دیه آسیب به میت در ۱۴۰۳

دیه آسیب بر میت ۱۴۰۳

قانون گذار، در جهت حرمت و جلوگیری از هر گونه بی احترامی به اشخاص ولو افراد فوت شده دیه ای را برای فرد خاطی مقرر نموده است که بر اساس آن دیه آسیب به میت یک دهم دیه فرد زنده می باشد . که در ادامه توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه گردیده است

مجموعه دفتر وکالت حق گرا

پیشنهاد می گردد در صورتی که پرونده ای در خصوص نبش قبر غیر قانونی، دزدین میت ، ربودن اموات در دادگاه دارید، می توانید با تماس با دفاتر گروه حق گرا کار را به وکلای پایه یک دادگستری حق گرا بسپارید کارشناسان این گروه پیگیری قضایی کارهای شما را در دادگاه و سایر مراکز عهده دار خواهند شد و از حقوق شما دفاع خواهند نمود.

در تهران نیز می توانید به یکی از نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا  ، پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی ، حقوقی ، جزایی و…در کنار شما باشیم

دیه

در قانون مجازات اسلامی، به دلیل حرمت جسم اشخاص و لزوم محترم داشتن آن، برای آسیب ها و آسیب هایی که بر جسم اشخاص وارد می شود، متناسب با آسیب وارده، به تعیین مجازت پرداخته است. این مجازات، در آسیب های عمدی، قصاص بوده که به معنای انجام عمل مشابه، بر جسم آسیبکار می باشد. به عنوان مثال، چناچه جانی یا همان آسیبکار، دست فرد آسیب دیده یا همان مجنی علیه را عمدا قطع کرده باشد، قصاص می شود؛ یعنی، دست وی قطع خواهد شد.

اما گاهی، آسیب یا آسیب وارده، غیر عمدی بوده یا اینکه اگرچه، آسیب، عمدی بوده اما به دلایلی، امکان اجرای قصاص وجود ندارد. در این موارد، مجازات در نظر گرفته شده در قانون، دیه بوده که به معنای مالی است که جانی به مجنی علیه پرداخت می کند.

در برخی موارد نیز در کنار قصاص یا دیه، قانون گذار، برای آسیب عمدی یا غیر عمدی وارده، مجازات حبس تعزیری نیز مقرر داشته که با توجه به میزان آسیب وارده، مدت آن در آسیب های مختلف، متفاوت می باشد.

اما تنها جسم افراد زنده جامعه، برای قانون گذار، دارای احترام و ارزش نیست، بلکه به تبعیت از فقه اسلامی که منبع اصلی قانون مجازات است، جسم و جسد افراد فوت شده نیز در این قانون، دارای حرمت بوده و لذا، برای آسیب و آسیب بر میت نیز در قانون، دیه و گاهی ارش، مقرر شده است.

مقدار دیه آسیب بر مرده، در قانون مجازات اسلامی، در مواد ۷۲۲ و ۷۲۳ مقرر شده است که به موجب ماده ۷۲۲: « دیه آسیب بر میت، یک دهم دیه کامل انسان زنده است. مانند جدا کردن سر از بدن میت که یک دهم دیه و جدا کردن یک دست، یک بیستم دیه و هر دو دست، یک دهم دیه و یک انگشت، یک صدم دیه کامل دارد. دیه جراحات وارده به سر و صورت و سایر اعضاء و جوارح میت، به همین نسبت محاسبه می شود. »

بنابراین، برای محاسبه مقدار دیه آسیب بر میت در سال ۱۴۰۳، ابتدا، باید دیه آن آسیب به یک فرد زنده را بر اساس نرخ دیه ۱۴۰۳و مبلغ دیه کامل انسان، محاسبه کرده و سپس، یک دهم آن مبلغ دیه را به دست آورد. این عدد نهایی، دیه آسیب بر مرده خواهد بود. برای روشن شدن این مطلب، به مثال های زیر توجه نمایید:

فرض کنید که جانی، یک دست میت را قطع می کند. در این صورت، برای محاسبه مقدار دیه قطع یک دست میت در سال ۱۴۰۳، ابتدا باید دیه یک دست فرد زنده را مشخص نمود. مطابق قانون مجازات اسلامی، دیه قطع هر دست، یک دوم دیه کامل انسان می باشد که با توجه به نرخ دیه در سال ۱۴۰۳، دیه کامل انسان، مبلغ ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بوده و در نتیجه، دیه یک دست، ۶۰۰ میلیون تومان می باشد. حال، یک دهم ۶۰۰ میلیون تومان را محاسبه کرده که مبلغ ۶۰ میلیون تومان شده و دیه قطع یک دست میت، در سال ۱۴۰۳ خواهد بود.

مثال دیگر دیه آسیب بر میت، قطع یکی از انگشتان پای وی می باشد. برای محاسبه دیه این آسیب، ابتدا باید دیه قطع یک انگشت پای انسان زنده را محاسبه کرد که با توجه به مواد بخش دیه پا در قانون مجازات، یک دهم دیه کامل بوده که با در نظر گرفتن نرخ دیه سال ۱۴۰۳، ۱۲۰ میلیون تومان می باشد. در نتیجه، دیه قطع کردن یک انگشت پای میت، در سال ۱۴۰۳، مبلغ ۱۲ میلیون تومان خواهد بود.

اما، آسیب وارده بر میت، همواره دارای دیه مشخص در قانون مجازات نبوده و در این فرض، باید به ماده ۷۲۳ قانون مزبور مراجعه نمود که مطابق آن: «هرگاه آسیب وارده بر میت، دیه مقدر نداشته باشد، یک دهم ارش چنین آسیبی، نسبت به انسان زنده، محاسبه و پرداخت می گردد. »

منظور از ارش، دیه ای است که مقدار آن در شرع و قانون، مشخص نشده و قاضی رسیدگی کننده به پرونده، مبلغ آن را پس از اخذ نظر پزشکی قانونی، تعیین می کند. به عنوان مثال، اگر دنده میت کنده شود، از آنجا که کندن دنده انسان زنده، ارش دارد، قاضی ابتدا، ارش کندن دنده انسان زنده را محاسبه کرده و سپس، یک دهم این مبلغ را به عنوان ارش کندن دنده میت، تعیین و برای آن، حکم صادر خواهد کرد.

دیه ۱۴۰۳ قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری

قطع کردن اعضای بدن میت، همواره با انگیزه ها غیراخلاقی، نظیر بی حرمتی کردن به او و انتقام گیری از جسد وی نبوده، بلکه گاهی با هدف پیوند به دیگری، یک یا چند عضو از اعضای بدن میت برداشته شده و قطع می گردد.

در حالت اخیر، یعنی فرض قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری، این سوال مطرح می گرد که آیا برداشتن اعضای بدن میت، به منظور پیوند به دیگری، دیه داشته ؟ و در صورتی که پاسخ، مثبت می باشد، مبلغ دیه قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری در سال ۱۴۰۳ به چه میزان می باشد؟

پاسخ سوالات فوق، در ماده ۷۲۴ قانون مجازات، داده شده است. به موجب این ماده:« قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری، در صورتی که با وصیت او باشد، دیه ندارد. » بنابراین، برای جواب دادن به این پرسش که دیه قطع اعضای میت برای پیوند به دیگری، در سال ۱۴۰۳ چه میزان است، باید دو فرض را از یکدیگر جدا کرد:

قطع کردن اعضای میت برای پیوند به دیگری، با وصیت و اجازه وی بوده که در این صورت، آسیب وارده، نه دیه داشته و نه ارش و شخصی که عضو را قطع کرده، مجازاتی را متحمل نخواهد شد.

قطع اعضای شخص مرده برای پیوند به دیگری، بدون وصیت و اذن میت انجام گرفته که در این صورت، جانی باید، دیه یا ارش آن عضو را پرداخته که مبلغ آن در سال ۱۴۰۳، یک دهم دیه یا ارش آن عضو انسان زنده خواهد بود.

ارث دیه آسیب بر میت

هنگامی که شخصی فوت می کند، دارایی به جای مانده از وی که ترکیب از اموال و بدهی ها بوده، به وراث قانونی وی می رسد. یکی از این اموال، دیه ای آسیب وارده بر وی بوده که قبل از فوت او، بر اعضای بدن وی و منافع آن اعضا وارد شده است.

اما گاهی، آسیب و آسیب، پس از فوت فرد بر جسم او وارد شده و همانطور که دیدیم، برای این آسیب نیز در قانون مجازات اسلامی، دیه یا ارش، مقرر شده است. دراین فرض، این سوال، قابل طرح است که آیا دیه یا ارش آسیب بر میت، به وارث او می رسد یا خیر؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، ارث اختصاص به اموال و بدهی هایی داشته که تا لحظه فوت مورث، داخل در دارایی وی می باشند و بنابراین، چنانچه، فرد، بعد از فوت خود، دارای اموالی گردد، این اموال به وراث وی نخواهد رسید.

قانون گذار، در تبصره ماده ۷۲۲، برای این فرض، تعیین تکلیف نموده و این حکم را مقرر داشته که :« دیه آسیب بر میت به ارث نمی رسد، بلکه متعلق به خود میت است که در صورت مدیون بودن وی و عدم کفایت ترکه، صرف پرداخت بدهی او می گردد و درغیر این صورت، برای او در امور خیر صرف می شود. »

بیشتر بدانیم:      مجازات ربودن اموات 

دیه مثله کردن میت – شاکی خصوصی

۱۳/۸/۷۸
شماره نظریه ۲۸۹۰/۷

نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه

سئوال :
نظر به اینکه دیه مثله کردن میت به وارث تعلق نمی گیرد۰ بلکه صرف خیرات و مبرات می گردد۰ آیا در صورت عدم تادیه از ناحیه محکوم با توجه به عدم وجود شاکی خصوصی می توان محکوم را تاحین ادای حقوق میت بازداشت کرد؟

نظر مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه بشرح ذیل است :
بازداشت کسی که محکوم به پرداخت دیه جنایت بر میت شده است مشمول قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی است النهایه این بازداشت باید به درخواست ولی فقیه یا کسی که از طرف او ماذون است و در تشکیلات فعلی رئیس دادگستری است به عمل آید در این مورد صاحب جواهر در کتاب دیات (جلد۴۲صفحه ۳۸۸) در خصوص خبر اسحاق بن عمار از حضرت صادق علیه السلام که در جواب سئوال ((فمن یاخذذیته ؟)) فرموده ((الامام ، هذالله )) می فرماید: ((و خبراسحاق یمکن ان یکون المراد منه ان الامام و من نصبه یقبضها و یتصدق بها عنه فانه الولی لمثل ذلک کما اشارالیه المفید)) قال (( یقبضها امام المسلمین او من نصبه للحکم فی الرعیه ویتصدق عن المیت بها)) و ماده ۲۶۶ قانون مجازات اسلامی هم موید این امر است

مهلت پرداخت دیه آسیب بر میت

مطابق ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت دیه، در جنایات عمدی، یک سال قمری، در جنایات شبه عمد، ۲ سال قمری و در جنایات خطای محض، ۳ سال قمری، از زمان انجام آسیب می باشد، مگر اینکه به ترتیب دیگری، میان جانی و مجنی علیه یا وراث وی توافق شود.

به همین دلیل، ممکن است این سوال مطرح گرد که آیا این مهلت ها در مورد آسیب ها و آسیب های وارد شده بر میت نیز اعمال شده و به عبارت دیگر، مهلت پرداخت دیه آسیب بر مرده یا ارش آن، در سال ۱۴۰۳، تا چه زمانی می باشد؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت، نحوه واریز دیه و مهلت پرداخت آن در آسیب بر میت، در قانون مجازات، دارای حکم خاصی بوده که در ماده ۷۲۵ این قانون مقرر شده است. به موجب ماده مزبور: « دیه آسیب بر میت، حال است، مگر اینکه مرتکب نتواند فورا آن را پرداخت کند که در این صورت، به او مهلت مناسب داده می شود.»

منظور از حال بودن، در ماده ۷۲۵، فوری بودن است؛ بنابراین، پرداخت ارش یا دیه آسیب بر مرده، در سال ۱۴۰۳، در تمام حالات عمدی، شبه عمدی و خطای محض، به صورت فوری بوده و مهلت نداشته، مگر اینکه جانی، توانایی پرداخت فوری آن را نداشته باشد که در این صورت، دادگاه، مهلت مناسبی برای پرداخت به وی خواهد داد.

مسئول پرداخت دیه آسیب بر میت

قانون گذار، در فصل چهارم قانون مجازات اسلامی و در مواد ۴۶۲ تا ۴۸۷، در مورد مسئول پرداخت دیه یا ارش صحبت کرده و به تناسب عمدی، شبه عمدی و خطای بودن آسیب و برخی عوامل دیگر، خود جانی، عاقله(خویشاوندان جانی) و بیت المال را به عنوان مسئول پرداخت دیه، در سال ۱۴۰۳، معرفی کرده است.

اما در دیه آسیب بر مرده، تعیین مسئول پرداخت دیه با ارش، تابع احکام فوق نبوده و این مساله، دارای حکم خاصی است که در ماده ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی، بیان شده است. بر اساس ماده مزبور: « دیه آسیب بر میت، خواه عمدی باشد یا خطایی، توسط خود مرتکب پرداخت می شود.»

بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، در آسیب بر میت، عمدی ، شبه عمدی و خطایی بودن آسیب وارده، تاثیری در مسئول پرداخت ارش یا دیه نداشته و دیه تعیین شده، در هر یک از این سه حالت، باید توسط خود جانی پرداخت گردد.

مجازات آسیب بر میت

مجازات جنایات و آسیب های وارده بر اعضا و منافع جسم اشخاص زنده، گاهی قصاص بوده و گاه دیه می باشد. علاوه بر این دو مورد، گاهی به دلیل رعایت برخی مصالح، قانون گذار، مجازات حبس تعزیری را نیز برای مرتکب آسیب، در نظر گرفته است.

بنابراین، ممکن است این سوال، مطرح گردد که آیا دیه یا ارش، تنها مجازات تعیین شده برای مرتکب آسیب بر میت بوده یا اینکه علاوه بر این مجازات، قانون گذار، مجازات تعزیری دیگری را نیز برای مرتکب، در نظر گرفته است؟

پاسخ به سوال فوق، در ماده ۷۲۷ قانون مجازات اسلامی، داده شده است. به موجب این ماده : « هرگاه، شخصی به طور عمدی، آسیبی بر میت وارد سازد یا وی را هتک نماید، علاوه بر پرداخت دیه یا ارش آسیب، به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود.»

بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، در آسیب بر مرده، در صورتی که آسیب وارده، عمدی باشد، مجازات جانی، علاوه بر دیه یا ارش، شلاق تعزیری درجه ۶ نیز بوده که با توجه به ماده ۱۹ قانون مجازات، از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت، خواهد بود.