بذل مهریه استحقاقی

مقدمه

پیش از آنکه در خصوص بذل مهریه استحقاقی مطالب را بیان نماییم در ابتدا بااصطلاحات حقوقی بذل مهریه آشنا شویم

اصطلاحات حقوقی و قانونی بذل مهریه

اگر خانم در سند اقرار کند مهریه خود را دریافت کرده است. دیگر امکان انکار و باستانی مهریه وجود ندارد. خانمی که قصد بخشش مهریه خود را دارد. می بایست برگه که پیش روی او را بررسی و مطالعه کند. به این دلیل که اگر مهریه دریافت شده ذکر شود دیگر دینی بر گردن آقا نمی باشد. توجه داشته باشید که کلمات متفاوتی در سند ممکن است وجود داشته باشد. کلماتی از جمله ابراء بدین معنی که خانم از سهم خود گذشت کرده است. اگر ابرا چه به صورت عادی و چه به صورت رسمی امضا شود. دیگر امکان برگشت ندارد. و خانم ذمه آقا را از پرداخت مهریه مبرا کرده است.

بذل مهریه استحقاقی

همچنین تنظیم سند به عنوان عقد صلح از مواردی است. که برای همیشه پرداخت مهریه را از گردن مرد ساقط می کند. عقد صلح به معنای آن است.خانم چیزی را دریافت کرده است. و در عوض آن مهریه خود را بخشیده باشد. در صورتی که زن مهریه خود را در طلاق خلع بذل نماید. امکان گرفتن آن در ایام عده وجود خواهد داشت. توجه داشته باشد که اگر طلاق به صورت توافقی باشد. خانم می تواند پشیمان شود در زمان عده به دفترخانه ای که صیغه طلاق در آن جاری شده مراجعه و مهریه خود را بذل نماید.
معمولاً‌ در سند بخشیدن مهریه از کلماتی استفاده می شود که نیاز به شفاف سازی و روشن شدن این موضوع دارد. درواقع کلماتی که در سند بخشش مهریه در طلاق ذکر می شوند از این قرار هستند.

اقرار مهریه

یعنی اگر خانم اقرار نمود که مهریه خود را گرفته است. دیگر دینی و قانونی نیست. و خانمی نمی تواند پشیمان شود و مهریه خود را بگیرد.

ابراء مهریه

در قانون مدنی مطابق با ماده ۲۸۹ قانون مدنی ابرا یعنی داین از حق خود به اختیار صرف نظر کند با نوشتن این کلمه یعنی خانم سهم خود را بخشیده است و چیزی که با رضایت شخصی و در سلامت ‌کامل عقل بخشیده شود دیگر امکان برگشت آن وجود ندارد.

هبه مهریه

نوشتن کلمه هبه دوگانگی قانونی ایجاد کرده است. یعنی گاهی آن غیرقابل برگشت می‌ دانند. و گاهی هم خانم می تواند پشیمان شود. و مهریه خود را دریافت نماید. که مطابق ماده‌ی ۷۹۵ قانون مدنی هبه به دو صورت است. هبه معوض و غیر معوض.
به طور مثال زمانی که خانم در ازای گرفتن اموال مهریه خود را بذل نماید. مهریه معوض نام دارد. یعنی زمانی که در ازای گرفتن خانه مهریه خود را هبه کند. و آقا آن را ندهد زن دوباره می تواند به مهریه خود رجوع نماید.

دفتر وکالت در تهران

بذل مهریه چیست؟

ممکن است زنی مهریه‌اش را در ازای طلاق بذل کند. بذل مهر در طلاق‌های خلع و مبارات انجام می‌شود، خُلع و مُبارات دو نوع طلاق توافقی هستند که در آن زن با واگذاری مالی به شوهر از وی طلاق می‌گیرد. البته زن می تواند بعد از طلاق توافقی تا زمانی که در عده طلاق است رجوع به مهریه کند. به عبارت دیگر مهریه ای را که بذل کرده طلب کند. منتها در این صورت، طلاق از حالت بائن به رجعی تبدیل می شود و این امکان برای مرد فراهم می شود تا در صورت تمایل، در زمان عده دوباره به همسر خود رجوع کند.

نحوه بخشیدن مهریه استحقاقی به چه صورت است؟

۱- اگر زن سندی (نوشته ای) به زوج داده باشد و اقرار به دریافت مهریه کرده باشد کار بسیار دشوار است زیرا ادعای بعدی زن انکار بعد از اقرار محسوب می شود که در محاکم مسموع نیست مثلا دیده شده است که زوجین به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کرده اند وبرای بخشیدن مهریه زن سند اقرار نامه مهریه را امضاء کرده است در این حالت مهریه دریافت شده محسوب او می شود و ادعای بعدی نگرفتن مهریه پذیرفته نمی شود مگر این که زن ثابت کند که اقرار او فاسد یا مبنی بر اشتباه و غلط بوده است. (ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی)

۲- حالت دوم به اصطلاح حقوقی این است که زوجه (زن) ذمه مرد را از مهریه ای که بدهکار است بری کند که به آن ابراء می گویند اگر نوشته یا همان سندی که زوجه به زوج می دهد خواه رسمی یا عادی، دلالت بر ابرار ذمه کند دیگر از جانب زوجه امکان رجوع وجود ندارد. ماده ۲۸۹ قانون مدنی: « ابرا عبارت از این است که دائن از حق خود به اختیار صرف نظر نماید»

۳- اگر مهریه در قالب عقد صلح در عوض چیزی صلح شده باشد، امکان رجوع برای زوجه وجود ندارد.

۴- اگر سندی (نوشته ای) بین زوجین رد و بدل شود مبنی بر این که با توافق مهریه مندرج در عقدنامه را کم یا زیاد کرده اند حسب نظریه شورای نگهبان این افزایش یا کاهش مهریه غیر شرعی محسوب می شود و بلا اثر است.

۵- اگر بخشیدن مهریه در قالب بذل تمام یا قسمتی از مهریه در طلاق خلع باشد زوجه در ایام عده می تواند به آنچه بذل کرده است رجوع کند فرض کنید طلاق توافقی بوده و زوجه تمام مهریه را در قبال طلاق بذل کرده است در ایام زوجه می تواند با مراجعه به دفترخانه ای که صیغه طلاق را خوانده است طی درخواستی رجوع به مابذل کند. این رجوع در صورتی است که زن عده داشته باشد یعنی باکره یا یائسه نباشد. (رجوع به مهریه پس از طلاق توافقی)
بیشتر بدانیم : عده بذل

۶- فرض دیگر که شایع هم می باشد این است که زن طی نوشته ای خواه در دفتر اسناد رسمی و یا در نوشته ای (سند) عادی اقدام به بخشیدن مهریه خود کرده باشد و به اصطلاح حقوقی هبه کند.
در این حالت در رویه قضایی کمی اختلاف نظر است عده ای از قضات معتقدند با عنایت به مقررات هبه، زوجه به عنوان واهب می تواند به آنچه بخشیده (عین موهبه) با باقی بودن عین آن ها رجوع کند و آرایی هم در این خصوص صادر شده است در مقابل عده ای دیگر معتقدند به استناد ماده ۸۰۶ قانون مدنی: « هر گاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد» در خصوص مهریه های که وجه نقد است به نظر می رسد در عدم امکان رجوع از آن اتفاق نظر وجود دارد زیرا کلی فی الذمه است و هبه در عین مصداق دارد فقط محل اختلاف امکان رجوع از بخشیدن مهریه ای مثل سکه به خودرو و ملک شخصی است البته به نظر ما سکه نیز کلی فی الذمه است و مشمول ماده ۸۰۶ قانون مدنی است. (رجوع از هبه مهریه)

بیشتر بدانیم : عواقب اجرا گذاشتن مهریه

۷- چه برای دریافت، ابراء و یا هبه مطلقا نیازی به اجازه پدر زوجه نیست و این که بعضی از دفاتر اسناد رسمی اصرار می کنند فقط در صورت بودن نزدیکان درجه یک زن حاضر به تنظیم سند می باشند برای این است که مصلحت اندیش شرایط زن و خودشان را می کنند وگرنه منع قانونی وجود ندارد.

۸- به نظر اگر زوجه در یک برگ عادی به تعبیر حقوقی سند عادی مهریه را ببخشد یا ذمه شوهر را ابرا ء کند و … به ضرر او در دادگاه این امضاء سندیت داشته باشد اگر چه که بهتر است در این خصوص سند رسمی تنظیم گردد. (ماده ۱۲۹۱ قانون مدنی)

بیشتر بدانیم:مطالبه مهریه پس از طلاق توافقی

۹- سوال می شود اگر از زن در یک برگه سفید امضاء اخذ شود آیا می توان بعدا در بالای آن نوشته شود که زن مهریه را بخشیده است یا خیر؟ اول این که هرگز ما چنین توصیه ای به کسی نمی کنیم مهریه حق شرعی و قانونی یک زن است و هم اوست که می تواند با رضایت و صلاحدید از حق خود عدول و گذشت نماید

شروط (بذل) بخشش مهریه استحقاقی در طلاق توافقی

اگر خانم به آقا بگوید که من تو را از پرداخت مهریه مبرا می کنم همسر خود را برای همیشه از پرداخت مهریه آسوده کرده است است یعنی آقا دیگر تکلیفی به پرداخت مهریه ندارد و برای خانم هم امکان پشیمانی وجود نخواهد داشت.
در شرایطی که خانم قصد جدایی و طلاق دارد میتواند با بخشیدن مهریه خود طلاق را از آقا بخواهد بدین صورت که مهریه خود را تمام و کمال یا بخشی از آن را بذل کند و در قبال آن شوهر خود را مجاب به طلاق می‌کند که به آن طلاق مبارات گفته می شود.
زمانی که خانم بگوید مهریه ام را به تو بخشیدم و هبه کردم مانند هر هدیه دیگر قابل پس گرفتن است در این حالت دین آقا به طور کامل از بین نمیرود و خانم میتواند دوباره مهریه خود را درخواست کند یعنی اگر خانم پس از طلاق مبارات در زمان عده از بخشش مهریه منصرف شود آقا ملزم به پرداخت مهریه است که در این صورت طلاق بی اثر می شود.

دادخواست بذل مهریه از طرف مرد

بنابراین  اگر قبل از اینکه زن و شوهر نزدیکی داشته باشند کار به طلاق برسد و زوجه بخواهد مهریه را در قبال طلاق بذل کند، فقط نصف مهریه به او تعلق می گیرد. نکته مهم در این مورد این است که در چنین حالتی حتما باید نوشته شود که زوجه مهریه استحقاقی را در قبال طلاق خلع بذل نمود. در غیر این صورت اگر نوشته شود که زوجه تمام مهریه مندرج در عقدنامه را بذل می کند در حالی که باکره باشد و رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، بعد از وقوع طلاق، مرد می تواند در دادخواستی ما بذل طلاق و نصف مهریه را مطالبه  کند.