تفاوت قسامه قتل با قسامه جنایت

تفاوت‌ قسامه قتل با قسامه جنایت

قسامه قتل با قسامه جنایت، تفاوت‌هایی دارد که یکی از این تفاوت‌ها، از لحاظ تعداد سوگند است؛ در قتل عمدی نصاب قسامه ۵۰ قسم و در قتل‌های غیرعمدی یعنی شبه‌عمد و خطای محض ۲۵ قسم است. این موضوع در حالی است که در جنایات طبق ماده ۴۵۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، میزان قسم با توجه به میزان دیه متفاوت است. به عنوان مثال، جنایتی که موجب دیه کامل باشد، با ۶ قسم ثابت می‌شود. در این زمینه، در ماده ۳۳۶ آمده است «نصاب قسامه در اثبات قتل عمدی، سوگند ۵۰ مرد از خویشاوندان و بستگان مدعی است. با تکرار سوگند قتل ثابت نمی‌شود.» همچنین بر اساس ماده ۴۵۵ «قتل عمدی موجب دیه، به شرح مقرر در باب قصاص با قسم ۵۰ مرد و قتل غیرعمدی با قسم ۲۵ مرد، تنها در صورت حصول لوث و فقدان ادله دیگر غیر از سوگند منکر، اثبات می‌شود.» همچنین در قسامه قتل، با تکرار سوگند، قتل ثابت نمی‌شود؛ در حالی که در جراحات یا جنایات طبق تبصره یک ماده ۴۵۶ قانون مجازات اسلامی، در صورت نبودن نفرات لازم، مجنی‌علیه خواه مرد باشد خواه زن می‌تواند به همان اندازه قسم‌ها را تکرار کند.

مجموعه دفتر وکالت حق گرا

پیشنهاد می گردد در صورتی که پرونده ای در دادگاه دارید و یا شکایتی را پیگیری می کنید که نیاز به مشورت و یا پیگیری در خصوص قسامه دارد به یکی از  نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا  پیگیری موضوع را به وکلای با تجربه ما بسپارید تا وکلای ما بتوانند در احقاق حق به شما کمک نمایند. ما آماده ایم در انواع پرونده های مربوطه به خانواده،ملکی ، حقوقی ، جزایی و…در کنار شما باشیم

تفاوت قسامه قتل با جنایت از جهت اثبات قصاص

تفاوت دیگر قسامه قتل با جنایت، از جهت اثبات قصاص است. در قسامه قتل در صورتی که سوگند با نصاب بوده و شرایط آن کامل باشد، قصاص ثابت می‌شود اما در جراحات با قسامه، فقط دیه ثابت می‌شود. ماده ۴۵۶ قانون مجازات اسلامی تاکید می‌کند که مجنی‌علیه در جنایت بر اعضا می‌تواند با اقامه قسامه جنایت مورد ادعا را اثبات و دیه آن را مطالبه کند اما حق قصاص با آن ثابت نمی‌شود.

تفاوت دیگر قسامه قتل با قسامه جنایت، از حیث سوگند خوردن یا سوگند نخوردن مجنی‌علیه است. در قسامه قتل، شاکی یا متهم می‌توانند یکی از سوگندخوردگان باشند (ماده ۳۳۷ قانون مجازات اسلامی) اما در قسامه جراحات، مجنی‌علیه الزاما باید یکی از سوگندخورندگان باشد (ماده ۴۵۶ همان قانون)

مهلت اجرای قسامه در جنایات غیرعمدی

در خصوص مهلت اجرای قسامه در جنایات غیرعمدی، این پرسش مطرح می‌شود که اگر مدعی نتواند در مهلت تعیین‌شده ۵۰ نفر را حاضر کند، آیا مهلت اجرای قسامه تمدید می‌شود یا خیر؟ که در پاسخ باید گفت طبق ماده ۳۱۸ قانون مجازات اسلامی، در جنایات غیرعمدی، متهم بدون سپردن تأمین و در جنایات عمدی با سپردن تأمین مناسب آزاد می‌شود اما حق اقامه یا مطالبه قسامه برای شاکی محفوظ است و سه ماه به او مهلت داده می‌شود و اگر در این مهلت اقامه قسامه نکرد یا آن را از متهم مطالبه نکرد، از تأمین اخذشده رفع اثر خواهد شد. در مورد تمدید مهلت نیز سخنی در قانون نیامده است.

نحوه اجرای قسامه

در خصوص نحوه اجرای قسامه باید گفت که در صورت حصول لوث، ابتدا از متهم، برای نفی اتهام از وی، دلیل مطالبه می‌شود و اگر دلیلی ارایه شد، نوبت به قسامه شاکی نمی‌رسد و متهم تبرئه می‌شود. در غیر این صورت، با ثبوت لوث، شاکی می‌تواند اقامه قسامه کرده یا از متهم درخواست قسامه کند که این موضوع نیز شامل موارد و حالاتی است. در شکل نخست، شاکی قسامه را با نصاب معتبر آن اقامه می‌کند؛ در این حالت، حق شاکی ولو قصاص ثابت می‌شود. در حالت دوم، شاکی از متهم درخواست قسامه می‌کند؛ که در این حالت نیز طبق ماده ۳۱۹ قانون مجازات اسلامی، اگر متهم قسامه را با نصاب معتبر آن اقامه کرد، تبرئه شده و در صورت خودداری متهم از اقامه قسامه، وی محکوم به پرداخت دیه می‌شود . در حالت سوم، نه خود شاکی اقامه قسامه کرده و نه آن را از متهم مطالبه می‌کند؛ در این حالت، طبق ماده ۳۱۸ این قانون، در جنایات غیرعمدی متهم بدون سپردن تأمین و در جنایات عمدی با سپردن تأمین مناسب آزاد می‌شود اما حق اقامه یا مطالبه قسامه برای شاکی محفوظ است و سه ماه به او مهلت داده می‌شود و اگر در این مهلت، اقامه قسامه نکرد یا از متهم آن را مطالبه نکرد، از تأمین اخذشده رفع اثر می‌شود.

شرایط قسامه چیست؟

برای اثبات هر جرمی در صورت فقدان سایر دلایل نمی‌توان از قسامه بهره برد، بلکه این شیوه از سوگند تنها برای اثبات اتهام یا برائت از اتهام جنایت موجب قصاص یا دیه به‌کار می‌رود.

همچنین برای اثبات قصاص یا دیه نیز، باید تعداد قسامه که در قانون ذکر شده رعایت شود. طبق ماده‌ی ۳۳۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، تعداد سوگند برای اثبات قتل عمدی، سوگند پنجاه نفر مرد از خویشان و بستگان مدعی است؛ بنابراین هنگامی که نسبت به شخصی ظن ارتکاب جرم قتل عمد وجود دارد، برای اثبات آن باید پنجاه نفر از اقوام مذکر (مرد) شاکی که نسبت خونی با وی دارند سوگند بخورند که متهم قاتل است و یا از قاتل بودن متهم اطلاع دارند. در این حالت سوگند خود شاکی، اعم از اینکه زن باشد یا مرد، جز این پنجاه نفر محسوب می‌شود و وی نیز می‌تواند سوگند بر مجرمیت متهم بخورد. اگر اجرای قسامه در راستای اثبات قتل غیرعمد (که در قانون به دو دسته شبه‌عمد و خطای محض تقسیم می‌شود) باشد، در این حالت تعداد قسم‌های مور نیاز بیست‌وپنج است.

هنگامی‌که جرم رخ‌داده قتل نیست و کمتر از قتل و جرم بر اعضا یا منافع محسوب می‌شود، تعداد قسم‌هایی که باید خورده شود، مطابق ماده‌ی ۴۵۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ از این قرار است؛

در جنایتی که موجب دیه‌ی کامل است: شش قسم؛
در جنایتی که موجب پنج‌ششم دیه‌ی کامل است: پنج قسم؛
در جنایتی که موجب دوسوم دیه‌ی کامل است: چهار قسم؛
در جنایتی که موجب یک‌دوم دیه‌ی کامل است: سه قسم؛
در جنایتی که موجب یک‌سوم دیه‌ی کامل است: دو قسم؛
در جنایتی که موجب یک‌ششم دیه‌ی کامل یا کمتر از آن است: یک قسم.

تعداد قسم‌های مشخص‌شده در مورد جنایت بر اعضا و منافع اعم از اینکه جرم عمد باشد یا غیرعمد همین تعداد است. تفاوتی که در جراحت و قتل وجود دارد آن است که هنگام اجرای این شیوه سوگند درمورد قتل، باید پنجاه شخص مختلف جهت اقامه‌ی قسامه حضور پیدا کنند و کسی نمی‌تواند با تکرار قسم‌ها تعداد آنها را به پنجاه عدد برساند، اما در جنایت بر اعضا و منافع، درصورت نبود نفرات لازم، شاکی اعم از اینکه زن باشد یا مرد، خود می‌تواند به همان تعداد، قسم را تکرار و درنتیجه جرم را اثبات کند.

لوث چیست ؟

گاهی قرائن و اماراتی موجب ظن قاضی به این امر که شخصی مرتکب جرمی شده ونحوه ی ارتکاب جرم به چه شکل بوده است می شود .

تعریف قانون مجازات اسلامی از لوث

مطابق ماده ۲۳۹ قانون مجازات اسلامی ، هر گاه براسا س قرائن و اماراتی و یا از هر طریق دیگری ، مانند شهادت دادن یک شاهد حاکم به ارتکاب جرم توسط متهم ظن پیداکند از موارد لوث محسوب می شود .

در این ماده به این اشاره کرده که برای تحقق لوث نیاز به ادله اثبات دعوا نیست بلکه از هر راهی این ظن حاصل شود لوث محسوب می شود . به طور مثال هنگامی که جناره ای در مکانی یافت می شود و یک نفر با چاقوی خونین بالای جنازه ایستاده است در این حالت هیچ دلیل معتبرو محکمی برای قاتل شناختن آن شخص وجود ندارد اما قرار گرفتن شخص در آن حالت سبب مظنون شدن قاضی به آن شخص و سبب تحقق لوث می شود در این حالت شاکی میتواند با اجرای قسامه و بدون نیاز به ارائه دلایل دیگر مجرم بودن شخص را ثابت کند و مطالبه قصاص یا دیه کند .

مطابق ماده ۳۱۵ حضور فرد در محل وقوع جرم نشان دهنده ی مجرم بودن وی و تحقق لوث نیست و آن شخص با یک سوگند تبرئه می شود

شرایط تحقق لوث چیست ؟

امارات ظنی : قرار گرفتن در شرایطی یا وجود شواهدی که ظن ارتکاب جرم را برای قاضی به وجود آورد . اگر بخواهیم امارات ظنیه را بیشتر توضیح دهیم باید از حالتی بگوییم که متهم با قرار گرفتن در آن مظنون به ارتکاب جرم می باشد مانند حالتی که مقتول در اغوش شخصی است که غرق به خون است .
حضور متهم در محل وقوع جرم یکی از مهم ترین دلایل به وجود آورنده لوث می باشد
چنانچه شخصی که به عنوان متهم قرار گرفته دارای سابقه ی بد و یا موقعیت اجتماعی مناسبی نباشد و بین مردم به شرارت معروف باشد از شرایط تحقق لوث می باشد .

در صورت تحق لوث و عدم درخواست قسامه توسط متهم

اگر شاکی اقامه قسامه نکند و از مطالبه قسامه از متهم نیز خودداری ورزد، متهم در جنایات عمدی، با تأمین مناسب و در جنایات غیرعمدی، بدون تأمین آزاد می شود لکن حق اقامه قسامه یا مطالبه آن برای شاکی باقی میماند.

درخواست قسامه توسط شاکی از متهم

در صورت تحقق لوث اگر شاکی از متهم درخواست قسامه کند اگر اقامه قسامه کند تبرئه می شود در این صورت شاکی حق اینکه این دعوا رامجددا علیه او اقامه کند ندارد و در حالتی که حاضر به اقامه قسامه نشود به پرداخت دیه محکوم می شود.( ماده ۳۱۹ قانون مجازات اسلامی )

قسم خوردن زنان

اگر شاکی زن باشد و هیچ مردی از وابستگان و اطرافیان او در اطراف او وجود نداشته باشد که حاضر به ادای سوگند باشد، زن می تواند ادای سوگند کند ولی حتی اگر یک مرد هم وجود داشته باشد که انجام این امر توسط او امکان پذیر باشد زن نمی تواند اقدام به ادای سوگند کند .

نمونه رای دادگاه بدوی در صورت تحقق لوث و اجرای قسامه

رای بدوی

در خصوص اتهام آقای غ.د. فرزند ع. دایر بر ضرب و جرح عمدی نسبت به خانم ف.ر.، دادگاه با عنایت به محتویات پرونده، کیفرخواست صادره، گواهی پزشکی قانونی و سایر قراین و امارات موجود از جمله نحوه و کیفیت مدافعات متهم موجب حدوث لوث و ظن به ارتکاب صدمات از ناحیه وی و اجرای قسامه توسط شاکیه مستنداً به مواد ۴۸۱ و ۴۸۴ قانون مجازات اسلامی حکم به محکومیت نامبرده به پرداخت نیم درصد دیه کامل انسان به علاوه ۵/۱۰ دینار در حق شاکیه صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادره حضوری و از حیث میزان دیات قطعی است.
رئیس شعبه ۱۱۰۵ دادگاه عمومی جزایی تهران ـ عامل

عدول از قسامه

عدول به معنی بازگرداندن  و برگشتن است حا سوال این است که اگر شهود از شهادت عدول نمایند وظیفه قاضی چیست ؟ در این خصوص نظر آیت ا.. مکارم  شیرازی می فرمایند

وظیفه قاضی در صورت عدول شهود از شهادت
پرسش : اگر شهود از شهادتشان بازگردند تکلیف چیست؟
پاسخ : هرگاه شهود از شهادت خود بازگردند سه صورت دارد: الف) قبل از صدور حکم، در اینجا مشهور عدم حکم است. ب) بعد از صدور حکم و تلف مال مورد ادّعا، مشهور انفاذ حکم و غرامت شهود است. ج) بعد از صدور حکم و تنفیذ و قبل از تلف مال، در اینجا نیز جمع کثیرى از فقها حکم به نفوذ حکم و غرامت شهود کرده اند

در خصوص قسامه و لوث سوال شده است

اگر رای قطعی با استناد به لوث صادر شود قابل اعتراض است ؟

در مواردی مانند واخواهی ، فرجام خواهی ، اعاده دادرسی ، اعتراض شخص ثالت امکان پذیر می باشد .

اگر پس از صدور حکم، بطلان همه یا برخی از سوگندها ثابت شود مانند آنکه برخی از اداءکنندگان سوگند، از سوگندشان عدول کنند یا دروغ بودن سوگند یا سوگند بدون علم، برای دادگاه صادرکننده حکم ثابت شود، مورد از جهات اعاده دادرسی است.