رای اصراری به زبان ساده

^{_{رای اصراری چیست ؟}}

​در صورتی که پس از نقض حکم فرجام خواسته در دیوان عالی کشور، دادگاه با ذکر استدلال طبق رای اولیه اقدام به صدور رای اصراری نماید و این رای مورد درخواست رسیدگی فرجامی واقع شود، شعبه دیوان عالی کشور در صورت پذیرش استدلال، رای دادگاه را ابرام، در غیر این صورت پرونده در هیات عمومی شعب حقوقی مطرح و چنانچه نظر شعبه دیوان عالی کشور مورد ابرام قرار گرفت حکم صادره نقض و پرونده به شعبه دیگری ارجاع خواهد شد. دادگاه مرجوع الیه طبق استدلال هیات عمومی دیوان عالی کشور حکم مقتضی صادر می نماید. این حکم در غیر موارد مذکور در ماده ۳۲۶ قطعی می باشد.

فرجام خواهی چیست

رای صادر شده در دادگاه باید بر اساس قوانین و شرع صادر شود . مرجعی که وظیفه نظارت بر این موضوع را دارد دیوان عالی کشور است . یکی از وظایف دیوان عالی کشور این است که بر اجرای صحیح قوانین نظارت کند و مطابقت آنها موازین شرعی و مقررات قانونی را تشخیص دهد . از این رو در صورتی که محکوم دعوی موضوع را مطابق با این موارد تشخیص ندهد می تواند از مرجع فرجام خواهی ، تقاضای رسیدگی کند .

دفتر وکالت در تهران

رای اصراری در چه صورت صادر می شود

حال در صورتی که رایی مورد فرجام خواهی قرار بگیرد ، دیوان عالی کشور به این موضوع رسیدگی می کند و در صورتی که رای را درست تشخیص داد ، رای را تایید می کند اما در صورتی که دیوان عالی کشور رای صادر شده را مطابق موازین شرعی و مقررات قانونی تشخیص ندهد ، رای را ابرام می کند و برای بررسی مجدد به دادگاه هم عرض دیگری می فرستد ؛ حال اگر آن دادگاه نیز بعد از برررسی مجدد رای دادگاه اول را تایید کند ، یا در اصطلاح حقوقی به آن اصرار ورزد ، رای صادر شده اصراری خواهد بود . از این رو در تعریف رای اصراری بایدگفت: حکمی است که دادگاه برخلاف نظر دیوان عالی کشور صادر کند و با رای وحدت رویه متفاوت است.

مراجع قضایی و دادگستری، جهت رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری افراد جامعه، تشکیل شده اند و باید، با تمام قوا، در راستای اجرای قوانین و احقاق حق اصحاب دعوا بکوشند. با این وجود، یک نهاد نظارتی، جهت نظارت بر روند کار دستگاه های قضایی، مورد نیاز می باشد. دیوان عالی کشور، عالی ترین مرجع نظارت بر اجرای هرچه صحیح تر قانون، در محاکم دادگستری بوده و به موجب اصل ۱۶۱ قانون اساسی، تشکیل شده است. این دیوان، دارای ساختار مخصوص به خود بوده و متشکل از دادسرا، هیئت های عمومی و شعب حقوقی و کیفری می باشد.

همان گونه که گفتیم، دیوان عالی کشور، به موجب قانون اساسی و برای اجرای هرچه بهتر قوانین، تشکیل شده و دارای وظایف متعددی است. از جمله وظایف دیوان عالی کشور، صدور رای وحدت رویه است. رای وحدت رویه، نقش بسیار مهمی در اجرای هرچه بهتر عدالت و جلوگیری از سلیقه ای اجرا شدن قانون داشته که تشریفات و مراحل مخصوص به خود را برای صدور دارد و بدون رعایت آن تشریفات، امکان صدور رای وحدت رویه، وجود نخواهد داشت.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم بگوییم که رای وحدت رویه چیست و مرجع صدور آرای وحدت رویه، چه مرجعی است؟ سپس، نحوه صدور این رای را توضیح داده و بگوییم که با رای اصراری، چه تفاوت هایی دارد. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

رای وحدت رویه چیست

قبل از پاسخ به این پرسش که رای وحدت رویه چیست و نحوه صدور آن چگونه می باشد؟ بهتر است که دیوان عالی کشور را معرفی کرده و به برخی از وظایف آن، اشاره کنیم. دیوان عالی کشور، عالی ترین مرجع نظارت بر اجرای صحیح قانون در محاکم دادگستری است و وظایف آن، عبارتند از: ایجاد وحدت رویه قضایی، حل اختلاف در صلاحیت محاکم و سپس، تعیین مرجع صالح، نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم، اعلام موافقت با اعاده دادرسی از احکام کیفری و سایر موارد مندرج در قانون.

همانگونه که اشاره کردیم، یکی از وظایف دیوان عالی کشور که عالی ترین مرجع نظارت بر اجرای صحیح قوانین، در محاکم دادگستری بوده، ایجاد وحدت رویه قضایی می باشد. نحوه ایجاد وحدت رویه قضایی، توسط دیوان عالی کشور، از طریق صدور رای وحدت رویه است. ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری، به این پرسش که رای وحدت رویه چیست؟ پاسخ داده است.

این ماده، در تعریف رای وحدت رویه، مقرر می دارد: “هرگاه از شعب مختلف دیوان عالی کشور یا دادگاه ها، نسبت به موارد مشابه، اعم از حقوقی، کیفری و امور حسبی، با استنباط متفاوت از قوانین، آرای مختلفی صادر شود، رئیس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور، به هر طریق که آگاه شوند، مکلفند نظر هیات عمومی دیوان عالی کشور را به منظور ایجاد وحدت رویه درخواست کنند.”

با توجه به این ماده، رای وحدت رویه، رایی است که در صورت وجود آرای متناقض دادگاه ها در موارد مشابه، توسط هیئت عمومی دیوان عالی کشور که مرجع صدور آن است، صادر می شود. بر اساس این ماده، تفاوتی نمی کند که این آرای متناقض، در چه موضوعی بوده یا توسط کدام یک از دادگاه ها، اعم از دادگاه حقوقی، کیفری، شعب دیوان عالی و سایر مراجع، صادر شده باشند.

در واقع، رای وحدت رویه، از استنباط مختلف و متفاوت قوانین، جلوگیری می کند و به نوعی، سبب ایجاد نظم و عدم وجود پراکندگی و تشتت آرا، در محاکم می گردد. درخواست رسیدگی به آرای متناقض صادره از محاکم، می تواند به هر نحوی، به اطلاع رئیس دیوان عالی کشور یا دادستان برسد و آن ها، به محض اطلاع، موظف هستند با تشکیل هیئت عمومی دیوان، به این موضوع، رسیدگی کرده و توسط آن هیئت، رای وحدت رویه صادر کنند.

پس از توضیح در این خصوص که رای وحدت رویه چیست، در ادامه، به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که نحوه صدور و مرجع صدور آرای وحدت رویه چگونه و کجا می باشد.

رای وحدت رویه یعنی چه؟

از جمله مواردی که در هنگام صدور رای در دادگاه مورد توجه قرار می‌گیرد، رای وحـدت رویه است. رای وحـدت رویه حقیقتی همچون قانون دارد و مثل قوانین درج شده در کتابچه‌ها که از طریق مجلس شورای اسلامی تصویب می‌گردند قدرت اجرایی دارند.

از این‌رو قاضی دادگاه در مواردی که صورت و مفاد مواد قانونی، قادر در حل اختلاف میان طرفین نیست، به رای وحـدت رویه روی می‌آورند.
رای وحدت رویه توسط چه نهادی اتخاذ می‌گردد؟

صدور رای وحـدت رویه از طریق هیات دیوان عالی کشور انجام می‌شود. بالاترین مرجع قضایی کشور، دیوان عالی کشور می‌باشد که تکالیف گوناگونی را برعهده دارد.

از جمله تکالیف این مرجع عالی عبارت است از:

• هیئت عمومی شعب حقوقی به احکام اصراری دادگاه‌های تالی در موضوعات حقوقی رسیدگی می‌کند.
• هیئت عمومی شعب کیفری به احکام اصراری دادگاه‌های تالی کیفری در مورد موضوعات جزائی رسیدگی می‌کند.
• هیئت عمومی وحدت رویه دیوان عالی کشور هم برای ایجاد وحدت رویه نسبت به آرا و احکام معارض صادر شده از شعب دیوانعالی کشور و احکام متناقض دادگاه‌های تالی با حضور رئیس دیوان، روسا و مستشاران تمامی شعب حقوقی و کیفری دیوان عالی کشور تشکیل می‌گردد. رای صادر گردیده از طرف این هیئت جهت تمامی مراجع قضائی کشور لازم الاتباع می‌باشد و در حقوق اصطلاحا به وحدت رویه شناخته می‌شود.

بیشتر بدانیم : تغییر رای در دیوان عالی چگونه است     

مرجع صدور رای وحدت رویه

در قسمت قبل، در این خصوص توضیح دادیم که رای وحدت رویه چیست و گفتیم که صدور این رای، در مواردی است که توسط دادگاه ها، در موارد مشابه، آرای متناقض صادر گردد. همچنین، اشاره کردیم که یکی از وظایف دیوان عالی کشور که عالی ترین مرجع نظارتی بر اجرای صحیح قوانین است، ایجاد وحدت رویه با صدور رای وحدت رویه می باشد. پس از توضیح در خصوص اینکه رای وحدت رویه چیست، در این قسمت، قصد داریم، درباره مرجع صدور آرای وحدت رویه صحبت کنیم.

همانطور که در قسمت قبلی این مقاله، گفتیم، به موجب ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری، مرجع صدور آرای وحدت رویه، هیئت عمومی دیوان عالی کشور است. ریاست هیات عمومی دیوان عالی کشور، رئیس دیوان عالی یا معاون وی است و این هیئت، با حضور دادستان کل کشور یا نماینده او و حداقل سه چهارم روسا و مستشاران و اعضای معاون تمام شعب تشکیل می شود.

پس از تشکیل هیئت عمومی دیوان عالی کشور، موضوع مورد اختلاف که در خصوص آن، آرای متناقضی صادر شده، بررسی و نسبت به آن، اتخاذ تصمیم می شود. معیار در اتخاذ تصمیم، رای اکثریت هیئت عمومی دیوان عالی کشور بوده و این رای، در موارد مشابه، برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ها و سایر مراجع، اعم از قضایی و غیر قضایی، لازم الاتباع و در حکم قانون است. شایان ذکر می باشد، رای وحدت رویه صادره از هیئت عمومی دیوان، نسبت به آرای قطعی شده پیش از آن، بی اثر خواهد بود، ولی بر رای دعاوی در جریان، تاثیر گذار است.

نحوه و چگونگی صدور رای وحدت رویه

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که رای وحدت رویه چیست و گفتیم که مرجع صدور این رای، هیئت عمومی دیوان عالی کشور می باشد که متشکل از رئیس هیئت عمومی که رئیس دیوان عالی کشور بوده یا معاون وی، دادستان کل کشور یا نماینده او، روسا و مستشاران و اعضای معاون تمام شعب دیوان می باشد. پس از توضیح در خصوص مرجع صدور آرای وحدت رویه، در این قسمت، قصد داریم، چگونگی و نحوه صدور رای وحدت رویه را بررسی کنیم که مطابق مراحل زیر است:

اطلاع رسانی وجود آرای متناقض در موضوعات یکسان، به هیئت عمومی دیوان عالی کشور و تشکیل جلسه هیئت عمومی: این اطلاع رسانی، می تواند توسط رئیس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور باشد. شایان ذکر است، قضات دادگاه ها یا دادستان ها یا وکلای دادگستری نیز می توانند، نسبت به اطلاع رسانی در خصوص وجود آرای متناقض و رسیدگی به آن، به رئیس دیوان عالی کشور، اقدام کنند.

تشکیل جلسه هیئت عمومی دیوان عالی کشور، با حضور رئیس دیوان عالی کشور یا معاون او، دادستان کل کشور یا نماینده او، حداقل سه چهارم روسا و مستشاران و اعضای معاون تمام شعب.

اتخاذ تصمیم بر اساس رای اکثریت و سپس، صدور رای وحدت رویه.

اظهار نظر دادستان یا نماینده او، قبل از هرگونه اتخاذ تصمیم، به موجب ماده ۴۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری.

اعلام رای وحدت رویه صادره، توسط هیئت عمومی، به تمامی دادگاه ها و ملزم شدن تمام دادگاه ها و قضات، به تبعیت از آن.

شایان ذکر است که نقض رای وحدت رویه صادره، صرفا به موجب قانون یا رای وحدت رویه دیگری که با طی کردن مراحل و نحوه صدور رای وحدت رویه، صادر شود، امکان پذیر خواهد بود.

تفاوت رای وحدت رویه و رای اصراری چیست

در قسمت قبل، توضیح دادیم که نحوه صدور رای وحدت رویه، توسط مرجع صدور آن که هیئت عمومی دیوان عالی کشور است، چگونه می باشد. همچنین، گفتیم که هیئت عمومی، بخشی از ساختار دیوان عالی کشور بوده که نقش اصلی، در ایجاد وحدت رویه قضایی و جلوگیری از تشتت آرا در محاکم را دارد. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص تفاوت رای وحدت رویه و رای اصراری توضیح دهیم. به همین منظور، لازم است تا ابتدا بدانیم که رای اصراری چیست.

رای اصراری، یکی دیگر از آرای صادره، توسط هیئت عمومی دیوان عالی کشور است. موارد صدور آن، زمانی است که دیوان، در جهاتی مانند فرجام خواهی، رای مورد فرجام را نقض و آن را به شعبه هم عرض دادگاه صادر کننده رای، ارجاع دهد و آن دادگاه نیز بر رای دادگاه بدوی، اصرار ورزد. در چنین مواردی، هیئت عمومی دیوان، اقدام به صدور رای اصراری می نماید. اما تفاوت رای اصراری و رای وحدت رویه، عبارت است از:

رای وحدت رویه، در حکم قانون بوده و برای تمامی قضات و دادگاه ها لازم الاتباع است؛ اما رای اصراری، چنین نیست و بیشتر، جنبه ارشادی داشته و صرفا برای دادگاه اصرار کننده، لازم الاتباع می باشد.

رای اصراری به درخواست رئیس شعب دیوان از رئیس دیوان عالی کشور و پس از اصرار شعبه هم عرض، بر رای شعبه بدوی، صادر می شود؛ ولی رای وحدت رویه، به درخواست دادستان یا رئیس دیوان عالی کشور و در صورت وجود آرای متناقض در موارد مشابه، صادر می گردد.

چه کسانی می توانند درخواست رای وحـدت رویه کنند؟

رای وحـدت رویه بر اساس قانون به درخواست دادستان کل کشور یا رئیس دیوان عالی کشور به‌واسطه هیئت عمومی دیوان عالی کشور درخواست گردیده و بعد از بررسی در هیات عمومی وحدت رویه دیوانعالی کشور تحت این عنوان صادر می‌شود. لذا قاضی دادگاه بدوی و تجدیدنظر صلاحیت درخواست صدور رای وحـدت رویه را ندارد.

تفاسیر مختلف و متفاوتی که قاضی از مواد قانونی به عمل می آورد و موجب می‌گردد تا اختلافاتی در این حوزه صورت پذیرد، که باعث صدور رای وحـدت رویه است. ولی در هر حالت درخواست این رای می‌بایست از سوی رییس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور انجام شود.

برحسب ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری، «جلسه هیئت عمومی دیوان عالی کشور برای صدور رای وحدت رویه در خصوص هر موضوع اختلافی به ریاست رئیس دیوان عالی کشور یا معاون وی و با حضور دادستان کل کشور یا نماینده او و حداقل سه چهارم روسا و مستشاران و اعضای معاون تمام شعب دیوان عالی کشور تشکیل می‌گردد.»

پیش از گرفتن تصمیم نهایی در مورد مسئله می‌بایست دادستان کل کشور یا نماینده وی اظهار نظر کنند. براساس نظر اکثریت اعضای حاضر در جلسه هیئت عمومی دیوان عالی کشور رای وحدت رویه صادر می‌شود.

شایان ذکر است که مطابق با ماده ۴۷۳ قانون آیین دادرسی کیفری، «آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور فقط به موجب قانون یا رای وحدت رویه جدیدی که صادر شود قابل تغییر هستند.».

در اصل در صورت تصویب قانونِ مخالف با هر کدام از آرای وحدت رویه یا رای وحدت رویه جدید، رای وحدت رویه پیشین زایل و نسخ می‌گردد و دیگر قابل استناد نیست.

نکات طلایی رای وحـدت رویه

• پیش از گرفتن تصمیم نهایی در مورد صدور رای وحـدت رویه می‌بایست دادستان کل کشور یا نماینده وی درباره این موضوع اظهار نظر کنند.
• رای وحدت رویه طبق نظر اکثریت اعضای حاضر در جلسه هیئت عمومی دیوان عالی کشور صادر می‌گردد و لازم الاتباع می‌باشد.
• آرای وحـدت رویه دیوان عالی کشور تنها بر اساس قانون یا رای وحـدت رویه جدیدی که صادر گردد قابل تغییر هستند و تا آن موقع از قدرت اجرایی شبه قانون برخوردار می‌باشند.
• رای وحـدت رویه و رای اصراری با هم تفاوت دارند. رای وحـدت رویه می‌بایست به‌واسطه دادگاه مثل قانون مورد توجه قرار گیرد. ولی رای اصراری این‌طور نیست و قاضی دادگاه حسب دلایل قانونی می‌تواند، مغایر با آراء اصراری اقدام به صدور حکم کند.
• رای صادره جهت پس از آن قدرت اجرایی دارد و در برابرآراء قطعی بی تاثیر است.

سوالات متداول در خصوص وحدت رویه و رای اصراری

۱- رای وحدت رویه چیست؟
رای وحدت رویه از جمله آرایی است که توسط دیوان عالی کشور صادر می شود و در حکم قانون است که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.

۲- مرجع صدور رای وحدت رویه چیست؟
مرجع صدور رای وحدت رویه دیوان عالی کشور و هیئت عمومی این دیوان است که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.

۳- نحوه صدور رای وحدت رویه چگونه است؟
نحوه صدور رای وحدت رویه به این صورت است که در صورتی که در یک موضوع مشابه در دادگاه ها آرای متناقضی صادر شود هیئت عمومی دیوان عالی کشور اقدام به صدور رای وحدت رویه می نماید که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.

سوال شده است

با سلام. من میتونم در لایه خودم به آرای وحدت رویه استناد کنم؟

پاسخ مشاور: با سلام. بله

سلام. قاضی بدوی رای وحدت رویه صادر میکنه ؟

پاسخ مشاور: با سلام. خیر

رای وحدت رویه هایی که صادر شده در اینترنت موجوده؟

پاسخ مشاور: با سلام. بله

با سلام. من میتونم در لایه خودم به آرای وحدت رویه استناد کنم؟

پاسخ مشاور: با سلام. بله

سلام. قاضی بدوی رای وحدت رویه صادر میکنه ؟

پاسخ مشاور: با سلام. خیر

رای وحدت رویه هایی که صادر شده در اینترنت موجوده؟

پاسخ مشاور: با سلام. بله

رای اصراری انواع رای وحدت رویه هست؟

پاسخ مشاور: با سلام. خیر متفاوت هستند.

رای وحدت رویه با رای اصراری فرق داره؟

پاسخ مشاور: با سلام. بله. رای وحدت رویه، در حکم قانون بوده و برای تمامی قضات و دادگاه ها لازم الاتباع است؛ اما رای اصراری، چنین نیست و بیشتر، جنبه ارشادی داشته و صرفا برای دادگاه اصرار کننده، لازم الاتباع می باشد. رای اصراری به درخواست رئیس شعب دیوان از رئیس دیوان عالی کشور و پس از اصرار شعبه هم عرض، بر رای شعبه بدوی، صادر می شود؛ ولی رای وحدت رویه، به درخواست دادستان یا رئیس دیوان عالی کشور و در صورت وجود آرای متناقض در موارد مشابه، صادر می گردد.

مرجع صدور رای وحدت رویه کجاست؟

پاسخ مشاور: با سلام. دیوان عالی کشور

رای وحدت رویه در حکم قانونه

پاسخ مشاور: با سلام. بله

نقض رای وحدت رویه به چه شکله

پاسخ مشاور: با سلام. با رای وحدت رویه دیگه یا به موجب قانون

رای اصراری انواع رای وحدت رویه هست؟

پاسخ مشاور: با سلام. خیر متفاوت هستند.

رای وحدت رویه با رای اصراری فرق داره؟

پاسخ مشاور: با سلام. بله. رای وحدت رویه، در حکم قانون بوده و برای تمامی قضات و دادگاه ها لازم الاتباع است؛ اما رای اصراری، چنین نیست و بیشتر، جنبه ارشادی داشته و صرفا برای دادگاه اصرار کننده، لازم الاتباع می باشد. رای اصراری به درخواست رئیس شعب دیوان از رئیس دیوان عالی کشور و پس از اصرار شعبه هم عرض، بر رای شعبه بدوی، صادر می شود؛ ولی رای وحدت رویه، به درخواست دادستان یا رئیس دیوان عالی کشور و در صورت وجود آرای متناقض در موارد مشابه، صادر می گردد.

مرجع صدور رای وحدت رویه کجاست؟

پاسخ مشاور: با سلام. دیوان عالی کشور

برای وحدت رویه در حکم قانونه

پاسخ مشاور: با سلام. بله

نقض رای وحدت رویه به چه شکله

پاسخ مشاور: با سلام. با رای وحدت رویه دیگه یا به موجب قانون