شرایط استرداد شیربها

شیربها چیست؟

در پاسخ به این پرسش که شیربها چیست؟ باید گفت، شیربها، در عرف، به پول یا مالی زاید بر مهریه گفته می شود که در هنگام عقد نکاح یا در مراسم خواستگاری، از طرف داماد یا خانواده او در قالب جعاله، هبه و… به خانواده دختر، با اهدافی نظیر راضی کردن دختر بر نکاح، هدیه به مادر عروس، کمک به خانواده دختر برای تهیه جهیزیه و مواردی از این دست، پرداخت می گردد.

شیربها، یک  اقدام عرفی و ایجاد شده بر پایه آداب و رسوم منطقه ای بوده و در همه مناطق ایران، درخواست آن از جانب خانواده دختر و پرداخت آن از جانب خانواده پسر، رایج نیست. مبلغ و میزان و مال موضوع شیربها، کاملا بسته به توافق دو خانواده داشته و هیچ الزام قانونی و شرعی ای، در خصوص پرداخت آن، وجود ندارد.

مجموعه دفتر وکالت حق گرا

پیشنهاد می گردد در صورتی که پرونده ای در دادگاه دارید و یا می خواهید پیگیری استرداد شیربها و یا جهیزیه را انجام دهید و در برگرداندن آن از نظر حقوقی با مشکل مواجه شده اید می توانید تمام مراحل را وکلای گروه حق گرا بسپارید تا در سریعترین زمان حکم را به شما تحویل دهند.

در تهران می توانید برای هر یک از امور حقوقی و یا ملکی ، ارث ، طلاق و… به یکی از نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا  مراجعه و پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی، حقوقی، جزایی و…در کنار شما باشیم.

نظر اسلام در مورد شیربها

از نظر فقهی و اسلامی، تنها در صورتی دریافت شیربها، حرام و تصرف در آن برای دریافت کننده، ضمان آور است که دختر، راضى به ازدواج با خواستگار خود باشد، اما خانواده او، مانع این نکاح شوند و برای رضایت، درخواست شیربها نمایند و داماد، علی رغم میل باطنی و با وجود نداشتن رضایت، برای رهانیدن دختر از این وضع، اقدام به پرداخت شیربها به خانواده او کند.

در خصوص الزام بر پرداخت شیربها در اسلام، هیچگونه روایات، حدیث، آیه و… موجود نیست و بنابر نظر امام خمینی و سایر فقها، شیربها که مالی زاید بر مهریه است و احکام مهریه بر آن بار نمی شود، می تواند در قالب جعاله برای عمل مباح راضی کردن دختر بر نکاح، هبه و مواردی از این دست، از جانب داماد و خانواده وی، به دختر یا خانواده او داده شود.

بیشتر بدانیم : استرداد جهیزیه قبل از طلاق

نکات مهم در مورد شیربها

در صورتی که داماد مبلغ شیربها را تحت عنوان هدیه و پیش‌کش به خانواده عروس بدهد و خانواده‌ عروس نیز با آن جهیزیه بخرند، جهیزیه به عروس تعلق دارد. ولی در صورتی که به عنوان هدیه و پیشکش نباشد و از ابتدا با قصد خرید جهیزیه پرداخت شود، جهیزیه خریداری شده با آن متعلق به داماد است.
در صورتی که خانمی قصد طلاق گرفتن داشته باشد و شوهرش شیربها را مصالحه نکرده باشد، مى‌تواند آن را پس بگیرد.
در صورتی که در ازدواج، خانواده‌ عروس علاوه بر مهریه، پول زیادى را با هر عنوانی مانند جعاله یا شیربها، از داماد دریافت کنند، از نظر شرعی حلال است و داماد نیز بعدا حق رجوع ندارد.
اگر داماد پولی را براى جلب کردن رضایت و توجه دختر یا خانواده دختر پرداخت کند، گرفتن آن جایز است ولی در صورتی که داماد که بخواهد، مى‌تواند آن را پس بگیرد. اگر علی‌رغم رضایت عروس و داماد و خانواده‌هایشان، پولی با زور و تحت عنوان رسم و رسوم از داماد گرفته شود، گرفتن آن جایز نبوده و باید آن را به داماد پس داد.
اگر شیربها در زمان عقد جزیی از مهریه در نظر گرفته شود، حکم مهریه را دارد.
به اجرا گذاشتن شیربها یا حق شیر از طرف عروس تنها وقتی عملی می‌باشد که خانواده‌ها توافق کرده باشند که در هر شرایطی باید از طرف داماد پرداخت شود. در این حالت حتی در صورت جدایی نیز داماد باید این مبلغ را به عروس بدهد.

بیشتر بدانیم :استرداد جهیزیه بدون سیاهه

حکم قانون در خصوص شیربها

پیرامون توضیح حکم قانون در خصوص شیربها باید گفت، در قوانین ایران، اعم از قانون مدنی، قانون حمایت از خانواده و… هیچ گونه نهادی تحت عنوان شیربها، تعریف و پیش بینی نشده و در واقع، همانطور که در تیتر اول مقاله ذکر شد، شیربها یک نهاد عرفی و برگرفته از آداب و رسوم برخی مناطق ایران می باشد.

با این حال، در قانون، منعی در خصوص پرداخت و یا دریافت شیربها، مطرح نگردیده و در صورت رضایت دو خانواده، پرداخت و دریافت مال و مبلغی تحت عنوان شیربها، از جانب خانواده پسر به خانواده دختر، صحیح است. باید در نظر داشت، حقوق مالی زن در زندگی مشترک و به موجب نکاح دائم، حسب مورد، مواردی چون؛

مهریه، نفقه و اجرت المثل می باشد و حق مالی دیگری تحت عنوان شیربها، در قانون، پیش بینی نشده است. شایان ذکر بوده، تهیه جهیزیه نیز از آن جهت که از مصادیق نفقه محسوب می شود، بر عهده زوج است لکن، در اغلب مناطق، بر اساس عرف و رسم و رسومات منطقه ای، خانواده دختر، اقدام به تهیه آن می کنند و در پاره ای از موارد، برخی اقلام را زوج و خانواده او و برخی را زوجه و خانواده وی، خریداری می نمایند.

دلایل پرداخت شیربها

علت پرداخت شیربها توسط خانواده داماد چیست؟

همان گونه که بیان شد ممکن است علت دریافت شیربها هدیه باشد اما دلایل دیگری هم وجود دارد که در ادامه بیان شده است:

جهیزیه

یکی از دلایل اصلی شیربها ممکن است کمک مالی برای تهیه جهیزیه باشد. به عبارتی دیگر بسیاری از خانواده‌ها در هنگام دریافت جهیزیه بیان می‌کنند که هدف اصلی آن‌ها این است که بتوانند جهیزیه را به صورت کامل تهیه کنند.

به عنوان مهریه

بسیاری از خانواده‌های بیان می‌کنند که شیربها را به عنوان مهریه دریافت می‌کنند. دریافت پول شیربها به عنوان مهریه خلاف قانون است و همانطور که می‌دانید مهریه به صورت کاملا قانونی تعریف شده است اما تعریف خاصی از شیربها در قانون وجود ندارد. بنابراین زن به این بهانه نمی‌تواند شیربها از شوهرش بگیرد.

وجود هدیه

همان طور که بیان شد در بیشتر موارد شیربها را به عنوان هدیه قرار می‎‌دهند. اگر این مبلغ به عنوان هدیه به زن پرداخت شود مانعی نیست و اگر ازدواج بهم بخورد مرد می‌تواند این مقدار پول را که به زن داده است از او پس بگیرد.

آیا پرداخت شیربها در قانون الزامی است؟

همانطور که بیان شد مبلغ شیربها در قانون نه تعیین شده است و نه درباره آن صحبت شده است. بسیاری از علمای اسلام معتقدند که شیربها حرام است اما باز هم بستگی به رسم و رسومات هر خانواده دارد. در رابطه با میزان شیربها هم باید بیان شود که مقدار آن توسط خانواده‌های دو طرف تعیین می‌شود و بستگی به توافق طرفین دارد.

نکته مهم این است که که هیچ الزامی در رابطه با پرداخت آن نیست و حتی زوج می‌تواند شیربها را پرداخت نکند. به عبارتی دیگر شیربها در قانون و پرداخت آن شناسایی نشده است و خانواده زوجه به این دلیل نمی‌توانند زوج را ملزم به پرداخت این مبلغ کنند.

 امکان پس گرفتن مبلغ شیربها

اگر به هر دلیل ازدواج زوجین بهم خورد در این صورت این سوال پیش می‌آید که آیا ممکن است که شیربها را پس گرفت؟ در واقع این سوال از پرتکرارترین سوالاتی است که از گروه وکلای حق گرا می‌شود. در اینصورت نیاز است بدانید که گاهی اوقات قبل از این که ازدواجی صورت گرفته باشد، شیربها پرداخت می‌شود. در این حالت اگر این ازدواج بهم بخورد زوج می‌تواند مبلغی را که به زوجه داده است پس بگیرد. اما اگر هنوز مبلغ پرداخت نشده باشد؛ مرد دیگر تعهدی ندارد که مبلغی به زن و یا خانواده او پرداخت کند. در صورتی که زن از پس دادن مبلغ شیربها خودداری کرد؛ مرد می‌تواند به دادگاه  مراجعه کند و از قاضی دادگاه درخواست کند که خانواده عروس را الزام به بازگرداندن مبلغ کند.

تفاوت بین شیربها و مهریه

گاهی اوقات شیربها و مهریه با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند به این خاطر که بسیاری از افراد فکر می‌کنند که مبلغی که به خانواده عروس پرداخت می‌شود در واقع مانند مهریه و یا بخشی از مهریه است. در این رابطه باید بیان کنیم که تفاوت‌هایی بین مهریه و شیربها وجود دارد که در ادامه بیان می‌شود:

مهریه به صورت کاملا صریح در قانون بیان شده است و حتی قانونگذار مبلغی برای آن تعیین کرده است که معادل صد سکه تمام بهار آزادی است ولی برای مهریه نه تنها تعریف مشخص و خاصی در قانون نیست بلکه حتی نامی از آن در قانون آورده نشده است.
زن به صورت قانونی پس از این که عقد نکاح جاری شد مالک مهریه می‌شود و لازم است که مرد مهریه را به صورت کامل به او پرداخت کند اما در رابطه با شیربها هیچ الزامی به پرداخت وجود ندارد و زن هم مالک شیربها نیست.
اگر مرد مهریه را ندهد زن می‌تواند از راهکار‌ها قانونی برای دریافت آن اقدام کند اما در رابطه با شیربها تا زمانی که مرد تعهد به پرداخت نداده باشد؛ امکان پرداخت نیست.
اگر زن و مرد در دوران عقد و قبل از عروسی از یکدیگر جدا شوند؛ به زن نصف مهریه باید پرداخت شود. در صورتی که اگر ازدواج و عروسی منحل شود مرد دیگر تعهدی به پرداخت مهریه ندارد.

شرایط استرداد شیربها

همانطور که در تیترهای قبلی مقاله ذکر شد، پرداخت شیربها، کاملا اختیاری و برپایه توافق طرفین بوده و اغلب، با مقاصدی چون، هدیه، کمک هزینه مالی برای تهیه جهیزیه یا برگزاری مراسم عقد توسط خانواده دختر، همچنین، جلب رضایت دختر برای ازدواج و… پرداخت می گردد.

پرسشی که مطرح می شود، مبنی بر این است که آیا می شود شیربها را به اجرا گذاشت و آیا امکان پس گرفتن شیر بها در طلاق توافقی یا بعد جدایی در دوران عقد وجود دارد؟ برای پاسخ به پرسش پیرامون امکان پس گرفتن شیربها در طلاق توافقی یا بعد جدایی در دوران عقد، باید شرایط استرداد شیربها را مورد بررسی قرار داد.

در توضیح شرایط پس گرفتن شیر بها، باید گفت، امکان یا عدم امکان پس گرفتن شیر بها، کاملا بسته مقاصد پرداخت کننده و دریافت کننده آن، خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر شیربها، به عنوان هدیه و هبه، به خانواده عروس، داده شده باشد، تنها در صورتی می توان اقدام به رجوع از هبه نمود و آن را مسترد کرد که عین موهوبه، موجود باشد و اگر شیربها، در ازای تحقق ازدواج پرداخت گردد، با برهم خوردن ازدواج، باید آن را به پرداخت کننده، پس داد.

اگر شیربها، صرفا به عنوان کمک مالی به خانواده دختر برای تهیه جهیزیه داده شده باشد، می توان با اثبات این امر و مقصود و نیت دو طرف، اقدام به پس گرفتن و مطالبه آن کرد. اگر شیربها، به عنوان جعاله عملی مباح، نظیر راضی کردن دختر بر نکاح یا شرط ضمن عقد باشد، پس از طلاق توافقی و سایر انواع طلاق، حق استرداد آن، وجود ندارد.

اگر شیربها، تحت عنوان هدیه نامزدی به خانواده دختر یا خود او داده شود، بر اساس ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی، “هریک از نامزدها می توانند در صورت به هم خوردن وصلت منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند و اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می شود، مگر اینکه آن هدایا، بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد .”

در کل، دادگاه، نیت دو طرف را بررسی و بر استرداد یا عدم استرداد شیربها، حکم خواهد داد. در خصوص پرسش، مبنی بر این که آیا زن می تواند شیربها را به اجرا بگذارد باید گفت، مرد الزامی بر پرداخت شیربها، در صورت برهم خوردن مراسم ازدواج ندارد و از آنجا که شیربها، نهادی قانونی نیست، امکان اجرا گذاشتن آن مانند مهریه، وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: استرداد هدایای نامزدی

نحوه پس گرفتن شیربها

در صورتی که شرایط پس گرفتن شیر بها وجود داشته باشد و طرفین بر برگرداندن آن، به توافق نرسند، پرداخت کننده می تواند برای استرداد شیربها، اقدام کند. نحوه پس گرفتن شیربها، بدین صورت خواهد بود که پرداخت کننده شیربها باید، از طریق مراجعه به دفاتر خدمات قضایی یا سایت adliran.ir، اقدام به تشکیل حساب کاربری ثنا نماید.

دادخواست مطالبه و استرداد وجه یا مال موضوع شیربها را شخصا یا با کمک وکیل، تنظیم کرده و فایل ورد آن را بر روی یک حافظه، ذخیره کند. در نهایت، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی رفته، مدارک لازم، فایل دادخواست، هزینه دادرسی و هزینه خدمات دفاتر را بپردازد تا مسئول دفتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به ثبت و ارسال دادخواست او به دادگاه صالح نماید.

در نهایت، وقت رسیدگی، از طریق پیامک ابلاغ ثنا، به طرفین اعلام خواهد شد و دادگاه پس از بررسی ادله و دادخواست، اقدام به صدور حکم بر استرداد و یا عدم استرداد شیربها، از جانب دریافت کننده به پرداخت کننده خواهد نمود.