ارث جنین -ارث فرزند متولد نشده

سهم ارث جنین

ارث بردن جنین یکی از سوالاتی است که در قلمرو بحث های حقوقی و موضوعات مربوط به ارث و میراث مطرح می‌شود. تصور خیلی از مردم این است که جنینی که هنوز متولد نشده است ارث نمی برد.

ما در این نوشتار قصد داریم ضمن اثبات اشتباه بودن این فرضیه، شرایطی که با تحقق آن ها جنین ارث‌ می برد را مورد بررسی قرار دهیم.

در عالم حقوق وقتی از ارث صحبت می کنیم منظورمان انتقال مالکیت اموال میت پس از فوت به وراث است. قانون‌گذار در کلام خود کسی را که ارث می برد وارث ،کسی را که فوت کرده مورث و اموال و دارایی متوفی در حین فوت وی را ترکه می نامد.

در مورد سایر اشخاصی که زنده هستند هیچ شکی وجود ندارد که از حقوق مدنی و اهلیت تمتع برخوردارند و به تبع آن ارث نیز می برند. ولی در مورد جنین با توجه به این که هنوز به دنیا نیامده است و تبدیل به یک انسان کامل نشده ممکن است این فرض مطرح شود که نباید ارث ببرد. قانون تکلیف این موضوع را مشخص کرده است و برای پاسخ به این سوال به مواد قانونی رجوع می‌کنیم.

به موجب ماده ۹۵۷ قانون مدنی جنین به شرط اینکه زنده متولد شود از حقوق مدنی برخوردار می‌شود. بنابراین می‌توان گفت جنین نیز دارای شخصیت است و می تواند صاحب حق شود که مهمترین این حقوق عبارتند از :حق حیات ،حق ارث بردن، هدیه گرفتن و سایر موارد.

برای این که شخصی وارث باشد و بتواند ارث ببرد باید در زمان مرگ متوفی وجود داشته باشد. قانون ما، جنین را در صورتی دارای حقوق می داند که زنده متولد شود.

از آنجایی که ارث بردن هم یکی از حقوقی است که برای جنین متصور شده است پس برای اینکه جنین ارث هم ببرد، باید زنده متولد شود.

بنابراین شرط وراثت زنده بودن در حین فوت مورث است در بین حقوقدانان نیز مشهور است که می گویند جنینی که به دنیا می آید همین که یک جیغ بزند و بمیرد کافی ست که ارث ببرد.

بنابراین اگر جنینی باشد این جنین در صورتی ارث می برد که نطفه او در حین فوت مورث منعقد شده باشد و زنده هم متولد شود اگرچه فوراً پس از تولد بمیرد.

پس همانطور که بیان شد برای اینکه جنین ارث ببرد باید شرایطی وجود داشته باشد و این شرایط باید با هم جمع شوند تا جنین بتواند ارث ببرد.

بیشتر بدانیم : به کدام فرزندان ارث تعلق نمی گیرد

قبول دعاوی حقوقی
شماره و آدرس دفتر وکیل حقوقی کار در تهران

برای مشاوره و اعلام وکالت در پرونده های حقوقی در تهران و سایر شهرستان ها ، می توانید با حضور در دفتر وکالت وکیل حقوقی به ادرس شعبه شرق: میدان رسالت خیابان فرجام پلاک ۹۴۸ تلفن ۵- ۷۷۲۱۲۴۵۴  و یا نزدیکترین  دفتر وکالت حقوقی حق گرا در شمال ، دفتر وکالت شرق و یا دفتر وکالت حقوقی شعبه غرب  تهران ، دفتر مرکز شهر حق گرا   از مشاوره وکیل متخصص کیفری استفاده نمود و در صورتی که بعد مسافت و یا سایر عوامل مانع حضور شما می گردد از طریق شماره تلفن ۰۹۱۹۹۰۷۵۹۶۶ به صورت تلفنی، واتساپ و تلگرام با وکیل حقوقی در فرجام  گروه حقوقی حق گرا در تماس باشید تا علاوه بر مشاوره در خصوص نحوی اعطای وکالت نیز توضیحات لازم ارائه گردد. ضمن اینکه در سایر نقاط شهر تهران نیز می توانید با مراجعه به سایر دفاتر حق گرا در غرب و شمال و مرکز تهران می توانید به آدرسهای ذیل همین صفحه مراجعه نمایید. ضمن اینکه در صورتی که سوال حقوقی داشته باشید می توانید به سایت دوم به نشانی haghgara.com  مراجعه نمایید

شرایط ارث بردن جنین

● انعقاد نطفه جنین در زمان فوت متوفی

طبق این شرط باید در هنگام فوت متوفی حتماً نطفه جنین بسته شده باشد و چنانچه نطفه جنین پس از فوت مورث منعقد شود جنین دیگر ارث نمی برد و از ارث محروم خواهد بود.

این موضوع را در مورد تلقیح مصنوعی نیز باید مورد توجه قرار دهیم. یعنی در تلقیح مصنوعی اگر نطفه پدر که در زمان حیات او گرفته شده است تا زمان فوت او نگهداری شود و پس از فوتش به همسر وی تلقیح شود به دلیل آنکه بعد از فوت پدر منعقد شده جنین از ارث محروم خواهد بود.

این مسأله که از کجا بفهمیم نطفه در زمان فوت منعقد شده یا بعد از فوت موضوعی است که می توان از راه آزمایش‌های پزشکی قانونی در صورتی که مدت زیادی از آن نگذشته باشد احراز شود.

بیشتر بدانیم : وکیل ارث در ونک

● زنده متولد شدن جنین

مشهور است که می گویند جنین باید زنده متولد شود و منظور از زنده متولد شدن هم همین بس که جیغ بزند یا دست و پایی تکان دهد.

پس حیات جنین پس از تولد حتی در یک لحظه هم برای ارث بردن او کافی است هرچند پس از تولد بمیرد. یا جنینی باشد که توانایی و استعداد زنده بودن را نداشته باشد مثل جنینی که دارای ریه یا کبد ناقص است و مسلم است که بعد از مدت کوتاهی فوت خواهد کرد که در این صورت ارث خود را برده و سهم الارث او به وراث وی تعلق خواهد گرفت.

پس طبق این شرط اگر جنین مرده به دنیا بیاید از ارث محروم خواهد شد.

نکته‌ای که وجود دارد و باید به آن توجه کنیم این است که ممکن است طفلی وجود داشته باشد که حیات او تا لحظه تولد قطعی باشد ولی در حیات پس از تولد، تردید وجود داشته باشد در این صورت چنین جنینی ارث نخواهد برد.

همچنین اگر نوزاد در اثنای تولد بمیرد به این معنی که مثلاً پس از خروج سر و گردن و سینه و دست ها و پیش از خروج شکم و پاها بمیرد ارث نمی برد. زیرا زمانی می توانیم بگوییم، جنین زنده متولد شده است که پس از خروج تمام بدن زنده باشد.

بیشتر بدانیم : وکیل سقط جنین در صادقیه

نحوه تقسیم ارث جنین

ماده ۸۷۸ قانون مدنی مقرر می دارد :

«هرگاه در حین موت مورث جنینی باشد که قابل وراثت است و مانع ارث تمام یا بعضی از وراث دیگر می گردد تقسیم ارث به عمل نمی‌آید تا حال او معلوم شود. و اگر هم مانع از ارث هیچ کس از وراث نباشد و آن ها بخواهند ترکه را تقسیم کنند باید برای حمله حصه ای که مساوی حصه دو پسر از همان طبقه باشد کنار بگذارند. و حصه هر یک از وراث مراعاست تا حال حمل معلوم شود».

بنابراین طبق حکم ماده ۸۷۸ قانون مدنی برای اینکه سهم الارث جنین حفظ شود و حقوق وی ضایع نشود دو حالت متصور است: یا جنین مانع ارث بردن دیگران می شود .یا جنین مانع از ارث بردن دیگران نمی شود .

ما نیز با توجه به این دو فرض نحوه تقسیم ارث جنین را مورد بررسی قرار می دهیم.

بیشتر بدانیم : شکایت سقط جنین از همسر

جنین مانع ارث بردن دیگران است

اگر جنینی که قابلیت وراثت دارد یعنی دارای دو شرط ذکر شده است ، مانع ارث بردن تمام یا بعضی از خویشاوندان خود شود تقسیم ارث انجام نمی شود تا آن متولد شود. به طور مثال چنانچه متوفی دارای یک خواهر و یک برادر باشد اموال متوفی تا زمانی که وضعیت جنین به جهت زنده متولد شدن یا نشدن مشخص نشود بین خواهر و برادر متوفی تقسیم نخواهد شد.

زیرا چنانچه جنین زنده متولد شود اصلا نوبت به ارث بردن خواهر و برادر متوفی نخواهد رسید.

به همین دلیل است که گفته می‌شود اگر جنین مانع ارث بردن دیگر خویشاوندان متوفی باشد تا قبل از روشن شدن وضعیت وی تقسیم ارث صورت نخواهد گرفت.
جنین مانع ارث بردن دیگران نمی شود

اگر جنین مانع ارث بردن هیچ کدام از خویشان متوفی نباشد و آن ها بخواهند قبل از تولد جنین ترکه را بین خود تقسیم کنند باید برای جنین سهمی به اندازه سهم دو پسر نگه دارند. و بقیه را بین وراث تقسیم کنند تا وضعیت جنین مشخص شود.

اگر جنین‌مرده متولد شد سهم کنار گذاشته شده برای او، دوباره بین وراث تقسیم خواهد شد.

آیا جنین متولد از زنا نیز ارث می برد؟

به موجب ماده ۸۸۴ قانون مدنی فرزند ناشی از زنا از پدر و مادر و اقوام خود ارث نمی‌برد. بنابراین طفل متولد از زنا ملحق به زانی نیست.

اما اگر حرمت رابطه‌ای که نوزاد نتیجه آن است نسبت به یکی از پدر و مادر ثابت شود ولی نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه زنا ثابت نباشد فرزند از طرف اخیر و اقوام او ارث خواهد برد.

منظور از شبهه نیز این است که طرفین یا یکی از آن‌ها به گمان وجود رابطه مشروع با یکدیگر رابطه جنسی برقرار کنند در حالی که در واقعیت چنین رابطه ای مشروع نباشد.

اداره سهم الارث جنین

شاید این سوال مطرح شود که جنینی که متولد شده و سهم الارث خود را برده است سهم الارث او توسط چه کسی یا کسانی اداره خواهد شد ؟

اداره سهم الارث جنین بر عهده ولی یا وصی منصوب از جانب پدر و جد پدری خواهد بود. اگر جنین فاقد ولی یا وصی باشد دادگاه برای اداره سهم الارث او یک نفر را به عنوان امین معین می کند.

البته طبق ماده ۱۲۰ قانون امور حسبی سمت امینی که برای حفظ اموال جنین معین شده است پس از تولد طفل زایل می شود.

بنابراین اگر جنین زنده متولد شود با توجه به زوال سمت امین تعیین شده اگر پدر و جد پدری داشته باشد که پدر و جد پدری او عهده دار اداره اموال او خواهند بود. اگر پدر و جد پدری نداشته باشد برای او نصب قیم می شود.

تقاضای نصب قیم از سمت دادستان و یا اداره امور سرپرستی شهرستان به دادگاه خانواده تقدیم می‌شود و قیم منصوب با حکم دادگاه و با اجازه و نظارت دادستان نسبت به نگهداری اموال نوزاد و طفل صغیر اقدام می‌کند.

.
وضعیت ارث جنین ناشی از لقاح مصنوعی

منظور از تلقیح مصنوعی، آبستنی زن با وسایل مصنوعی از طریق علم پزشکی و بدون نزدیکی است. کلیه جنین هایی که از راه طبیعی و تماس جنسی معمول بین مرد و همسر شرعی وی تشکیل میشود و یا جنین هایی که با روش های تلقیح درون رحم و یا خارج از رحم با اسپرم و تخمک زن و شوهر شرعی تشکیل می شود، دارای نسب صحیح و شرعی و مورد حمایت قانون است.

جنین های تشکیل شده از اسپرم مرد اجنبی (غیر از شوهر شرعی) و تخمک زن اجنبیه (غیر از زن شرعی) صرف نظر از روش (طبیعی یا مصنوعی) فاقد نسب مشروع و در نتیجه از آثار نسب صحیح از جمله ارث محروم هستند.

.
وضعیت ارث در فرض فوت جنین در حین تولد

همچنین اگر نوزاد در اثنای تولد بمیرد به این معنی که مثلاً پس از خروج سر و گردن و سینه و دستها و پیش از خروج شکم و پاها بمیرد ارث نمی‌برد. زیرا زمانی می‌توانیم بگوییم جنین زنده متولد شده است که پس از خروج تمام بدن زنده باشد.

.
وضعیت ارث در زمان منعقد شدن نطفه

این مسأله که از کجا بفهمیم نطفه در زمان فوت منعقد شده یا بعد از فوت. موضوعی است که میتوان از راه آزمایش‌ های پزشکی قانونی در صورتی که مدت زیادی از آن نگذشته باشد احراز شود.

.
انعقاد نطفه جنین در زمان فوت متوفی

طبق این شرط باید در هنگام فوت متوفی حتماً نطفه جنین بسته شده باشد. و چنانچه نطفه جنین پس از فوت مورث منعقد شود جنین دیگر ارث نمی‌برد و از ارث محروم خواهد بود.

.وضعیت ارث در صورت تردید در زنده متولد شدن جنین

نکته‌ای که وجود دارد و باید به آن توجه کنیم این است که ممکن است طفلی وجود داشته باشد. که حیات او تا لحظه تولد قطعی باشد ولی در حیات پس از تولد تردید وجود داشته باشد. در این صورت چنین جنینی ارث نخواهد برد.