سلب حضانت از فرزند مشترک

موارد سلب حضانت

اولین مورد

اولین مطلبی که در خصوص از بین رفتن حق حضانت یا سلب حضانت فرزند باید به آن اشاره کرده ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی است که بیان می دارد: “اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود.” البته لازم به ذکر است جنون پدر نیز همانند جنون مادر حق حضانت را از بین می­برد.

مورد دوم

در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی ذکر شده است. این ماده مقرر می دارد: “هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند. موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:

اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.
ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی.
سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی گری و قاچاق
تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.”

لازم به ذکر است قانون گذار در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی به بیان مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی پرداخته است و هر مورد دیگری که به تشخیص دادگاه خلاف مصلحت طفل باشد را نیز شامل می شود.

مورد سوم

در ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده ذکر شده است. طبق این ماده “هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل بر خلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می­تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.”
دادگاه صالح به رسیدگی به دعوی سلب حضانت:

رسیدگی به دعاوی حضانت و سلب حضانت در صلاحیت دادگاه خانواده است.

بیشتر بدانیم : قانون جدید حضانت فرزند

مجموعه دفتر وکالت حق گرا

پیش از اینکه در خصوص شرایط شهادت در دادگاه مطالب را بخوانید پیشنهاد می گردد در صورتی که پرونده ای در دادگاه دارید که نیاز به ادای سوگند دارد حتماٌ به یکی از  نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا مراجعه یا تماس بگیرید  پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی ، حقوقی ، جزایی و…در کنار شما باشیم

چه کسانی می توانند درخواست سلب حضانت بدهند؟

در پاسخ به این سؤال که چه کسانی می‌توانند بر علیه پدر و مادری که صلاحیت نگهداری و مراقبت از فرزندان خود را ندارند، اقدام کند؟ باید بگوییم که درخواست سلب حضانت والدین، نیاز به یک اتهام کیفری دارد و در دادگاه حقوقی قابل حل و فصل نخواهد بود.

بنابراین اولین قدم برای درخواست سلب حضانت فرزندان از پدر یا مادر، اقدام کیفری است. همچنین اگر شخصی شاهد سوء رفتار و سوء مراقبت از کودک (مراقبت جسمی، روحی یا عاطفی) باشد باید با مراجعه به یک مرجع قضایی، قانون گذار را از وقوع چنین مسئله ای مهمی آگاه کند.

دادگاه خانواده بعد از بررسی شرایط پدر و مادر، برای دفاع از حق و حقوق فرزندان، حضانت فرزندان را به یکی از نزدیک ترین و مطمئن ترین اعضای خانواده آن‌ها می‌سپارد یا فرزندان را به یکی از مراکز نگهداری از کودکان بدسرپرست یا بی سرپرست معرفی می‌کند.

نمونه دادخواست سلب حضانت از مادر:

خواسته: صدور حکم مبنی بر سلب حضانت و سرپرستی

دلایل و منضمات: طلاق نامه، دادنامه شماره ……………. صادره از دادگاه …………. مبنی بر حضانت مادر، تقاضای ارجاع امر به پزشکی قانونی

ریاست محترم مجتمع قضایی خانواده

با سلام

احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب در تاریخ ………….. با خوانده محترم ازدواج نموده ام و حاصل این ازدواج یک دختر به نام …………….. متولد ……………….. می باشد و به دلیل اختلافات فی مابین در تاریخ ……………. از یکدیگر جدا شده ایم. در حال حاضر به موجب دادنامه شماره ……………………………. صادر از دادگاه ……………. حضانت فرزند مشترک به زوجه واگذار شده است و مدتی است که ایشان به مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده است و سلامت جسمی و تربیت اخلاقی فرزند در معرض خطر می باشد که جهت اثبات ادعا تقاضای ارجاع امر به پزشکی قانونی و انجام آزمایشات تشخیصی مورد تقاضا می باشد.

لذا با عنایت به مطالب معروض و به استناد ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی و ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده تقاضای صدور حکم مبنی بر سلب حضانت از مادر و واگذاری حضانت به اینجانب مورد استدعاست.

شرایط سلب حضانت فرزند از پدر

زمانی پیش می‌آید که در مدتی که حضانت فرزند با پدر است آسیبی به ایشان وارد می‌کند که مادر یا خانواده ایشان قصد دارد حضانت را از پدر بگیرد. در قانون آمده که در یک سری موارد خاص می‌توان والدین (چه پدر و چه مادر) را از حضانت سلب کرد.

بر اساس ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی؛ هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.

موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:

اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار
اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء
ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی
سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق
تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف

در بند اول وقتی صحبت از اعتیاد شده باید بدانید منظور اعتیاد آسیب زننده به فرزند می‌باشد. یا هر کدام از موارد در صورتی که به فرزند آسیب وارد کنند می‌توانند دلیلی برای سلب حضانت از پدر باشد. در صورتی که مادر قصد دارد پدر را از حضانت سلب کند باید دلیل خود را به صورت کامل برای دادگاه اثبات کند؛ صرفا با گفتن اینکه پدر اعتیاد دارد یا مورد اخلاقی دارد نمی‌تواند دلیلی برای سلب حضانت باشد.

بیشتر بدانیم: مزایای گرفتن حضانت فرزند

مصادیق سلب حضانت از والدین

در قسمت قبل به توضیح مفهوم کلی سلب حضانت از والدین پرداخته شد ، با این حال پاسخ به این سوال ضروری است که در چه مواردی و به چه دلایل و جهاتی ، می توان حضانت فرزند را از پدر یا مادر سلب کرد ؟ در پاسخ به این سوال ، قانون مدنی ، برخی از مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را نام برده است. بنابراین ، در صورت وجود یک یا چند مورد از مصادیق ذکر شده در قانون ، قاضی می تواند حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید. مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین مطابق ماده ۱۱۷۳ شامل موارد زیر است :

• ۱ – اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار ؛
  ۲ – اشتهار به فساد اخلاق و فحشا ؛
• ۳ – ابتلاء به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی ؛
• ۴ – سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق ؛
• ۵ – تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف .

نکته قابل ذکر در خصوص این ماده این است که مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مذکور در این ماده حصری نیستند ؛ بلکه قانونگذار از باب نمونه مواردی را بیان کرده است. لذا ممکن است که قاضی موارد دیگری را نیز مشمول این حکم قرار داده و به موجب آن ، حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید که ملاک آن ، به خطر افتادن مصلحت های کودک است .

در واقع ، اینکه چه مواردی از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی محسوب می شوند با قاضی است. به علاوه اینکه ، این قاضی است که تعیین می کند رفتار یا وضعیتی را می توان از جمله دلایل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی محسوب نمود یا خیر .

نمونه دادخواست سلب حضانت فرزند از پدر

در صورتی که مادر قصد دارد پدر را از حضانت سلب کند باید این دادخواست را به همراه دلایل محکمه پسند به دادگاه تقدیم کند.

ریاست محترم دادگاه خانواده……

با سلام؛ احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ …………. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با آقای ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود.

با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق/ یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه، حضانت فرزند مشترک ما با آقای ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد/ کتک زدن خارج از حد متعارف/ فساد اخلاقی/ بیماری روانی/ سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد.

لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است، پس از احراز موارد مزبور، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از آقای …………. و صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند/ فرزندان، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید.

قوانین مربوط به سلب حضانت فرزند از پدر

این قوانینی که در ادامه عنوان کردیم هم برای سلب حضانت فرزند از پدر و هم سلب حضانت فرزند از مادر مورد استفاده کرد.
ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی

اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا با دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود.
ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی

در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آنکه زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده‌ باشد.
ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی

هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگاهداری او امتناع کند در صورت امتناع یکی از ابوین‌ حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقرباء و یا به تقاضای مدعی‌العموم نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او‌ست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.

راه هایی برای گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

راه های گرفتن حضانت در کشور ایران توسط مادر تنها شامل این دو راه می باشد.

مادر بتواند انحرافات اخلاقی و رفتاری پدر را طبق مدارک موجود در دادگاه به اثبات برساند.
مادر برخی از امتیازات و حقوق خود را مانند مهریه، نفقه ایام گذشته و اجرت المثل را در قبال حضانت فرزند به پدر ببخشد. و به این ترتیب مادر با گذشتن از حق و حقوق مالی خود می تواند، حضانت فرزند خود را بر عهده گیرد.

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

در صورتی که مادر یکی از شرایط زیر را داشته باشد پدر می‌تواند برای سلب حضانت فرزند از مادر اقدام کند.

در صورتی که مادر فساد اخلاقی داشته باشد و این موضوع در دادگاه ثابت شود حضانت فرزند از او سلب خواهد شد.
اگر مادر به مواد مخدر یا الکل اعتیاد داشته باشد واجد شرایط دریافت حضانت فرزند دختر بعد از طلاق نخواهد بود.
اگر مادر از کودک سوء استفاده کند و از او برای مشاغل ضد اخلاقی استفاده کند حضانت فرزند دختر از مادر سلب خواهد شد.
در صورت ابتلای مادر به بیماری‌های روانی، طبق تشخیص پزشکی قانونی حضانت فرزند از او سلب خواهد شد.
در شرایطی که مادر اقدام به ضرب و جرح خارج از متعارف کودک کند و این عمل دائم تکرار شود حضانت فرزند از او سلب خواهد شد.

نفقه فرزندی که مادر حضانت او را برعهده دارد

طبق ماده قانون ۱۱۹۸ قانون مدنی، پدر مسئول پرداخت نفقه اولاد می باشد و باید به تعهد خود که پرداخت نفقه است عمل کند. نفقه فرزند شامل، خوراک، پوشاک و مسکن می باشد.

ولی اگر پدر توانایی مالی برای پرداخت نفقه را ندارد، پرداخت نفقه بر عهده جد پدری فرزند یعنی پدربزرگ او می باشد.

هنگامی که پدر از پرداخت نفقه فرزند خود امتناع می کند، مادر به دلیل عدم پرداخت نفقه می تواند از پدر شکایت کند و طبق قانون مجازات اسلامی در صورتی که پدر توانایی پرداخت را داشته و از نفقه خودداری می کرده است به حبس ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه محکوم خواهد شد.

شرایط حضانت فرزند در طلاق توافقی

در طلاق توافقی مادر و پدر بر سر اینکه چه کسی حضانت را بر عهده گیرد و دیدار فرزند به چه صورت باشد توافق می کنند و معمولا در طلاق توافقی مادر از حق و حقوق خود در ازای حضانت فرزند خویش می گذرد.

مدارکی که برای دریافت حضانت توسط مادر لازم است

سند طلاق
مدارک شناسایی از قبیل کارت ملی و شناسنامه مادر
و اگر طلاق به صورت توافقی است، ارائه نسخه توافقات زوجین به دادگاه الزامی می باشد

دادگاه صالح جهت گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

مرجع صالح، برای تعیین شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر؛ دادگاه خانواده می باشد. مادر با مراجعه به دفاتر قضایی درخواست خود را مبنی بر دریافت حق حضانت تنظیم می کند سپس پس از پرداخت هزینه های جانبی این درخواست به دادگاه خانواده ارجاع می شود، پس از بررسی های لازم قاضی با توجه به مدارک و نوع درخواست، رای نهایی را صادر می کند.

جمع بندی

در صورتی که پدر صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشد، مادر می‌تواند برای سلب حضانت پدر اقدام کند.

همچنین اگر پدر در زمان ملاقات با فرزند نیز آسیبی به فرزند بزند و یا تاثیری در روحیه وی داشته باشد، می‌توان برای کاهش مدت زمان ملاقات با فرزند اقدام کرد.