حقوق غیر قابل اسقاط
اسقاط حق
ماهیت اسقاط حق چیست و به چه ترتیبی می‌توان یک حق را ساقط کرد؟
سقط در لغت به معنای ناچیز و بی مقدار، فرومایه، پست و لئیم و کودن به کار رفته است همچنین به معنای افتادن نیز به کار می رود. برخی اعتقاد دارند که معنای اصلی این واژه، واقع شدن یا نازل شدن یا فرو افتادن یک چیز دفعتا و بدون اختیار است اعم از این که در امور مادی باشد یا امور معقول، اما در اصطلاح حقوقی و فقهی، مقصود از اسقاط حق، چشم‌پوشی کردن، از بین بردن و نادیده گرفتن حق است. زمانی که حق ساقط شد بازگشت‌ناپذیر است. اسقاط یک عمل حقوقی یک‌جانبه ( ایقاع) است. چون در اسقاط شخص نسبت به امتیاز یا مصونیت یا آزادی خود دخل و تصرف حقوقی می‌کند، نیازمند اذن یا رضایت دیگری نیست و انجام آن در قالب ایقاع امکانپذیر است.
علی‌الاصول اسقاط حق با اعلام اراده‌ذی‌حق، مبنی بر از بین بردن آن میسر می‌شود و اصولا تابع تشریفات خاصی نیست؛ مگر این که در مواردی قانونگذار اسقاط حق را به رعایت تشریفات خاصی منوط کرده باشد. اسقاط ممکن است عملی باشد یا قولی. اما در خصوص قلمرو کاربرد واژه اسقاط لازم به ذکر است که اسقاط در مورد تمام انواع گونه‌های فوق به کار می‌رود و تنها استعمال آن در خصوص نادیده گرفتن یا از بین بردن حق عینی ناصواب است.
قبول دعاوی حقوقی و جزایی
شماره و آدرس دفتر وکیل پایه یک دادگستری
در صورتیکه پرونده ای در دادگاه دارید برای مشاوره و اعلام وکالت در پرونده های حقوقی در تهران و سایر شهرستان ها ، می توانید با حضور در دفتر وکالت وکیل حقوقی به ادرس شعبه شرق: میدان رسالت خیابان فرجام پلاک ۹۴۸ تلفن ۵- ۷۷۲۱۲۴۵۴ و یا نزدیکترین دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا از مشاوره وکیل متخصص کیفری استفاده نمود و در صورتی که بعد مسافت و یا سایر عوامل مانع حضور شما می گردد از طریق شماره تلفن ۰۹۱۹۹۰۷۵۹۶۶ به صورت تلفنی، واتساپ و تلگرام با وکیل حقوقی در فرجام گروه حقوقی حق گرا در تماس باشید تا علاوه بر مشاوره در خصوص نحوی اعطای وکالت نیز توضیحات لازم ارائه گردد. ضمن اینکه در سایر نقاط شهر تهران نیز می توانید با مراجعه به سایر دفاتر حق گرا در غرب و شمال و مرکز تهران می توانید به آدرسهای ذیل همین صفحه مراجعه نمایید. ضمن اینکه در صورتی که سوال حقوقی داشته باشید می توانید به سایت دوم به نشانی haghgara.com مراجعه نمایید
برای طلاق توافقی در همانند سایر شهر ها توسط گروه وکلای حق گرا نیازی به حضور شما در جلسات مشاوره و دادگاه وجود ندارد و ما با کمترین زمان پرونده شما را بدون نیاز به درگیری فکری شما به سرانجام می رسانیم. فقط کافیست با شماره تماس ۷۷۲۱۲۴۵۵-۰۲۱ و ۰۹۱۹۹۰۷۵۹۶۶ تماس داشته باشید
زوال ارادی و قهری حق به چه معناست و مصادیق و نمونه‌های آن کدام است؟ حدود آزادی اراده در اسقاط حق چیست؟
اعتبار کردن یا جعل کردن حقوق مختلف، تابع جلب مصالح یا دفع مفاسد است. بر همین اساس، حسب مصالح و مفاسد و مقاصد مورد نظر در جعل حقوق، اسباب متعددی برای زوال آن ها مدنظر است. در مواردی که در جعل حق، صرفا نفع شخص خاصی مد نظر است، علی‌الاصول اراده ذی‌نفع، اراده وی در اسقاط آن حاکمیت دارد، مثل حقوق دینی یا طلب‌هایی که شخصی از دیگری دارد. البته پاره‌ای از حقوق صرفا شخصی هستندکه مباشرت ذی‌حق در جعل و استیفای حق لحاظ شده و لذا در صورت فوت ذی‌حق، حق به طور قهری ساقط می‌شود، مثل حق استمتاع زوجین از یکدیگر.
اما در حقوقی که علاوه بر منافع و امتیازات شخصی ذی‌حق، پاره‌ای مصالح اجتماعی یا مقاصد جمعی و گروهی مدنظر است اسقاط حق با اراده یک‌جانبه شخص میسر نیست مثل آزادی‌های فردی یا مصونیت‌های جسمی. در این موارد معمولا قانونگذار برای سلب یا اسقاط حق محدودیت‌هایی در نظر گرفته است. به عنوان مثال هیچ کس نمی‌تواند به طور کلی در قبال دیگری حق اقامه دعوا را از خود سلب و ساقط کند یا هیچ شخصی مجاز نیست به طور کلی حق ازدواج کردن را از خود سلب کند.
در این خصوص، ماده ۹۵۹ قانون مدنی مقرر داشته:
«هیچ کس نمی‌تواند به طور کلی، حق تمتع و یا حق اجرای تمام یا قسمتی از حقوق مدنی را از خود سلب کند».
در تفسیر این ماده نظرات گوناگونی بیان شده است، لکن تفسیری که با تحلیل بالا بیشترین قرابت را دارد مبنی بر این است که حقوق مدنی در مفهوم شخصی بر دو دسته از حقوق فردی دلالت دارد:
حقوق مدنی نسبی به معنای حقوق و امتیازهای ناشی از حکومت قانون بر موقعیت قانونی خاص مثل حق دینی یا حق فسخ قرارداد.
حقوق مدنی مطلق به معنای حقوق و آزادی‌های عمومی مربوط به حیثیت انسانی آحاد بشر، صرفا به دلیل انسان بودن بدون در نظر گرفتن موقعیت و جایگاه اجتماعی و اقتصادی خاص مثل آزادی قراردادی و حق مراجعه به دادگاه و … است
به این ترتیب، نظر به مقاصد و مصالح و مفاسدی که در جعل حق مدنظر است گاه شخص می‌تواند حق را به میل و اراده خود اسقاط کند که به آن اسقاط ارادی گفته می‌شود. البته لازم به ذکر است که اراده همواره توانایی اسقاط حق را ندارد. در تحلیل جواز یا عدم جواز اسقاط حق، در نظر گرفتن ارزش‌های اجتماعی و دینی و نیز هنجارها و سایر مؤلفه‌های تاثیر گذار در تحلیل نظم اجتماعی بسیار راه‌گشاست. اما همانطور که گفته شد، گاهی حق بدون اراده ذی‌حق از بین می‌رود مثل زوال حقوق مدت‌دار یا موقت یا زوال حقوق قایم به شخص در صورت فوت ذی‌حق یا تغییر قانون موجد حق و نسخ حقوق سابق و نظایر این ها.
منظور از اسقاط کافه خیارات چیست؟
از نظر عملی اسقاط کافه خیارات، یکی از عباراتی است که معمولاً در قرارداد خرید و فروش ملک، خودرو و سایر اموال قید می گردد. اسقاط به معنای از بین بردن و ساقط کردن است کافه به معنای همه و تمامی است و خیارات جمع خیار و خیار به معنای توانایی و اختیار بر هم زدن قرارداد است.
به طور کلی اسقاط کافه خیارات به معنای بی اثر کردن خیاراتی است که ممکن است در شرایط گوناگون برای هر یک از طرفین قرارداد وجود داشته باشد یعنی طرفین طبق قرارداد می پذیرند که هیچ یک از طرفین نتوانند به دلیل فسخ عقد را منحل کنند واز حق فسخ خود صرفنظر می کنند حتی اگربه صورت واضح در معامله مغبون شده باشند.
خیارات جمع خیار است و در قانون مدنی از این اصطلاح به معنای اختیار فسخ معامله استفاده شده است. در واقع اصولاً چنانچه برای یکی از طرفین معامله خیار فسخ وجود داشته باشد، می تواند به صورت ارادی از معامله خارج شده و اعتبار حقوقی آن را پایان ببخشد.
بسیاری از خیارات در حقوق ایران ریشه شرعی دارند. در قانون مدنی تعداد ۱۰ خیار در مورد معاملات تعیین گردیده است که در صورت وجود شرایط قانونی، امکان فسخ معامله برای شخص دارنده خیار فراهم می شود. انواع خیارات ذکر شده در قانون مدنی ایران عبارت از موارد زیر است :
- خیار مجلس
خیار حیوان
خیار شرط
خیار تاخیر ثمن
خیار رویت و تخلف وصف
خیار غبن
خیار عیب
خیار تدلیس
خیار تبعض صفقه
خیار تخلف شرط
بیشتر بدانیم : مطالبه خسارات قرارداد
ایجاد حق فسخ برای دارنده خیار
همانطور که اشاره شد اصلی ترین اثر حقوقی برای دارنده خیار، ایجاد حق فسخ یک طرفه می باشد. برای مثال اگر پس از انعقاد قرارداد روشن شود که مبیع یا مورد معامله فاقد اوصافی می باشد که در معامله قید شده است، برای خریدار حق فسخ ایجاد می شود.
با این حال طرفین معامله ممکن است در هنگام انعقاد قرارداد برای جلوگیری از فسخ و ایجاد قطعیت در حیات حقوقی قرارداد، با قید عباراتی چون اسقاط کافه خیارات، از حقوق قانونی خود مبنی بر فسخ قرارداد به استناد انواع خیارات، صرف نظر نمایند.
چنانچه خیارات در ضمن معامله با ذکر عباراتی ساقط شود، اصولاً برای طرفین معامله به استناد خیارات حق فسخ ایجاد نخواهد شد. بنابراین در صورتی که خیار مجلس یا حیوان ساقط گردد، حتی اگر مبیع مورد معامله (حیوان) پیش از سه روز از زمان انعقاد معامله تلف شود، برای خریدار حق فسخ ایجاد نخواهد شد.
اسقاط خیار غبن فاحش
یکی از خیارات مهمی که در مورد امکان اسقاط آن میان حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد، خیار غبن فاحش می باشد. خیار غبن فاحش به معنای خرید یا فروش مبیع به قیمتی بسیار بالاتر یا پایین تر از ارزش عرفی آن است. برای مثال طرفین معامله ممکن است یک خودنویس با قیمت عرفی یک میلیون تومان را به قیمت صد میلیون تومان یا هزار تومان مورد خرید و فروش قرار دهند.
در این صورت برای طرفی که قیمتی را بسیار بیشتر از ارزش عرفی مبیع پرداخت کرده تا آن را بخرد یا طرفی که مال خود را به قیمت بسیار پایین تر از ارزش عرفی آن فروخته است، حق فسخ به استناد خیار غبن فاحش ایجاد خواهد شد.
حتی در صورتی که عبارت اسقاط کافه خیارات در معامله قید شده باشد، خیار غبن فاحش اصولاً ساقط نمی شود. این خیار تنها در صورتی ساقط می گردد که در ضمن معامله به سقوط آن تصریح شده باشد. به همین در برخی از قرارداد ها عبارت اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش قید می گردد.
اسقاط حق رجوع به مابذل
اسقاط حق رجوع به مابذل برای مهریه به این صورت است که زوجه در سند یا نوشته ای که به زوج داده است اقرار به دریافت مهریه کرده باشد و با امضای این اقرار نامه در دفاتر رسمی، حق رجوع به مهریه را از خود ساقط کرده، زیرا ادعای زن برای نگرفتن مهریه به انکار بعد از اقرار مبدل می شود، و زن نمی تواند ادعای برای گرفتن مهریه داشته باشد مگر اینکه زن، در محکمه ثابت نماید که اقرار او فاسد یا مبنی بر اشتباه و غلط بوده است. و اینکه شرایط گرفتن مهریه برای زوجه زمانی سخت تر می شود که زوجه، مهریه خود را ابراء کرده باشد چرا که این نوع بذل مهریه دیگر قابل رجوع نخواهد بود.
حق رجوع چیست؟
حق رجوع، عبارت است از حق بازگشت و برهم زدن قراردادهای جایز مانند هبه، مضاربه و .. برای دو طرف عقد قرارداد می باشد. همچنین حق بازگشت شوهر به همسر خود در طلاق رجعی و حق بازگشت زوجه به بذل مهریه در طلاق خلع از دیگر موارد حق رجوع می باشد.
منظور از اسقاط حق رجوع به مابذل چیست؟
در صورتی که مالی بذل شده باشد و حق رجوع به مابذل ساقط بشود یعنی فرد نمی تواند نسبت به آنچه بذل کرده حق رجوعی داشته باشد. به طور مثال، در صورتی که زوجه مهریه خود را بذل نماید و حق رجوع به مهریه را از خود ساقط کرده باشد بنا به تعهدی که داده است دیگر نمی تواند به آنچه بذل کرده چشم داشتی، داشته باشد.
سوالات مرتبط با اسقاط حق
اسقاط کافه خیارات شامل چه خیاراتی نمیشود؟
از میان انواع خیارات ذکر شده در قانون مدنی خیار تدلیس ، خیار تفلیس، خیار تعذر تسلیم غیر قابل اسقاط است. به عنوان مثال اگر عبارت اسقاط کافه خیارات در ضمن قرارداد قید شده باشد، خیار تدلیس قابل اسقاط نیست. تدلیس یا کلاهبرداری به معنای استفاده از شیوه های متقلبانه برای فریب طرف مقابل و تصاحب اموال او می باشد.
چنانچه ثابت شود یکی از طرفین معامله برای انعقاد قرارداد مرتکب تدلیس شده است، برای طرف مقابل به استناد خیار تدلیس حق فسخ ایجاد خواهد شد. این حق فسخ به دلیل عمدی بودن رفتار متخلف غیر قابل اسقاط است.
در نتیجه حتی در صورتی که در ضمن قرارداد عبارت اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش ذکر شده باشد، حق فسخ دارنده خیار از بین نخواهد رفت. در موارد ارتکاب تدلیس، به موجب قانون مسئولیت مدنی، متخلف مکلف است از عهده جبران کلیه خسارات وارد شده به طرف معامله برآید.
به طور کلی باید توجه داشت که تصمیم گیرنده نهایی در مورد وجود یا عدم وجود خیار فسخ، دادگاه می باشد. برای رسیدگی به این موضوع دادگاه می بایست اوضاع و احوال قید شده در قرارداد را مورد بررسی قرار دهد.
اگر شخص دیگری از جانب صاحب حق، حق را اسقاط کند، تکلیف آن چیست؟
تصرف در حقوق دیگری منوط به داشتن سمت از جانب اوست. در غیر این صورت اسقاط مزبور، فاقد اثر خواهد بود. با وجود این، اسقاط حق از سوی قانونگذار در قالب نسخ حقوق مکتسب، بحث مفصلی است که مجال دیگری را برای بحث می‌طلبد.
اسقاط حق چگونه ثابت می‌شود؟
در حقوق ایران، شیوه خاصی برای اسقاط حق مشخص نشده است. همچنین برای اثبات اسقاط نیز شیوه خاصی مقرر نشده است و با عنایت به اصل آزادی اثبات، می‌توان از تمام ادله اثبات دعوا برای اثبات اسقاط استفاده کرد. به طور کلی می‌توان گفت تا زمانی که اسقاط حق به اثبات نرسیده است اصل بر بقای آن است.
ارتباط اسقاط حق و ابراء چیست؟
طبق تعریف فقها ابراء عبارت است از: اسقاط ما فی‌الذمه اعم از این که دین باشد یا حق. با توجه به تعریفی که درباره اسقاط مطرح شد به نظر می‌رسد که دامنه اسقاط از ابراء گسترده‌تر است، زیرا اسقاط از بین بردن حق به معنای اختیار و مصونیت را نیز در بر می‌گیرد، در حالی که ابراء فقط ناظر به اسقاط مافی‌الذمه است.
آیا اسقاط حقی که ایجاد نشده است امکانپذیر است؟
فقها و حقوقدانان اسقاط حقی را که هنوز به وجود نیامده، ذیل عنوان اسقاط «ما لم یجب» مطرح کرده‌اند. علی‌الاصول اسقاط ما لم یجب امکانپذیر نیست. با وجود این هر گاه عرفا سبب ایجاد حقی فراهم شده باشد، پذیرش اسقاط حق مزبور ممکن است در حقیقت در این حالت اسقاط به معنای ایجاد مانع بر سر راه شکل‌گیری و پیدایش حق است.