حبس تعزیری

حبس تعزیری و نکات مهم آن

مقدمه

نظام های حقوقی مربوط به حبس

در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ نیز قانونگذار محترم با تاسیس نهادهای حقوقی متعددی ، سعی در کاهش آثار مخرب زندان داشته است. از جمله این نهادهای حقوقی که مخصوص حبس تعزیری می باشند عبارتند از :
الف)نظام نیمه آزادی

مطابق قانون ، محکوم در زمان اجرای حکم حبس میتواند فعالیت شغلی یا تحصیلی داشته باشد.
ب)نظام آزادی مشروط

نهادی است که فرد پس از گذراندن مدتی از محکومیت خود ، تحت شرایطی میتواند از نعمت آزادی استفاده کند.
ج)مجازات های جایگزین حبس

یکی دیگر از نهادهایی که برای تخفیف آلام مجازات حبس مد نظر قانونگذار محترم بوده است. نهاد مذکور میباشد که خدمات عمومی رایگان ، جزای نقدی ، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی مجازاتی هستند که جایگزین حبس میشوند.

درجه بندی حبس تعزیری

یکی از ابتکاراتی که قانونگذار در سال ۱۳۹۲ نسبت به سال ۱۳۷۰ داشته است. درجه بندی این حبس ها از درجه یک تا درجه هشت می باشد. و البته این درجه بندی تاثیری بر مجازات های تعیین شده در باب پنجم قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ نخواهد داشت .

خرید مجازات حبس تعزیری

یکی از باورهای نادرست حقوقی که بین مردم رواج دارد عبارت است از اینکه مجازات حبـس های تـعزیری خریدنی است. در واقع اصطلاح ” خریدن ” مجازات ، تعبیری غیرتخصصی و کاملا غلط است.

مجازات طبق اصل قانونی بودن مجازات ها ، به جز با حکم صریح قانون و با طی مراحل دقیق قانونی دادزسی قابل تعیین نیست. و اجرای مجازاتی که به این شکل تعیین می شود ، جز به روش های صریح قانونی قابل تخفیف یا تغییر نمی باشد.

ریشه این باور غلط مرتبط به مواد ۸۵ و ۸۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ است. که در آن ماده قانونگذار حکم کرده است که اگر شرایط مذکور در قانون وجود داشته باشد. قاضی اختیار دارد که بطور مثال مجازات حبس را به جزای نقدی تبدیل کند .

حبـس تعـزیری در شروع به جرم

اگر مجازات حبـس تعـزیـری تا درجه ۳ باشد. مجازات شروع به جرم آن ، حبـس تعـزیـری درجه ۴ می باشد. همچنین اگر درجه ۴ باشد. مجازات شروع به جرم درجه پنج میشود.

حبـس تعزیری در معاونت جرم

اگر فردی در جرمی که مجازات آن سلب حیات باشد. معاونت کند و ارتکاب آن را تسهیل کند. حبـس درجه ۲ یا ۳ در انتظار اوست. همچنین در جرم قطع عمدی عضو ، مجازات معاون ، حبس تعزیری درجه ۵ یا ۶ میباشد.

بیشتر بدانیم : آیین نامه نحوه اجرای قرار تعلیق اجرای مجازات،آزادی مشروط، قرار تعویق صدور حکم، نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی و جایگزینهای حبس

درجات مجازات تعزیری کدامند؟ طبق آخرین تغییرات قانون

مطابق ماده۱۹ قانون مجازات اسلامی مجازات‌های تعزیری به هشت درجه تقسیم می‌شود:

درجه ۱

حبس بیش از بیست و پنج سال
جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال( جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال ۲.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تعدیل شد)
مصادره کل اموال
انحلال شخص حقوقی

درجه ۲

حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال
جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال (جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به یک میلیارد و پانصد میلیون ریال۱.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تا دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال ۲.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تعدیل شد)

درجه ۳

حبس بیش از ده تا پانزده سال
جزای نقدی بیش از سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پانصد و پنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال (جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به یک میلیارد ریال۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تا یک و نیم میلیارد ریال۱.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تعدیل شد)

درجه ۴

حبس بیش از پنج تا ده سال
جزای نقدی بیش از یک‌صد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال ( جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به پانصد میلیون ریال ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تا یک میلیارد ریال ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تعدیل شد)

درجه ۵

حبس بیش از دو تا پنج سال
جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک‌صد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال (جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به دویست و چهل میلیون ریال ۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰ تا پانصد میلیون ریال ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تعدیل شد)
محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

درجه ۶

حبس بیش از شش ماه تا دو سال
جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال (جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به شصت میلیون ریال ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ تا دویست و چهل میلیون ریال۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰ تعدیل شد)
شلاق از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرایم منافی عفت
محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال
انتشار حکم قطعی در رسانه‌ها
ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

درجه ۷

حبس از نود و یک روز تا شش ماه
جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال ( جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به سی میلیون ریال (۳۰.۰۰۰.۰۰۰) تا شصت میلیون ریال (۶۰.۰۰۰.۰۰۰) تعدیل شد)
شلاق از یازده تا سی ضربه
محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه

درجه ۸

حبس تا سه ماه
جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال ( جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۵ هیات وزیران به سی میلیون ریال(۳۰.۰۰۰.۰۰۰) تعدیل شد)
شلاق تا ده ضربه

مجازاتی که حداقل آن منطبق بر یکی از درجات فوق و حداکثر آن منطبق با درجه بالاتر باشد، از درجه بالاتر محسوب می‌شود. در صورت تعدد مجازات‌ها، مجازات شدیدتر و در صورت عدم امکان تشخیص مجازات شدیدتر، مجازات حبس ملاک است. همچنین اگر مجازاتی با هیچ‌یک از بندهای هشت‌گانه این ماده مطابقت نداشته باشد؛ مجازات درجه هفت محسوب می‌شود.

تعلیق مجازات چیست؟

تعلیق مجازات هم خریدن حبس نیست؛ بلکه یک سری شرایطی بوجود می آید که مجازات، موقتا معلق می شود و اجرا نمی شود. شرایط تعلیق مجازات در ماده ۴۶ آمده است. و اگر محکوم در مدت تعلیق، دستور های دادگاه را اجرا کند؛ دیگر مجازات معلق شده در حق او اجرا نمی شود.

طبق ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی؛ در جرایم تعزیری درجه سه تا هشت دادگاه می‌تواند در صورت وجود شرایط مقرر برای تعویق صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق نماید. دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری نیز پس از اجرای یک‌ سوم مجازات می‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم قطعی، تقاضای تعلیق نماید. همچنین محکوم می‌تواند پس از تحمل یک‌ سوم مجازات، در صورت دارا بودن شرایط قانونی، از طریق دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری تقاضای تعلیق نماید. تعلیق در مجازات حبس به این معناست که حبس درجه ۳ تا ۸ در صورت وجود جهات مقرر در تعویق حکم اجرای مجازات را یک تا پنج سال معلق کنند.

جهات تعلیق از قرار زیر است:

الف) وجود جهات تخفیف؛
ب) پیش‌بینی اصلاح مرتکب؛
پ) جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران؛
ت) فقدان سابقه کیفری مؤثر.

تفاوت حبس تعزیری با تعلیقی چیست؟

بنابراین تعزیر نوعی مجازات است و حبس تعزیری حبس های مندرج در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی ۹۲ هستند و در مقابل حبس حدی قرار دارند منتها حبس تعلیقی حبسی است که به دلیل وجود جهات تعویق، قابل تعلیق خواهد بود. زیرا جهات تعلیق مجازات از جمله حبس، همان جهات تعویق است.

نتیجه گیری

مجازات حبسی که قاضی تعیین می کند دارای درجه های مختلفی است که بسته به اینکه حبس تعیین شده چه درجه دارد می شود از نهاد تعلیق یا تعویق یا جایگزین حبس استفاده کرد.

اصطلاح خریدن حبس عبارت غلطی است و هیچ حبسی قابل خریدن نیست؛ لکن یکی از انواع مجازات های جایگزین حبس، جزای نقدی بجای حبس است که حکم کردن به آن شرایط دارد.

در خصوص حبس تعزیری سوال شده است

آیا عدم ثبت واقعه ازدواج دائم جرم است؟

عدم ثبت واقعه ازدواج و همچنین عدم ثبت طلاق جرم انگاری شده است. و مجازات آن حبس تعزیری درجه هفت خواهد بود.

آیا حبس تعزیری دارای محرومیت از حقوق اجتماعی و به عبارت دیگر مجازات تبعی است ؟

بله؛ تمام درجات حبس تعزیری باعث محرومیت از حقوق اجتماعی می شوند. اما درجات ۶ تا ۸ از این قاعده مستثنی می باشد. البته درجات ۶ تا ۸ در پیشینه کیفری محکوم درج می شود. لکن در گواهی صادره از مراجع مربوطه منعکس نمی گردد. و بعنوان سوء پیشینه مخابره نخواهد شد.

آخرین قانونی که درباره حبس تعزیری به تصویب رسیده است چیست؟

قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب سال ۱۳۹۹ جدیدترین قانون در باب حبس تعزیری می باشد که در روزهای پایانی اسفند ماه به تصویب رسیده است.

آیا امکان خرید حبس تعزیری یا استفاده از مجازات های جایگزین حبس وجود دارد؟

همانطور که گفته شد؛ این امکان وجود ندارد که شما مبلغی را پرداخت کنید و از حبس آزاد شوید؛ پس خریدن حبس تعزیری موضوعیت ندارد؛ اما اگر شرایط مجازات جایگزین حبس وجود داشته باشد؛ این امکان هست که حبس تعزیری به مجازات دیگری مانند پرداخت جزای نقدی تبدیل شود . البته که مجازات های جایگزین حبس فقط جزای نقدی نیست بلکه مجازات های جایگزین حبس عبارت اند از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی که قاضی مختار است اگر شرایط اعمال مجازات های جایگزین فراهم شد؛ به هر کدام که صلاح بداند حکم بدهد.