شرایط تحقق تکرار جرم در تعزیرات

تعدد جرم چیست

یکی از مهم ترین موضوعات مربوط به حقوق کیفری ، بحث تعدد جرم می باشد که طبق قانون ، سبب تشدید مجازات مرتکب نیز ، خواهد شد . لذا سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که تعدد جرم چیست و در چه شرایطی می توان موضوعی را مشمول عنوان تعدد جرم دانست ؟

در پاسخ به این سوال که تعدد جرم چیست ، باید گفت که تعدد یا تکثر جرم ، یکی از اصطلاحات حقوق کیفری بوده و ناظر بر شرایطی است که مرتکب ، جرایم متعددی را انجام داده است ؛ لکن بنا به دلایل مختلف ، ارتکاب این جرایم ، مورد کشف و تعقیب مقامات قضایی قرار نگرفته و حکمی نیز در خصوص مرتکب ، صادر نشده است .

در ارتباط با اینکه مفهوم تعدد جرم چیست ، باید گفت که تعدد جرم ، به دو دسته تعدد مادی و تعدد معنوی ، قابل تقسیم است ؛ به این صورت که اگر مرتکب ، دست به ارتکاب چندین عمل مجرمانه متفاوت زده و هر کدام از این اعمال ، عنوان مجرمانه متفاوتی داشته اند ، تعدد مادی جرم به وقوع پیوسته است . ( مثلا ارتکاب جرم زنا ، شرب خمر ، سرقت و غیره ) .

اما در برخی از شرایط ، ممکن است که مرتکب ، عمل مجرمانه ای را انجام داده باشد ؛ که آن رفتار ، مشمول دو یا چند عنوان مجرمانه است . ( مثلا ارتکاب قتل غیر عمد ناشی از تصادف رانندگی ، بدون داشتن گواهینامه ) که در این صورت ، می توان تعدد جرم را از نوع تعدد معنوی ، محسوب کرد .
حتما بخوانید: جرم و عناصر تشکیل دهنده آن

تکرار جرم چیست

جلوگیری از ارتکاب جرم ، از جمله مهم ترین اهداف قانونگذاران کیفری محسوب می شود . در همین راستا ، مفاهیمی همچون تعدد و تکرار جرم ، مورد پیش بینی قرار گرفته است تا در صورت وقوع هر یک از آنها ، تشدید مجازات و یا جمع مجازات ، بر مرتکبین ، اعمال گردد . در قسمت قبل ، به توضیح تعدد جرم در قانون مجازات اسلامی ، پرداخته شد .

با این حال ، یکی دیگر از مفاهیم مهم در این حوزه ، بحث های مربوط به تکرار جرم می باشد . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم به بررسی این مفهوم بپردازیم که تکرار جرم در قانون جدید چیست و چه شرایطی دارد تا در قسمت بعد ، بتوانیم تفاوت تعدد و تکرار جرم را نیز ، ذکر نماییم .

در ارتباط با اینکه تکرار جرم چیست ، باید گفت که اگر شخصی ، جرم حدی یا تعزیری را انجام داده باشد و پس از ارتکاب جرم ، به لحاظ کیفری ، مورد پیگیری قرار گرفته و دادگاه کیفری ، با توجه به جرم ارتکابی ، حکم به مجازات وی را صادر نماید ، لکن پس از محکومیت کیفری ، مجددا مرتکب ، جرم دیگری انجام بدهد ، می توان از تکرار جرم سخن گفت .

بنابراین ، در پاسخ به این سوال که تکرار جرم چیست ، باید گفت که بر اساس قانون جدید ، تکرار جرم ، ناظر بر ارتکاب مجدد جرم ، پس از محکومیت کیفری می باشد . لذا همانطور که مشاهده می شود ، تعدد و تکرار جرم ، با هم متفاوت هستند که در قسمت بعد ، به تفاوت آنها نیز ، خواهیم پرداخت .
بیشتر بخوانید: ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی

تفاوت تعدد و تکرار جرم

تعدد و تکرار جرم ، دو موضوع محوری در حقوق جزا محسوب می شوند که در میزان مجازات مرتکبین ، سهم بسزایی خواهند داشت . به همین دلیل ، قاضی دادگاه کیفری ، حین رسیدگی به جرم ، با توجه به تکثر جرم توسط مرتکب ، حکم صادر می کند . در قسمت های قبل ، به بررسی اینکه تعدد و تکرار جرم چیست ، پرداخته شد .

همانطور که بیان گردید ، تعدد و تکرار جرم ، با هم متفاوت هستند و از آن جهت که این تفاوت ، در میزان مجازات مرتکب ، واجد اهمیت است ، پرداختن به تفاوت تعدد و تکرار جرم ، ضروری به نظر می رسد . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم تفاوت تعدد و تکرار جرم را نیز ، شرح دهیم .

در خصوص تفاوت تعدد و تکرار جرم ، باید گفت که تعدد جرم ، مربوط به زمانی است که شخص ، جرایم متعددی انجام داده ؛ لکن بنا به دلایلی همچون عدم کشف جرم ، فرار کردن و غیر اینها ، جرایم وی ، مورد رسیدگی کیفری قرار نگرفته و منجر به صدور رای نمی شود ؛ چه این جرایم ، عنوان مجرمانه یکسانی داشته باشند و چه عنوان مجرمانه مختلفی .

لکن تکرار جرم ، مربوط به جایی است که مجرم ، یکبار جرمی انجام داده و از قضا ، این جرم ، در مراجع قضایی همچون دادسرا و دادگاه کیفری ، مورد رسیدگی قرار گرفته و منجر به صدور حکم مجازات نیز شده است ؛ لکن پس از گذراندن دوران محکومیت ، مجددا مرتکب ، جرم دیگری را انجام می دهد که این موضوع ، می تواند سبب تشدید مجازات وی شود .

بنابراین ، مهم ترین تفاوت تعدد و تکرار جرم ، در حوزه محکومیت کیفری ، خلاصه می شود ؛ لذا اگر فرد ، به لحاظ کیفری ، محکومیت یافته باشد ، می توان از تکرار جرم سخن گفت و در غیر این صورت ، تعدد جرم ، حاکم بر موضوع است که این امر ، سبب تفاوت مجازات تعدد و تکرار جرم خواهد شد .
بیشتر بدانیم: مجازات جرم توهین به مقدسات

مجازات تعدد و تکرار جرم

آشنایی با قواعد مربوط به تعدد و تکرار جرم در قانون جدید ، از آن رو اهمیت دارد که وجود هر یک از شرایط تعدد یا تکرار جرم ، منجر به مجازات متفاوتی بر مرتکب خواهد شد . به عبارت دیگر ، هر کدام از تعدد و تکرار جرم ، سبب می شود که مجازات متفاوتی در انتظار فرد باشد . لذا در این قسمت ، قصد داریم مجازات تعدد و تکرار جرم را مورد بررسی قرار دهیم .

لکن در ارتباط با مجازات تعدد و تکرار جرم ، ابتدا می بایست به این نکته اشاره کرد که بر اساس قانون مجازات اسلامی ، مجازات حدی و تعزیری ، با هم متفاوت می باشند و حکم تعدد و تکرار جرم در خصوص آنها ، با هم تفاوت دارد . به طور کلی ، مجازات حدی ، به مجازاتی گفته می شود که نوع و مقدار آن در شرع مشخص شده و مجازات تعزیری ، مجازاتی است که نوع و مقدار آن ، توسط حکومت مشخص می گردد .

حال ، در ارتباط با مجازات تکرار جرم در جرایم حدی ، می بایست به ماده ۱۳۶ قانون مجازات اسلامی رجوع نمود که طبق آن ، در صورتی که شخصی ، سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب حد شده و هر بار هم ، حد آن جرم ، بر وی جاری شود ، مجازات وی برای دفعه چهارم ، مجازات اعدام می باشد . لذا مجازات تکرار جرم در جرایم حدی ، آن است که مرتکب ، برای دفعه چهارم ، اعدام می شود .

مجازات تکرار جرم در جرایم تعزیری نیز ، ضمن ماده ۱۳۷ قانون مجازات اسلامی ، مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس آن ، در صورتی که شخصی ، به علت ارتکاب جرم عمدی ، بر اساس حکم قطعی داگاه ، به مجازات تعزیری درجه یک تا پنج محکوم شده و از تاریخ قطعیت حکم تا زمان اعاده حیثیت و یا شمول مرور زمان ، دوباره مرتکب جرم عمدی تعزیری درجه یک تا شش شود ، حداقل مجازات وی ، میانگین بین حداقل و حداکثر مجازات آن جرم است و دادگاه ، می تواند مرتکب را به بیش از حداکثر مجازات ، تا یک چهارم آن ، محکوم کند .

طبق ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی ، مجازات تعدد جرم در جرایم تعزیری ، مورد اشاره قرار گرفته است که بر اساس آن ، در جرایمی که مجازات آنها ، مجازات تعزیری است ، در صورتی که یک رفتار واحد ، دارای عناوین مجرمانه متعدد باشد ( تعدد معنوی ) ، مرتکب ، به مجازات اشد محکوم خواهد شد .

بر اساس ماده ۱۳۲ قانون مجازات اسلامی نیز ، مجازات تعدد جرم در جرایم حدی ، مشخص شده است . بر اساس این ماده ، تعدد جرم در جرایم حدی ، موجب تعدد مجازات مرتکب می شود ؛ مگر در صورتی که جرم ارتکابی و مجازات آنها ، یکسان باشد . مثلا در صورتی که شخصی چند بار مرتکب جرم زنای محصنه شده باشد ، تنها به یک بار مجازات محکوم می شود ؛ لکن در صورتی که فرد ، یکبار مرتکب زنای محصنه و یک بار هم مرتکب زنای غیر محصنه شده باشد ، به هر دو مجازات محکوم می گردد .

بر اساس ماده ۱۳۳ قانون مجازات اسلامی ، تعدد جرایم مستوجب حد و قصاص ، پیش بینی شده است که بر اساس این ماده ، در تعدد جرم موجب حد و قصاص ، مجازات ها ، جمع می شود ؛ اما در صورتی که مجازات حدی ، موضوع قصاص را از بین ببرد یا موجب تاخیر در اجرای آن شود ، نخست ، مجازات قصاص اجرا شده و در صورت عدم مطالبه فوری اجرای قصاص یا گذشت از قصاص و یا تبدیل شدن آن به دیه ، مجازات حدی اجرا می گردد .

در ماده ۱۳۵ قانون مجازات اسلامی نیز ، بیان شده است که در صورت تعدد جرایم موجب حد و تعزیر و نیز جرایم مستوجب قصاص و تعزیر ، مجازات ها ، جمع شده و ابتدا ، حد یا قصاص اجرا می شود . مگر اینکه حد یا قصاص ، سالب حیات بوده و تعزیر ، حق الناس و یا تعزیر معین شرعی باشد و موجب تاخیر اجرای مجازات حدی نباشد ، که در این صورت ، ابتدا تعزیر ، اجرا می شود .

بیشتر بدانیم:اثبات جرم منافی عفت

شرایط تعدد و تکرار جرم

تعدد و تکرار جرم ، در بحث های مربوط به میزان مجازات ، بسیار اهمیت دارند . همین امر سبب شده است که در قانون جدید مجازات اسلامی ، در مواد مختلف ، به این موضوع پرداخته و شرایط مربوط به تعدد و تکرار جرم ، ذکر شود . لذا در این قسمت ، قصد داریم به توضیح شرایط تعدد و تکرار جرم بر اساس قانون جدید ، بپردازیم .

بر اساس مواد ۱۳۱ الی ۱۳۵ قانون مجازات اسلامی ، شرایط تعدد جرم ، به صورت کامل ، ذکر شده و به موجب اصلاحیه قانون جدید مجازات اسلامی در سال ۱۳۹۹ ، برخی از احکام مربوط به آن نیز ، تغییر یافته است . بر اساس ماده ۱۳۲ ، در جرایم حدی ، تعدد جرم ، منجر به اعمال مجازات متعدد می شود ؛ مگر در شرایط زیر :

اگر مرتکب ، به اعدام و حبس و یا اعدام و تبعید محکوم شود ، صرفا حکم اعدام اجرا می شود ؛

اگر دو یا چند جرم حدی در راستای هم باشند ؛ مثل جرم تفخیذ و لواط ، صرفا مجازات اشد ( مجازات لواط ) اجرا می شود ؛

اگر مرد و زنی چند بار مرتکب زنا شوند و مجازات آنها ، اعدام و جلد و یا رجم و جلد باشد ، تنها مجازات اعدام و یا رجم اجرا می شود ؛

اگر جرم قذف ، نسبت به دو یا چند نفر باشد ، دو یا چند مجازات ، اجرا خواهد شد .

بر اساس ماده ۱۳۴ قانون جدید ، در صورت تعدد جرایم تعزیری ، اجرای مجازات به شکل زیر می باشد :

در صورتی که جرایم ارتکابی ، مختلف نباشد ، فقط یک مجازات تعیین می شود و دادگاه ، می تواند مجازات را تشدید کند ؛

در جرایم ارتکابی مختلف ، که بیشتر از سه جرم نباشد ، حداقل مجازات هر یک از آنها ، بیشتر از میانگین حداقل و حداکثر مجازات قانونی است ؛

در جرایم ارتکابی مختلف ، که بیشتر از سه جرم باشد ، مجازات هر یک از آنها ، حداکثر مجازات قانونی آن جرم است و دادگاه می تواند مجازات هر یک را بیشتر از حداکثر مجازات مقرر قانونی ، تا یک چهارم آن ، تعیین کند ؛

در تعدد جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ ، طبق مقررات این ماده عمل شده و جمع جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ با درجه شش و بالاتر ، سبب تشدید مجازات جرایم اخیر ، نمی شود .

در تعدد جرایم تعزیری ، صرفا مجازات اشد ذکر شده در دادنامه کیفری ، قابل اجراست و اگر بنا به دلایلی ، مجازات اشد ، تقلیل یافته یا تبدیل شود یا با گذشت شاکی مواجه شده و یا مشمول مرور زمان شود ، مجازات اشد بعدی اجرا می شود .

در صورتی که مجازات قانونی ، فاقد حداقل قانونی یا ثابت باشد ، اگر جرایم ارتکابی ، بیش از سه جرم نباشد ، دادگاه می تواند تا یک ششم و اگر بیش از سه جرم باشد ، تا یک چهارم به اصل آن اضافه کند .

در شرایطی که در جرایم تعزیری ، از رفتار مجرمانه واحد ، نتایج مجرمانه متعدد حاصل شود ، مرتکب ، به مجازات اشد جرم ، محکوم می شود .

در تعدد جرم ، در صورت وجود جهات تخفیف مجازات برای هر یک از جرایم ، دادگاه می تواند بر اساس ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی ، مجازات تعزیری را به مجازاتی که به حال متهم مناسب تر باشد ، تقلیل داده و یا تبدیل نماید .

شرایط تکرار جرم حدی و تعزیری نیز ، ضمن مواد ۱۳۶ الی ۱۳۹ قانون مجازات اسلامی ، ذکر شده است که بر اساس ماده ۱۳۸ قانون جدید ، مقررات مربوط به تکرار جرم ، در جرایم سیاسی و مطبوعاتی و نیز ، جرایم مربوط به اطفال ، اعمال نمی شود .

همچنین ، بر اساس ماده ۱۳۹ قانون جدید ، در صورتی که جرایم تعزیری ، تکرار شده باشند و یکی از جهات تخفیف مجازات وجود داشته باشد ، طبق مواد ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی ، قاضی دادگاه ، می تواند مجازات تعزیری را به مجازاتی که به حال متهم مناسب تر است ، تقلیل داده و یا آن را تبدیل نماید .

بیشتر بدانیم : علل تخفیف و تشدید کننده جرم

شرایط تحقق تکرار جرم در تعزیرات:

۱/کسی بعد از صدور حکم قطعی راجب یک جرم تعزیری مرتکب جرم تعزیری دیگری شود.
۲/از درجه باید قرار بدیم آن جرم پایه یا همان جرم تعزیری که حکم قطعی راجب ان صادر شده باید جرم تعزیری عمدی درجه ۱تا۵ باشد وگرنه حد،قصاص،جرایم غیرعمدی،تعزیری عمدی درجه۶تا۸باشد به هیچ عنوان تکرار حساب نمی کنیم .
۳/بعد از اینکه جرم تعزیری عمدی درجه ۱تا۵رخ داد باید جرم دوم تعزیری عمدی درجه ۱تا۶باشد چون اگر حد،قصاص،جرایم غیرعمدی،جرایم تعزیری عمدی ۷و۸باشد مشمول تکرار نیست.
۴/ملاک مجازات اول و دوم چطور قرار بدیم: ملاک مجازات جرم اول =مجازات مندرج در حکم ملاک مجازات مندرج در جرم دوم مجازات قانونی
۵/در تکرار فقط جرایم عمدی هستند اما تعدد عمدی وغیرعمدی راه دارند.

✍سوال:مقررات تکرار جرم در چه جرایمی اعمال نمیشه؟

✅پاسخ:سیاسی،مطبوعاتی واطفال اعمال نمیشود دقیقا برعکس تعدد که شامل حال این ۳جرم می شود.توجه کنیم ببینیم تکرار تخفیف هم داره دقیقا شبیه تعدد تخفیف شامل قاعده تکرار هم است تابع قواعد عمومی با احراز کیفیات مخففه.

✍سوال:مجازات جرم تکرار چطور تشدید کنیم؟

✅پاسخ:از میانگین حداقل وحداکثر مجازات قانونی ودادگاه می تواند بیش از حداکثر تا یک چهارم آن محکوم کند.توبه متهم در تکرار در جرایم تعزیری پذیرفته نیست

عوامل موجب سقوط مجازات تبعی مثل:
۱/عفو عمومی
۲/گذشت درجرایم قابل گذشت
۳/نسخ مجازات موجب می شود که جرم دوم دیگر تکرار نباشد.