شرایط حکم غیابی چیست؟

شرایط صدور حکم غیابی

در صورتی که شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی او در هیچ کدام از جلساتی که برای رسیدگی به دعوا در دادگاه تشکیل شده است ، حضور نیافته باشند طرفین یا وکیل یا قائم مقام آن ها لایحه نیز به دادگاه نفرستاده باشند که منظور از لایحه همان دفاع به صورت کتبی است ابلاغ واقعی نشده باشد. شرایط برای صدور حکم غیابی فراهم می شود

شرایط صدور حکم غیابی در مرحله تجدیدنظر

ماده ۳۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص مقرر می‌دارد :

«در مواردی که رأی دادگاه تجدیدنظر مبنی بر محکومیت خوانده باشد و خوانده یا وکیل او در هیچ یک از مراحل دادرسی حاضر نبوده و لایحه دفاعیه یا اعتراضیه‌ای هم نداده باشند، رأی دادگاه تجدیدنظر ظرف مدت ۲۰ روز پس از ابلاغ واقعی به محکوم‌علیه یا وکیل او، قابل اعتراض و رسیدگی در همان دادگاه تجدیدنظر است. رأی صادره قطعی است».

بنابراین در جایی که خوانده در مرحله بدوی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و لایحه‌ای نیز در دفاع از دعوا ارسال نکرده باشد.اما با این وجود، حکم دادگاه علیه او نباشد، که در این صورت، تجدیدنظرخواه که همان خواهان مرحله بدوی است، به تقدیم دادخواست تجدیدنظر مبادرت می‌کند.

اما تجدیدنظرخوانده باز هم پاسخی نمی‌دهد. در این صورت، چنانچه دادگاه تجدیدنظر، رأی بدوی را فسخ کرده و به صدور رأی به نفع تجدیدنظرخواه مبادرت کند، حکم صادره غیابی است.

اجرای حکم غیابی

تبصره ۲ ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می‌دارد :

«اجرای حکم غیابی منوط به معرفی ضامن معتبر یا اخذ تامین متناسب از محکوم‌له خواهد بود مگر اینکه دادنامه یا اجراییه به محکوم‌علیه غایب، ابلاغ واقعی شده باشد و نام‌برده در مهلت مقرر از تاریخ ابلاغ دادنامه واخواهی نکرده باشد».

روش اعتراض به رای غیابی

جهت اعتراض به رأی غیابی در قانونی طریقی تحت عنوان وخواهی پیش بینی شده است. واخواهی در لغت به معنای اعتراض و معادل فارسی آن می‏‌باشد؛ و اعتراض نیز به معنای ایراد گرفتن،خرده گیری‏ و…آمده‏ است.

در حقوق ایران، واخواهی،شکایت و اعتراضی است که مختص احکام غیابی است‏ و در احکام حضوری واخواهی معنا ندارد.

اصحاب دعوای واخوهی علی القاعده همان اصحاب (عوای نخستین می‌باشند. یعنی خوانده مرحله بدوی (محکوم علیه غائب) واخواه و خواهان مرحله بدوی (محکوم له) واخوانده می‌باشد.

همچنین در صورت تعداد خواندگان ممکن است بعضی از آن‌ها واخواهی نماید و یا در صورت تعددخواهان‌ها این احتمال وجود دارد که محکوم علیه غائب تنها بعضی از آن‌ها را به واخواهی فراخواند.

در هر ۲ مورد به موجب ماده ۳۰۸ ق. آ.د.م رأیی که پس از رسیدگی واخواهی صادر می‌شود فقط نسبت به واخواه و واخوانده مؤثر است و شامل کسی که واخواهی نکرده است نخواهد شد مگر این که رأی صادره قابل تجزیه و تفکیک نباشد که در این صورت نسبت به کسانی که مشمول حکم غیابی بوده ولی واخواهی نکرده‌اند نیز تسری خواهد‌‌‌‌ داشت.

شرایط حکم غیابی چیست؟

حسب ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی حکم غیابی بدین صورت تعریف می شود:

احکام دادگاه ها در اصل حضوری است، مگر آنکه خوانده، وکیل یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلسات دادگاه شرکت نکرده باشد و اینکه به طور کتبی هم دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه هم به طور واقعی ابلاغ نشده باشد که به ان حکم غیابی گفته می شود.

به همین دلیل است که می گویند قانونا محکوم علیه می تواند از حق واخواهی از حکم غیابی خود استفاده نماید. بنابراین حکم غیابی دارای ۳ شرط می باشد :

خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حضور نداشته باشد.
از ناحیه خوانده یا وکیل یا نماینده قانونی وی در پاسخ به دعوی دفاع کتبی نشده باشد.
اخطاریه مربوط به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد.

دفتر وکالت در تهران

مهلت واخواهی از حکم غیابی چقدر است؟

حسب ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی مهلت واخواهی از حکم غیابی که در کشور هستند مدت ۲۰ روز است و برای کسانی که اقامتشان در خارج از کشور است ۲ ماه از تاریخ واقعی می باشد. مگر اینکه کسی که معترض است ثابت نماید عدم اقدام به واخواهی مورد نظر در این مدت معین به دلیل عذری بوده که موجه است.

واخواه باید موجه عذر خود را در ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده اعلام نماید تا مورد بررسی از سوی دادگاه قرار گیرد. لذا، اگر دادگاه ادعای مورد نظر را موجه بداند قرار قبول را صادر و اجرای حکم نیز متوقف می شود.

دلایل زیر از جهات عذر موجه محسوب می شود :

مریضی که موجب شود فرد مانع از حرکت گردد.
فوت یکی از والدین و یا همسر و اولاد شخص.
توقیف یا حبس به طوری که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی را اعلام نمود.
رخ دادن حوادث قهریه، مانند زلزله، سیل و حریق.

تاثیر واخواهی بر اجرای حکم:

یکی از ویژگی هایی که نهاد حقوقی واخواهی دارد، با صادر شدن قرار قبول دادخواست واخواهی از جانب دادگاه محترم ، اجرای حکم متوقف میشود.

واخواهی از حکم غیابی
آثار واخواهی چیست؟

ضمن تقاضای واخواهی در قانون دو اثر را به دنبال دارد :

اولین اثر تعلیقی بودن اجرای حکم است. بدین مفهوم که با واخواهی محکوم علیه، تا مدت انقضای مهلت واخواهی اجرای حکم ممنوع است و در صورتیکه در مهلت، واخواهی شده باشد، اجرای حکم تا روشن شدن نتیجه نهایی متوقف خواهد شد.

دومین اثر واخواهی انتقالی بودن است بدین مفهوم که به وسیله واخواهی، اختلاف از مرحله قبلی، یعنی واخواهی، به مرحله واخواهی با تمام مسائل موضوعی و حکمی، با لحاظ اعتراضات و دلایل واخواه منتقل می شود.

نکته : شخص غایب تنها زمانی حق واخواهی را دارد که محکوم علیه واقع شده باشد، به عبارتی دیگر یعنی رای صادر شده به ضرر او باشد که در اینجا محکوم علیه حق اعتراض دارد ولی اگر رای صادره به نفع او صادر شده باشد حق واخواهی را نخواهد داشت.

شرایط اقامه دعوای واخواهی

در دادخواست واخواهی حتما باید نام، اقامتگاه و نماینده واخواه و نام و اقامتگاه واخوانده درج گردد.
دادخواست واخواهی باید به دفتر دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارسال و تقدیم شود.
برای گذراندن مراحل واخواهی باید هزینه های دادرسی پرداخت گردد.

فرآیند رسیدگی به واخواهی از حکم غیابی

در ابتدا واخواه باید دادخواست واخواهی خود را به دفتر شعبه صادر کننده رای و یا اگر وی بازداشت یا زندان است به دفتر زندان یا بازداشتگاه تقدیم نماید که البته نکته مهم این است که زندان یا بازداشتگاه بعد از ثبت دادخواست واخواهی آن را به دفتر شعبه صادر کننده رای انتقال می دهند.

مرحه بعدی اینکه در واخواهی به هیچ عنوان ادعای جدیدی از خواهان پذیرفته نخواهد شد، به این دلیل که واخواهی دادن فرصت و مهلت زمانی است برای دفاع که در اختیار خوانده گذاشته می شود.
واخواهی از حکم غیابی
اجرای احکام غیابی

در خصوص اجرای احکام غیابی ۲ حالت وجود دارد:

۱-در صورتیکه اگر دادنامه یا اجرائیه به محکوم علیه، ابلاغ واقعی شده باشد، که در اینصورت حکم غیابی به صورت عادی مانند سایر احکام اجرا می شود و غیابی بودن حکم هیچ تاثیری در اجرای حکم ندارد.

۲-بر خلاف مورد قبلی در صورتیکه دادنامه یا اجرائیه هیچ کدام به محکوم علیه ابلاغ واقعی نشده باشد. که در چنین حالتی اجرای حکم غیابی منوط بر معرفی ضامن یا اخذ تامین مناسب از محکوم له می باشد.

در اینجا میزان تامین به نظر قاضی بستگی دارد. ضامن برای این است که اگر بعد ها نسبت به رای مزبور واخواهی شود بتوانند از محل ضامن یا تامین خساراتی که به موجب اجرای حکم به طرف دیگر وارد شده است را جبران کرد.

مرجع صالح رسیدگی به واخواهی

طبق مطالب گفته شده، واخواهی نسبت به حکم غیابی انجام می شود. به همین دلیل مرجع تقدیم دادخواست واخواهی و رسیدگی به مراحل آن همان دادگاهی می باشد که حکم غیابی را صادر کرده است. لذا، همان دادگاهی که حکم غیابی را صادر نموده احتمال دارد که پس از رسیدگی به درخواست واخواهی از حکم قبلی خود عدول نماید و یک حکم دیگری را صادر کند.