نکات مهم در سرپرستی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست

سرپرستی کودکان یتیم

براساس آیه شریفه قرآن و اصول مسلم اخلاقی، دستگیری و سرپرستی کودکان یتیم و بی سرپرست، یکی از وظایف آحاد جامعه می‌باشد. اما به واسطه حمایت کامل از حقوق کودکان بی سرپرست وجلوگیری از امکان سو استفاده از شرایط این کودکان، قوانین و مقررات خاصی جهت قبول سرپرستی کودکان، درهمه کشورها وضع شده است که به صورت مستقیم با نظم عمومی کشورها مرتبط است.
در این بین جامعه ایرانی به دلیل دارا بودن احساسات مذهبی و همچنین تعالیم عالیه قرآن و دین مبین اسلام، به بخش کودکان بی سرپرست وکودکان یتیم دارد. هر چند وضعیت کودکان بی سرپرست، در سازمانهایی نظیر سازمان بهزیستی کل کشور و یا کمیته امداد حضرت امام خمینی در حد مقبولی قرار ندارد، اما از بین همین کودکان، در بعضی موارد افراد نابغه ای با استعداد خاص، بروز نموده و باعث سربلندی کشور می شوند.
برخورداری از محبت خانواده و والدین، باعث بروز گرایشی در افراد خیر و یا افرادی که به هر دلیلی از نعمت فرزند دار شدن برای همیشه محروم مانده اند، ایجاد کرده تا با پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست، علاوه بر خروج از شرایط تنهایی و بی فرزندی، با تربیت کودکان بی سرپرست در محیط گرم خانواده گامی مثبت جهت پرورش این عزیزان بردارند.

نکات مهم

• آیا از شرایط فرزند خواندگی اطلاعی دارید؟
• خانواده های فاقد فرزند، امکان سرپرستی کودکان یتیم را دارند؟
• سرپرستی کودکان تحت چه شرایطی به افراد مجرد سپرده می‌شود؟
• حامی کودکان بی سرپرست چه شرایط باید داشته باشند؟
• آیا فرزند خوانده از پدر ومادر خوانده ارث می برد؟ وضعیت شرعی فرزند خوانده چیست؟
• سرپرستی کودکان، تا چند سالگی امکان پذیر است؟
وکیل متخصص فرزند خواندگی جهت مشاوره حقوقی پذیرش سرپرستی کودکان، کیست؟

پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست

براساس قانون اساسی وقانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲ مجلس شورای اسلامی، سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست با مقام معظم رهبری می‌باشد. معظم له این اذن را برای قانونگذاری به مجلس دادند تا با تصویب قانون حمایت از مودکان بی سرپرست و بدسرپرست، نسبت به تعیین شرایط و ضوابط فرزند پذیری و فرزند خواندگی اقدام نمایند.
شرط ثبت درخواست سرپرستی کودکان بی سرپرست، تابعیت ایران است و افراد مقیم ایران به صورت مستقیم، درخواست خود را به بهزیستی ارائه خواهند نمود. ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز درخواست فرزند پذیری را به سفارت ایران در کشور محل زندگی خود تقدیم می نمایند. وزارت امور خارجه، مکلف به همکاری در این زمینه با سازمان بهزیستی می‌باشد.

سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست برای چه کسانی امکان پذیر است؟

۱. از تاریخ ازدواج زن و شوهر بیش از پنج سال تمام گذشته باشد و دارای فرزندی نشده باشند به شرط داشتن سن بالای سی سال برای یکی از زوجین. با تشخیص پزشکی قانونی مبنی بر عدم باروری زوجین، از شرط پنج ساله ازدواج معاف می باشند. درخواست از سوی زن وشوهر متفقا باید ارائه شود.
۲. زوجین دارای فرزند، به شرط داشتن سن بالای سی سال برای یکی از آنها، می‌توانند درخواست فرزند خوانده نمایند. درخواست کنندگان زیر۵۰ سال سن در صورت شرایط مساوی با درخواست کنندگان بالای ۵۰ سال، در اولویت هستند.
۳. دختران مجرد و زنان بیوه یا مطلقه، بالای سی سال، می‌توانند صرفا درخواست پذیرش فرزند دختر ارائه نمایند. اولویت پذیرش برای زوجین فاقد فرزند، دختران و زنان مجرد و سپس زوجین دارای فرزند می‌باشد. اگر درخواست کننده از بستگان کودک باشد، می‌تواند از بعضی از شرایط معاف باشد.

—————————————————————–
بیشتر بدانید : شروط ضمن عقد در ازدواج
——————————————————————

شرایط اختصاصی متقاضیان سرپرستی کودکان

۱. دارا بودن تمکن مالی کافی با تایید سازمان بهزیستی
۲. نداشتن سابقه محکومیت موثر کیفری
۳. انجام واجبات وترک محرمات، اعتقاد به یکی از ادیان مورد تایید در قانون اساسی
۴. داشتن توانایی جسمی و روحی کافی جهت تربیت کودک
۵. عدم اعتیاد به مواد مخدر روانگردان ویا هر نوع اعتیاد مضر
۶. نداشتن هیچ گونه بیماری لاعلاج ویا واگیر دار با تایید پزشکی قانونی
۷. عدم وجود سابقه حجر

شرایط فرزند خوانده ( کودک بی سرپرست یا بد سرپرست)

سرپرستی کودکان، برای کودکی که می خواهد به دامان خانواده ای پذیرفته شود، شرایطی از قبیل:
۱. امکان شناخت والدین و یا جد پدری کودک بی سرپرست وجود نداشته باشد.
۲. سرپرستی کودکان در صورتی قابل پذیرش است که پدر مادر جد پدری ووصی منصوب از طرف یکی از آنها در قید حیات نباشد.
۳. گذشت دوسال از تاریخ سرپرستی کودکان که توسط دادگاه به سازمان بهزیستی سپرده شده و در این مدت، والدین وی شناسایی نشده باشند.
۴. نداشتن صلاحیت سرپرستی کودکان از طرف هیچ یک از پدر مادر یا جد پدری وعدم امکان تکفل امور با ضم امین را دارد.

—————————————————————–
بیشتر بدانید : شیوه هایی برای اثبات جرم
——————————————————————

مدارک لازم جهت درخواست سرپرستی کودکان

کلیه کودکان ونوجوانان زیر ۱۶ سال تمام مشمول مقررات این قانون می باشند. متقاضی فرزند پذیری، مدارک زیر را به انضمام درخواست فرزند پذیری به اداره بهزیستی محل سکونت خود تحویل می دهد و سازمان بهزیستی مکلف است ظرف دو ماه با بررسی همه جوانب، نسبت به صدور نظریه کارشناسی و ارسال پرونده به دادگاه خانواده اقدام نماید.
۱. تقاضانامه و درخواست فرزند پذیری
۲. مدارک مثبت تمکن مالی
۳. گواهی عدم سو پیشینه وگواهی عدم اعتیاد
۴. گواهی صحت وسلامت

مراحل صدور حکم سرپرستی کودکان در دادگاه خانواده

پس از وصول درخواست متقاضی به همراه نظریه کارشناسی وتایید سازمان بهزیستی، دادگاه خانواده نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه، در وقت اداری و بدون نیاز به تشکیل جلسه رسیدگی، اقدام و قرار سرپرستی به متقاضی، سازمان بهزیستی ودادستان، ابلاغ می‌شود.
پس از اتمام سرپرستی موقت و در صورت اخذ تضامین لازم و انتقال بخشی از اموال متقاضی سرپرستی کودکان طبق نظر دادگاه و انجام بیمه عمر فرزند خوانده توسط سرپرست موقت، با تعهد مبنی بر تکفل همه هزینه‌های طفل، دادگاه اقدام به صدور حکم سرپرستی کودک خواهد نمود. پس از قطعیت حکم دادگاه، اداره ثبت احوال با حفظ سوابق سجلی قبلی طفل، نسبت به صدور شناسنامه جدید وابطال شناسنامه قبلی با حفظ سوابق اقدام خواهد نمود. نام کودک نیز درشناسنامه والدین جدید ثبت می‌شود.

موارد ابطال و فسخ حکم سرپرستی کودکان

۱. هرگاه سرپرست فاقد یکی از شرایط مذکور در فرزند خواندگی شود
۲. توافق کودک تحت سرپرست با والدین جدید بعد از رسیدن به سن رشد و قانونی
۳. تقاضای سرپرست در مواردی که سو رفتار کودک تحت سرپرست قابل تحمل نباشد
۴. مشخص شدن والدین حقیقی ویا امکان ضم امین برای کودکان بد سرپرست

خدمات حقوقی سرپرستی کودکان

انجام امور حقوقی خانواده ومخصوصا موضوعی مانند پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست یا بد سرپرست از مسائل کاملا حقوقی است که مشاوره دقیق وبررسی راه‌های احتمالی حل مشکلات حقوقی درآینده تنیز به آن اضافه می‌شود.
دادگاه ویژه خانواده براساس قانون حمایت خانواده، متکفل رسیدگی به همه دعاوی خانوادگی می‌باشد و تبحر درقوانین موضوعه مملکتی خصوصا قانون حمایت از کودکان بی سرپرست وبد سرپرست وپذیرش سرپرستی کودکان، می‌تواند چالش های حقوقی موجود در این زمینه را به خداقل برساند.

—————————————————————–
بیشتر بدانید : سفته ضمانت کار و سفته بدون تاریخ
——————————————————————

تغییرات انجام شده در قانون حمایت از کودکان بی سرپرست

قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست به تازگی اصلاح شده است اما از میان تمامی تغییرات این قانون مهمترین موضوعی که نقل محافل شده است اشاره به امکان ازدواج سرپرست با فرزندخوانده در متن قانون است در حالی که این قانون تغییرات دیگری نیز داشته است.[/h]

مطابق ماده ۱ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست مصو‌ب ۱۳۵۳ هر زن و شوهر مقیم ایران می‌توانند با توافق یکدیگر طفلی را با تصویب دادگاه به سرپرستی قبول کنند، در حالی‌که در ماده ۳ و ۴ لایحه این مقرره عوض شده است، ارزیابی شما در این خصوص چیست؟

قبل از پاسخ به این سؤال لازم است تاکید شود که اولاً قانونگذار فقط باید در موارد ضروری مبادرت به اصلاح و تغییر قوانین کند تا هم ثبات و استحکام قوانین حفظ شود و هم مجریان قانون و عموم مردم بتوانند آشنایی بیشتری با قوانین داشته باشند و در دسترسی به آن دچار مشکل نشوند. ثانیاً باید نواقص و ایرادات قانون شناسایی و فقط برای تکمیل یا اصلاح مواد و مطالب ایراددار اقدام کرد و نه اینکه کل قانون کنار گذاشته شود و تجربه چند ساله یا حتی چند دهه‌ای اجرا نادیده گرفته و قانون جدیدی از نو نوشته شود که قطعاً واجد ایرادات عملی جدیدی نیز خواهد بود. متاسفانه قانونگذار ما گاهی که قصد تغییری دارد کل قانون سابق را به کنار می‌گذارد و قانون جدیدی را با نام و شمارگان جدیدی تصویب می کند که این امر موجب سردرگمی قضات، مجریان قانون و عموم افراد ذی‌نفع می شود. این اتفاق نه تنها در خصوص قوانین مصوب قبل از انقلاب رخ می‌دهد بلکه در موارد زیادی قوانین مصوب پس از انقلاب نیز دچار این سرنوشت شده‌اند.

برای مثال در سال ۱۳۶۱ با تصویب قانون راجع به مجازات اسلامی، قانون مجازات عمومی سال ۱۳۵۲ کلاً نسخ شد. آنگاه در سال ۱۳۷۰ قانون مجازات اسلامی از نو نوشته شد و قانون ۱۳۶۱ کاملا منسوخ شد و نهایتاً در سال ۱۳۹۲ قانون مجازات اسلامی جدید تصویب و همه قوانین قبلی کنار گذاشته شدند. با این مقدمه باید گفت که از یک سو ماده ۱ قانون ۱۳۵۳ مطلق نیست و بلکه تابع شرایطی است که خصوصاً در ماده ۳ پیش بینی شده است که بیشتر شرایط مزبور با شرایط مندرج در لایحه مطابقت دارد. از سوی دیگر در لایحه به سرپرستی افراد مقیم خارج از کشور و نحوه ارائه درخواست آنان نیز اشاره شده است.

روشن نیست افراد مقیم خارج از کشور اطفال مقیم در ایران را سرپرستی خواهند کرد یا مقیم کشور محل اقامت خود را؟ اگر منظور اطفال مقیم همان کشور است که اولاً ارتباط چندانی به کشور ما پیدا نمی کند، ثانیاً دادگاه چگونه می تواند ملائت و سایر شرایط درخواست‌کنندگان را غیاباً احراز کند؟ ثالثاً، معلوم نیست قوانین دولت محل اقامت چنین اجازه‌ای دهد و رابعاً دادگاه و دادستان و بهزیستی چگونه می توانند بر نحوه سرپرستی نظارت داشته باشند؟ ولی اگر مقصود سرپرستی اطفال مقیم ایران باشد که باید طفل را به خارج فرستاد که این امر منطقی نیست و با فلسفه لایحه و ماده ۲۳ آنکه خروج کودک تحت سرپرستی را منوط به تایید دادستان و در دوره آزمایشی منوط به اخذ تضمین از سرپرست کرده، در تضاد آشکار است؛ بنابراین به نظر می رسد پیش‌بینی چنین موردی صحیح و عملی نباشد.

سوال شده است نوآوری دیگر لایحه پذیرش سرپرستی بانوان بی‌شوهر است؛اعطای سرپرستی به زنان و دختران بی‌شوهر، امری مثبت است یا خیر؟

پاسخ به این سؤال به عوامل متعددی بستگی دارد. به هر صورت داشتن مادرخوانده بهتر از نداشتن آن است؛ ولی داشتن همزمان پدرخوانده و مادرخوانده یک خانواده کامل را تشکیل می دهد و به مراتب بهتر از داشتن یکی از آن دو است. این قاعده کلی است ولی همواره استثنا نیز وجود دارد چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی. در جهت مثبت ممکن است بانوان توانمند و دلسوزی باشند که بتوانند برای طفل جای یک خانواده کامل را پر کنند. در جهت منفی ممکن است خانم تنها از طفل یا نوجوان دختر برای رسیدن به مطامع سوء خود استفاده کند که بروز این موارد در خانواده متشکل از زن و شوهر کمتر است. باید دید که نسبت تعداد اطفال بی‌سرپرست یا بدسرپرست که نیاز به سرپرست دارند در مقایسه با درخواست‌کنندگان سرپرستی که واجد شرایط هستند چگونه است؟ اگر تعداد اطفال بیشتر است باید سخت‌گیری کمتری شود و زنان بی‌شوهر واجد شرایط نیز به سرپرستی پذیرفته شوند و در این فرض ضرورت انتقال و تملیک قسمتی از اموال سرپرست به نام طفل که در ماده ۱۴ مقرر شده، شرط بازدارنده‌ای است که قابل توجیه نخواهد بود.

تغییرات مثبت قانون نسبت به قانون حمایت از کودکان مصوب ۱۳۵۳ چیست؟

در ماده ۱۵ قانون جدید حمایت از کودکان بی‌سرپرست پیش‌بینی شده است که سرپرست باید به نفع طفل تحت سرپرستی، خود را بیمه عمر کند که به نظر می رسد این امر تمهید مناسبی جهت آینده طفل در صورت بروز حادثه و فوت سرپرست است. در ماده ۱۹ قانون فوق‌الذکر نیز طفل از حق مستمری برخوردار می‌شود. از سوی دیگر در ماده ۲۱ این قانون نیز سرپرست از مرخصی و مزایایی که برای اولاد تعلق می‌گیرد بهره‌مند خواهد شد که این عاملی است برای افراد که به سوی پذیرش سرپرستی تشویق شوند.

به نظر شما اشکالات و ایرادات این قانون چیست؟ چه پیشنهادهایی می‌توان در این زمینه ارایه داد؟

علاوه بر مواردی که در سوال اول گفته شد برخی نوآوری‌ها می‌توانند آثار سوئی داشته باشند. در ماده ۹ کلیه افراد زیر ۱۶ سال مشمول این قانون تلقی شده و امکان تعیین سرپرست برای آنان مهیا شده است؛ در حالی که در قانون ۱۳۵۳ فقط برای افراد زیر ۱۲ سال امکان تعیین سرپرست وجود دارد. به ظاهر تحت پوشش قرار گرفتن نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله از نقاط قوت این قانون محسوب می‌شود؛ ولی با توجه به اینکه معمولاً شخصیت نوجوان تا ۱۲ سالگی شکل گرفته و انس گرفتن او با سرپرست جدید دشوار است و خصوصاً قانونگذار هیچ اشاره‌ای به رضایت و تمایل این نوجوانان نکرده است، در صورتی که بدون رضایت آنان برای این دسته از نوجوانان سرپرست تعیین شود، قطعاً مشکل‌آفرین خواهد بود. می‌دانیم که یک نوجوان ۱۵ یا ۱۶ ساله به خوبی خیلی از مسائل را می فهمد و تشخیص می‌دهد و در این سنین نوجوانان حتی با پدر و مادر واقعی خود نیز در موارد زیادی سر ناسازگاری دارند و به طریق اولی در شرایط مناسبی برای تعیین سرپرست نیستند.

نهایتاً امکان ازدواج سرپرست با فرزندخوانده چالش‌های زیادی می‌تواند ایجاد کند هرچند این امر در تبصره ماده ۲۷ اصلاحی به عنوان یک استثنا و با اجازه دادگاه پذیرفته شده است، ولی با وجود چنین امکان یا احتمالی از ابتدا نگرش فرزندخوانده و پدرخوانده و مادرخوانده به هم متفاوت خواهد بود

بیشر بدانیم : جهت مشورت و پیگیری امور مربوط به سرپرستی کودک می توانید به دفاتر موسسه حقوقی حق گرا مراجعه نمایید