرم باید از من جدا
شود تا من مجرد باشم و بتوانم به خارج از کشور بروم تا بعد از آن در خارج از کشور با یکدیگر ازدواج کنیم؛ در حقیقت طلاق ما صوری است؛ مهریه‌ام نیز یک‌هزار و یک سکه بهار آزادی است که به خاطر عشقی که به شوهرم دارم تا به حال آن را درخواست نکردم.
قاضی عموزادی بعد از شنیدن اظهارات طرفین و بر اساس صحبت‌های آن‌ها، حکم طلاق را به صورت توافقی صادر کرد.
چرا طلاق صوری؟
طلاق به خاطر دریافت مستمری
«نوعی از طلاق توافقی در خانواده‌های ایرانی تحت عنوان طلاق تامین اجتماعی با هدف بهره‌مندی زوجه از امتیاز مستمری تامین اجتماعی والدین درگذشته خود رایج شده که عملا زندگی زوجین در قالب رجوع شرعی غیررسمی استمرار می‌یابد. درست به همین دلیل است که آمار طلاق در برخی شهرستان‌های کوچک تا حدودی افزایش را نشان می‌دهد.
آنچه به عنوان «طلاق تامین اجتماعی» مورد اشاره معاون سابق امور زنان ریاست‌جمهوری قرار گرفت ناظر بر یک امکان قانونی بود. طبق ماده ۸۳ قانون تامین اجتماعی، دختران بازمانده از متوفی تحت پوشش تامین اجتماعی، تا زمانی که همسر و شغلی نداشته باشند، می‌توانند مستمری والد بیمه شده را دریافت کنند، اما در صورت ازدواج رسمی (غیر از عقد موقت) از فهرست مستمری‌بگیران مرتبط با بیمه شده متوفی حذف خواهند شد.
بعد از این اعلام مولاوردی، خرداد سال ۱۳۹۸ مدیرکل امور فنی و مستمری‌های تامین اجتماعی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا خبر داد که سابقه طلاق‌های صوری با هدف دریافت مستمری والد درگذشته توسط فرزندان اناث به سال ۱۳۹۱ و یک امکان قانونی در قانون حمایت از خانواده بازمی‌گردد و تا سال ۹۴، ۶ هزار طلاق صوری به سازمان تامین اجتماعی گزارش شده است.
همان زمان و بعد از اعلام این مقام مسوول در سازمان تامین اجتماعی، نایب‌رییس مجلس هم در یک برنامه تلویزیونی گفت که بیش از ۳۵ درصد طلاق‌ها به صورت صوری و با هدف دریافت مستمری والد درگذشته از صندوق‌های بازنشستگی است.
طلاق‌های صوری، یک وجه این داستان بود. تابستان پارسال، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در هشدار بابت سوءاستفاده از وام ازدواج گفت: «نظارت نکردن بعد از پرداخت وام ازدواج باعث شده است در چند سال اخیر ازدواج و طلاق صوری داشته باشیم.»
به این نوع طلاق باید طلاق‌های صوری و مصلحتی دیگر را افزود، از جمله جهت معاف کردن فرزند ذکور از خدمت سربازی یا استفاده از طرح‌های حمایتی نهاد‌هایی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی.»
دریافت وام ازدواج
محمدمهدی تندگویان در توضیح بیشتر بابت رواج پدیده ازدواج و طلاق صوری برای دریافت وام ازدواج گفت: «به علت بالا بودن رقم وام، این هشدار را بار‌ها به مجلس دادیم که در تدوین بودجه در کنار اینکه ارقام افزایش پیدا می‌کند، یک دستورالعمل مشخصی برای نظارت بر وام‌گیرندگان نیز در نظر بگیرد، چون به هر مقداری که رقم وام افزایش یابد و امتیاز بزرگ‌تر شود، امکان خرید و فروش و سوءاستفاده هم بیشتر می‌شود.
قانونگذار و دستگاهی که وام را پرداخت می‌کند باید دستورالعمل خاصی برای نظارت قرار دهد. قبل از دریافت وام نباید سد جدیدی برای زوجین ایجاد شود. بعد از دریافت وام باید نظارت صورت گیرد که وام به خود زوجین تعلق پیدا کرده است یا خیر. حتما باید وام برای امر ازدواج مانند خرید جهیزیه، پول رهن خانه، خرج مراسمات عروسی و… شود.
زمانی که نظارت وجود نداشته باشد ممکن است خرید و فروش وام صورت گیرد.» تا پایان تابستان پارسال و در آغاز فعالیت دولت سیزدهم هم اخبار حکایت از افزایش پدیده ازدواج و طلاق صوری داشت چنانکه شهریور پارسال، زهرا سجادی، معاون اسبق امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری با اشاره به افزایش طلاق‌های صوری در کشور گفت: «طلاق‌های صوری در کشور انجام می‌شود و اموال دولتی را می‌بلعد و هیچ کسی حواسش نیست. در برخی استان‌ها خانواده‌ها برای به دست آوردن پولی، به صورت صوری طلاق می‌گیرند تا حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود را بگیرند. این طلاق‌های صوری بار سنگین مالی و ضربه‌ای به دولت وارد می‌کند و هیچ کسی نیست که بر آن نظارت کند که آیا این‌ها که جدا شده‌اند، بر سر زندگی‌اند یا واقعا جدا شده‌اند.
جالب است در مدارس هم، مادران بچه‌ها و اولیا به هم طلاق صوری را توصیه می‌کنند که این کار را کردیم خیلی هم خوب بود و به هم این طلاق‌های صوری را یاد می‌دهند. این امر بررسی جدی می‌طلبد.
به هر حال ناجوانمردانه و موریانه‌وار اموال دولت را می‌بلعند و اینکه این لقمه‌های شبهه‌دار چه می‌کند با خانواده‌ها، خودش یک مساله است.» مرداد امسال، سید اسدالله جولایی، رییس هیات امنای ستاد دیه کشور خبر داد که در برخی استان‌ها طلاق صوری با هدف دریافت کمک از ستاد دیه اتفاق افتاده است.
با این اعلام جولایی، به نظر می‌رسد مشکلات خانواده‌ها برای جبران کسورات معیشت و توسل به راه‌هایی ولو غیرقانونی و خلاف عرف و اخلاق همچنان پابرجاست چنانکه اواخر مرداد امسال، مصری در گفتگو‌های رسانه‌ای جدیدتری اعلام کرد که طلاق‌های صوری با انگیزه دریافت مستمری والد متوفی همچنان ادامه دارد و افزود: «وقتی تصمیمی گرفته می‌شود باید فکری برای تامین منابع آن هم شود.
اگر سری به دفتر ازدواج و طلاق بزنید و یک کار پژوهشی کنید به بحث طلاق‌های صوری می‌رسید. طبق گفته مسوولان دفاتر، همان افرادی که طلاق می‌گیرند بلافاصله درخواست صیغه ۹۹ ساله می‌کنند تا به زندگی‌شان ادامه دهند؛ طلاق می‌گیرند تا طلاقنامه ارایه کرده و زن، حقوق پدر فوت شده را بگیرد.
فرار از سربازی
این وضعیت باعث شده حداقل ۵۰ درصد بودجه کشور برای چنین هزینه‌هایی پرداخت شود در حالی که صندوق تامین اجتماعی بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان استقراض بانکی داشته تا مستمری بازنشستگان را بدهد. ما با این قوانین راه طلاق صوری را باز کردیم و البته همین وضعیت به شکل دیگری درباره معافیت سربازی وجود دارد و مادر و پدر برای آنکه فرزندشان به سربازی نرود طلاق صوری می‌گیرند.»
اشاره نایب‌رییس مجلس مستند به اصلاحیه قانون سازمان نظام وظیفه در دهه ۱۳۹۰ بود که به استناد تغییرات جدید این قانون، مشمولان متقاضی معافیت از سربازی، باید مستنداتی از گذشت حداقل ۳۰ ماه از زمان طلاق والدین خود ارایه دهند تا مشخص شود که آیا این طلاق واقعی بوده یا طلاق صوری به شمار می‌آید و والدین بعد از گذشت مدتی کوتاه و صدور کارت معافیت فرزندشان، دوباره رجعت خواهند کرد.
زندگی «صوری»
در وب‌سایت‌های حقوقی در تعریف طلاق صوری آمده است: «طلاق صوری به شرایطی گفته می‌شود که زن و شوهر به لحاظ قانونی تمامی مراحل طلاق را طی کرده‌اند و نام‌شان از شناسنامه یکدیگر هم برداشته شده است، اما صرفا در حد ظاهر‌سازی این اقدام را انجام داده‌اند و پشت تمامی اقدامات قانونی و کاغذ بازی‌هایی که وجود دارد، نیات دیگری وجود دارد. در واقع، این زنان و مردان برای اینکه از مزایایی برخوردار و مشمول امتیازاتی شوند، از یکدیگر طلاق می‌گیرند تا احکام افراد مجرد برای یکی از آن دو جاری شود.
مهم‌ترین انگیزه‌های مختلف در طلاق صوری شامل مهاجرت، بهره‌مندی از حقوق والدین برای دختران مجرد، اخذ شرایط برای شاغل شدن در مراکز و اداره‌های دولتی و معاف شدن از سربازی است.
در قانون مدنی و از شروط صحت قرارداد‌های قانونی این است که قرارداد‌های منعقد شده صوری و ظاهری نباشند و هر دو طرف از انجام آن قرارداد کاملا رضایت داشته باشند و نیت‌شان چیزی جز آن قرارداد نباشد.
بنابراین زمانی که قراردادی منعقد می‌شود و در پس آن انگیزه‌های دیگری وجود دارد آن قرارداد باطل است و هیچ گونه قانونیت و مشروعیتی نخواهد داشت. از آنجا که برخی موارد طلاق‌های صوری با قصد دریافت مستمری والد متوفای بیمه‌گذار تامین اجتماعی انجام می‌شود، طبق فتوا‌های آیات عظام، طلاق صوری برای دریافت مستمری کاملا حرام است و اگر سازمان تامین اجتماعی بتواند آگاه شود و اثبات کند که کسی با طلاق صوری در طلب حقوق پدر است می‌توانند با آن فرد برخورد‌های قانونی داشته باشند.»
حقوق زنان در طلاق صوری به‌طور کامل پایمال خواهد شد
موسسات حقوقی به شدت تحت نظارت هستند و از آنجا که طلاق صوری یک تخلف قانونی محسوب می‌شود، تسهیل امکان طلاق صوری و شناسایی پرونده‌های تخلف در این موسسات بسیار دردسرساز خواهد بود و بنابراین، موسسات معمولا از دریافت چنین پرونده‌هایی خودداری می‌کنند.
«ما با پرونده‌هایی مواجهیم که زن و شوهر مشکلات بسیار جدی دارند و معمولا درخواست طلاق به دلیل ضرب و جرح توسط همسر و از سوی زوجه ارایه می‌شود که در این پرونده‌ها هم استشهاد اقوام و خانواده و همسایگان مورد نیاز است. البته طلاق توافقی از سال ۹۶ تاکنون بسیار افزایش داشته و دلیل مهم این افزایش این است که طلاق توافقی بسیار ساده‌تر از طلاق رجعی یا بائن است و زوجین حوصله دوندگی‌های طلاق رجعی یا بائن را ندارند.
اما حتی در طلاق توافقی، ما موظفیم آن‌ها را به کارشناس خانواده ارجاع داده و شرایط ناسازگاری زوجین را بررسی کنیم.» این وکیل دادگستری در موسسه‌ای مشغول به کار است که یکی از مسوولیت‌هایش، شناسایی موارد طلاق صوری است و در توضیح نحوه شناسایی این تخلف قانونی می‌گوید: «معمولا افرادی مطلع موارد طلاق صوری را به ما اطلاع می‌دهند یا اینکه قضات در زمان بررسی پرونده درخواست طلاق متوجه صوری بودن آن می‌شوند و کارشناس برای بررسی اعزام می‌کنند.
ناشزه بودن زوجه، تشخیص روابط زناشویی زوجین توسط کارشناسان پزشکی قانونی، استشهاد از همسایگان و ساکنان محل از جمله مراحل بررسی‌ها برای تشخیص طلاق صوری است.»
این وکیل دادگستری تایید می‌کند که علاوه بر طلاق صوری، ازدواج صوری هم اتفاق می‌افتد که معمولا به دلیل مهاجرت به خارج از کشور است، اما در مواردی هم برخی دختران و پسران برای استفاده از سهمیه کنکور افراد دارای معلولیت یا دریافت وام ازدواج، ازدواج صوری دارند که در این موارد هم در صورتی که کار به شناسایی تخلف برسد، زوجه از باب بکارت توسط کارشناسان پزشکی قانونی مورد بررسی قرار می‌گیرد یا حتی تحقیقاتی در محل زندگی زوجین انجام می‌شود.
تاکید این وکیل دادگستری این است که ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که به دلیل مشکلات معیشتی شهروندان، ارتکاب به هر تخلفی ولو مخالف عرف و اخلاق عمومی ممکن است و می‌گوید: «طبیعی است که وقتی شوهر، قادر به پرداخت نفقه به همسر خود نیست یا از تامین معاش خانواده ناتوان شده، به همسر خود پیشنهاد دهد که برای رفع مشکلات اقتصادی زندگی، به دریافت مستمری پدر متوفای همسرش متوسل شوند.
امروز حداقل مستمری یک متوفای بازنشسته حدود ۶ میلیون تومان است. واقعا این رقم نمی‌تواند کمک حال خانواده باشد؟» این وکیل دادگستری البته در هشدار به زنانی که با تن دادن به طلاق صوری برای نیت مالی، جهت ادامه زندگی مشترک حاضر به صیغه ۹۹ ساله با شوهر خود می‌شوند، می‌گوید: «در صیغه ۹۹ ساله تمام حقوق زن پایمال خواهد شد. این زوجه دیگر هیچ سهمی از اجرت‌المثل و نفقه نخواهد داشت و در صورت فوت همسر حتی ارث هم به او تعلق نمی‌گیرد. صیغه ۹۹ ساله یک ظلم مضاعف به زنان ایرانی است.»
قانون معافیت سربازی طلاق والدین در اصل کسب معافیت سربازی از طریق کفالت است. به عبارتی زمانی که والدین از یکدیگر طلاق گرفته باشند، فرزند می تواند با این عنوان که کفالت مادر خود را به عهده گرفته است، از خدمت سربازی معاف شود؛ اما دریافت چنین معافیتی نیاز به طی مراحل خاصی دارد، و اگر کسی قصد تبانی داشته و به کمک طلاق صوری بخواهد کارت معافیت دریافت کند، با مشکلات حقوقی مختلفی از جمله مجازات طلاق صوری برای معافیت فرزند رو به رو می شود.
در مشاوره حقوقی تلفنی می‌توان با وکیل ۲۴ ساعته ارتباط برقرار کرد و شرایط دریافت معافیت از طریق طلاق والدین یا همان کفالت را جویا شد. کارشناس حقوقی با توجه به تجربیاتی که در این زمینه دارد، بر راه و چاه این مسیر آشنایی بیشتری داشته و می تواند افراد را یاری نماید؛ اما به طور کلی دریافت معافیت از طریق طلاق والدین امکان پذیر بوده و سازمان خدمت وظیفه با مشخص کردن شرایطی این امر را برای برخی افراد پیش بینی کرده است.
در چه صورت نیروی مسلح بر طلاق صوری شک می کند؟
همانطور که گفته شد، دریافت کارت معافیت از طریق طلاق والدین و کفالت مادر نیازمند طی مراحلی است، یکی از این مراحل تشکیل کمیسیون هیئت رسیدگی معافیت های کفالت است که در آن کمیسیون شخص مورد مصاحبه و پرسش قرار می گیرد و جلسه ی مهمی به حساب خواهد آمد و نتیجه آن می تواند برای فرد سرنوشت ساز باشد.
همچنین از طریق دیگری می تواند نیروی مسلح بر طلاق صوری شک کند و آن زمانی است که به تحقیقات محلی بپردازد؛ برخی افراد بعد از ثبت طلاق در شناسنامه خود به عقد موقت یکدیگر در می آید با این امید که بتوانند هم زندگی مشترک خود را حفظ کنند و هم معافیت فرزند را کسب نمایند، غافل از اینکه می تواند مجازات طلاق صوری برای معافیت فرزند را به دنبال داشته باشد.
توجه: از طریق پرسش و پاسخ فوری حقوقی و انجام مشاوره حقوقی ۲۴ ساعته می تواند از هشدارها و خطرات طلاق صوری آگاه شد و درباره ی آن چاره اندیشی کرد.
شرایط معافیت کفالت مادر مطلقه در سال ۱۴۰۱
بر اساس آخرین تغییراتی که سازمان خدمت وظیفه عمومی برای معافیت پیش بینی کرده و معافیت کفالت مادر مطلقه در سال ۱۴۰۰، فرد متقاضی باید دارای شرایط عمومی و اختصاصی باشد؛ از جمله آن که باید به سن قانونی رسیده، سرپرستی خانواده به عهده ی وی باشد و همچنین دفترچه اعزام به خدمت وی مشمول غیبت نشده باشد.
در شرایط اختصاصی کفالت مادر مطلقه آمده است که، باید طلاق نامه رسمی صادر شده و طلاق در محضر ثبت گردیده باشد.
شرط مهم دیگر آن است که ۳۰ ماه از زمان طلاق گذشته باشد؛ یعنی قبل از ۱۶ سالگی فرد متقاضی، طلاق والدین صورت گرفته باشد، اگر مدت آن کمتر باشد، معافیت موقت صادر می شود تا ۳۰ ماه بگذرد و سپس معافیت دائم تحویل شخص می گردد؛ این شرط جنبه بازدارندگی دارد، چون بسیاری از افراد حاضر نیستند، جدایی واقعی را به مدت ۳۰ ماه تحمل کنند.
شرط دیگر آن است که فرد تک پسر باشد، و یا برادر وی به سن کافی برای سرپرستی خانواده نرسیده باشد.
در آخر نیز مادر نباید ازدواج مجدد انجام داده باشد، و می بایست در زمان کسب معافیت، فرزند سرپرستی مادر را انجام دهد.
توجه: در ارزان ترین مشاوره حقوقی تلفنی ۲۴ ساعته با وکیل می تواند به طور جزئی و دقیق از شرایط کفالت مادر اطلاعات لازم را به دست آورد؛ مشاوره حقوقی رایگان که در وکیل تلفنی تدارک دیده شده است، برای گفتگو آسان با وکیل آنلاین می باشد تا از این طریق افراد بتوانند از خدمات حقوقی بهره مند شوند.
معافیت کفالت طلاق مادر چقدر طول می کشد؟
حکم قضایی طلاق صوری برای معافیت فرزند
با داشتن شرایط گفته شده، شخص به پلیس + ۱۰ مراجعه می کند و فرم های مربوطه را پر کرده، مدارک خود را تحویل می دهد و سپس از چند روز از طرف نظام وظیفه فراخوانده می شود تا در کمیسیون معافیت شرکت کند؛ طی این مراحل زمان‌بر خواهد بود و در انتها با اثبات طلاق واقعی والدین و صوری نبودن طلاق کارت معافیت به آدرس پستی افراد ارسال خواهد شد.
مجازات طلاق صوری برای معافیت فرزند می تواند برای افراد گران تمام شود، و با باطل شدن کارت و الزام شخص به رفتن سربازی تلاش های والدین برای کسب معافیت فرزند بی سرانجام باقی بماند؛ مشاوره حقوقی فوری به افراد کمک می کند که از تبعات حقوقی طلاق صوری آگاه شده و به دنبال روش های قانونی معافیت باشند.
سوالات متداول
+ آیا ممکن است که سازمان نظام وظیفه به طلاق والدین شک کند؟
بله؛ سازمان با انجام تحقیقات محلی و استعلام از کلانتری محل و نیروی انتظامی می تواند به طلاق صوری شک کند.
+ آیا طلاق باید به ثبت رسیده باشد، یا صدور حکم طلاق کافی است؟
طلاق باید در دفتر رسمی طلاق به ثبت برسد تا واقعی خوانده شود.
+ آیا وکیل تلفنی در شهری به غیر از تهران خدمات حقوقی ارائه می کند؟
بله؛ برای دریافت مشاوره معافیت فرزند در هر نقطه از ایران می توان با وکیل تلفنی ارتباط برقرار کرد.
+ اگر یکی از برادران از شرایط معافیت پزشکی استفاده کرده باشد برادر دیگر می تواند از معافیت کفالت استفاده کند؟
شرایط افراد باید به طور اختصاصی بررسی شود و در صورت سرپرستی مادر چنین امری ممکن است.
+ سریع ترین راه ارتباط گرفتن با وکیل تلفنی کدام است؟
استفاده از خدمات مشاوره حقوقی آنلاین سریع ترین روش دریافت مشاوره از وکیل تلفنی است.